WSA potwierdził zgodność z prawem uchwały antysmogowej dla Małopolski

Wojewódzki Sąd Administracyjny wydał 3 października 2017 roku wyrok w sprawie czterech skarg złożonych na uchwałę Sejmiku Województwa Małopolskiego w sprawie wprowadzenia na obszarze województwa małopolskiego ograniczeń i zakazów w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw.

Skargi dwóch firm prowadzących działalność w zakresie dystrybucji węgla zostały odrzucone ze względu na brak wykazania naruszenia ich interesu prawnego. Przepisy uchwały nie ograniczają bowiem swobody gospodarczej i nie zabraniają sprzedaży urządzeń grzewczych lub paliw stałych.

W przypadku skarg dwóch osób fizycznych, które wykorzystują do ogrzewania pozaklasowe kotły na paliwa stałe, skargi zostały rozpatrzone i oddalone. Wyrok potwierdził, iż uchwała antysmogowa dla Małopolski została przyjęta zgodnie z prawem oraz spełnia wymagania art. 96 ustawy Prawo ochrony środowiska. Sąd podkreślił, że samorządy województw mogą przyjmować ograniczenia w zakresie eksploatacji instalacji i stosowania paliw, gdy wymaga tego sytuacja złej jakości powietrza. Uchwała realizuje konstytucyjne prawo obywateli do życia w czystym środowisku oraz ochrony ich zdrowia. Przepisy obowiązujące w Małopolsce zostały również uznane za zgodne z przepisami unijnymi, gdyż wdrażają europejskie wymagania w zakresie poprawy jakości powietrza.

Uchwała antysmogowa dla Małopolski weszła w życie 1 lipca 2017 roku i wprowadziła zakaz stosowania mułów i flotów węglowych oraz drewna o wilgotności powyżej 20%, a także zakaz eksploatacji nowych kotłów i kominków, które nie spełniają unijnych standardów ekoprojektu. Mieszkańcy Małopolski mają czas do końca 2022 roku na wymianę istniejących kotłów nie spełniających norm emisji oraz do końca 2026 roku w przypadku eksploatacji kotłów 3 lub 4 klasy.

Uchwały antysmogowe zostały przyjęte rownież w województwie śląskim i opolskim, natomiast prace nad przygotowaniem podobnych przepisów trwają w województwach dolnośląskim, mazowieckim, łódzkim i wielkopolskim.

Więcej informacji o uchwale: https://powietrze.malopolska.pl/antysmogowa

Zdjęcie: Marcin Hałat, Wikipedia Commons

Od 2014 roku funkcjonuje nowy mechanizm postępowań kompensacyjnych w przypadku wydawania pozwoleń na emisję gazów lub pyłów do powietrza i pozwoleń zintegrowanych. Umożliwia on ograniczenie emisji pochodzącej z domowych instalacji grzewczych, dzięki czemu angażuje zarówno przedsiębiorstwa, jak i mieszkańców danego obszaru w działania związane z poprawą jakości powietrza.

Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska, postępowanie kompensacyjne przeprowadzane jest w przypadku nowo budowanych lub rozbudowywanych instalacji wprowadzających gazy lub pyły do powietrza, znajdujących się na obszarach, na których zanotowano przekroczenia norm jakości powietrza. Aby uzyskać pozwolenia na emisję, prowadzący instalację zobowiązany jest do redukcji na tym samym obszarze o 30% więcej zanieczyszczeń, jakie zamierza emitować do powietrza. Oznacza to konieczność likwidacji lub ograniczenia innego źródła emisji zlokalizowanego na terenie tej samej lub w wyjątkowych sytuacjach sąsiedniej gminy.

Na terenie województwa małopolskiego wydano już pierwsze pozwolenia na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza w ramach mechanizmu kompensacji z wykorzystaniem domowych instalacji grzewczych. Pierwsze postępowanie kompensacyjne przeprowadzone zostało na terenie miasta Oświęcim. Starosta Oświęcimski wydał taką decyzję dla spółki Alupol Films. Spółka ta dokonała redukcji ilości emitowanego do powietrza pyłu o około 14 kg w skali roku poprzez likwidację pieców kaflowych użytkowanych przez mieszkańców Oświęcimia oraz podłączenie lokalu mieszkaniowego do miejskiej sieci ciepłowniczej. Kolejną decyzję o przeprowadzeniu postępowania kompensacyjnego wydał Starosta Krakowski dla spółki SKANSKA, która zobowiązana została do redukcji ilości pyłu emitowanego do powietrza przez mieszkańców Skawiny o ponad 150 kg w skali roku.

Wykorzystywanie mechanizmu kompensacji w wydawaniu pozwoleń emisyjnych stanowi efektywne rozwiązanie dla terenów rozwijających się i może stanowić wzorzec dla innych gmin i przedsiębiorstw. Umożliwia ono rozwój gospodarczy regionu przy jednoczesnym ograniczaniu niskiej emisji, która jest główną przyczyną złej jakości powietrza w sezonie zimowym.

Przyjęte zostały krajowe przepisy, które wprowadzają wymagania w zakresie emisji zanieczyszczeń z kotłów na paliwa stałe o mocy cieplnej do 500 kW. Opublikowane zostało Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań dla kotłów na paliwo stałe określające parametry emisji dla kotłów wprowadzanych do obrotu i użytkowania. Dotyczy więc ono zarówno urządzeń dopuszczonych do sprzedaży jak również na etapie podłączania do systemu centralnego ogrzewania.

Parametry emisji zanieczyszczeń do powietrza określone w rozporządzeniu odpowiadają wymaganiom klasy 5 według normy PN-EN 303-5:2012:

Jednocześnie jednak zastosowano kilka wyłączeń np. dla kotłów służących tylko do wytwarzania ciepłej wody użytkowej i kotłów na biomasę niedrzewną. Rozporządzenie zakazuje stosowania w konstrukcji kotła rusztu awaryjnego.

Rozporządzenie wchodzi w życie 1 października 2017 r. Przepisy rozporządzenia do kotłów wyprodukowanych, ale niewprowadzonych do obrotu i użytkowania przed jego wejściem w życie będą obowiązywały od 1 lipca 2018 r.

Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań dla kotłów na paliwo stałe

Dnia 14 lipca 2017 r. odbyło się szkolenie dla pracowników CASTORAMY w związku z wejściem w życie uchwały antysmogowej dla Krakowa i Małopolski. W szkoleniu wzięli udział pracownicy zajmujący się sprzedażą urządzeń grzewczych i opału. Na spotkaniu przedstawione zostały wymogi uchwał antysmogowych, które nie dopuszczają od 1 lipca 2017 r. stosowania nowych kotłów lub kominków nie spełniających wymagań ekoprojektu oraz złej jakości opału. Szczegółowo omówione zostały wymagania ekoprojektu dla urządzeń grzewczych na paliwa stałe. Istotnym było, aby pracownicy sklepu dzięki zdobytej wiedzy mogli informować klientów, że eksploatacja nowego kotła, pieca lub kominka, który nie spełnia wymagań ekoprojektu będzie niezgodna z prawem i zagrożona karą finansową ze strony organów kontrolnych. Zakazane jest również stosowanie złej jakości opału. Pracownicy zainteresowani byli również tematem dofinansowania do dostosowania instalacji i wymiany urządzeń grzewczych oraz termomodernizacji budynków. Jak sami podkreślają, chcą nabyć wszelką niezbędną wiedzę, aby w sposób rzetelny i kompleksowy umieć doradzić i odpowiedzieć na wszystkie pytania zadawane przez klientów.

Szkolenie przeprowadzili Pan Tomasz Pietrusiak – Zastępca Dyrektora Departamentu Środowiska UMWM oraz Pan Piotr Łyczko – Kierownik Zespołu ds. Ochrony Powietrza w Departamencie Środowiska UMWM.

Szkolenie było przeprowadzone w ramach realizacji działania „C.2. Centrum Kompetencji” projektu zintegrowanego LIFE „Wdrażanie Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego – Małopolska w zdrowej atmosferze” / LIFE-IP MALOPOLSKA / LIFE14 IPE PL 021

Materiały szkoleniowe:

Uchwały antysmogowe wynikiem działań zmierzających do poprawy jakości powietrza

Wymagania ekoprojektu

Już 1 lipca 2017 roku wchodzą w życie przepisy uchwały antysmogowej dla Małopolski i zacznie obowiązywać zakaz spalania mułów i flotów węglowych oraz biomasy o wilgotności powyżej 20%, natomiast wszystkie nowo eksploatowane kotły, piece i kominki powinny spełniać wymagania ekoprojektu w zakresie emisji zanieczyszczeń i efektywności energetycznej. Kontrola przestrzegania wymogów uchwały należy do zadań gmin, które powinny ją realizować przy pomocy straży miejskich i gminnych lub pracowników urzędów gmin.

Aby przygotować gminy do kontroli i egzekwowania wymagań uchwały, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego zorganizował w dniach 13 i 14 czerwca 2017 roku szkolenie dla pracowników  wszystkich gmin w Małopolsce oraz przedstawicieli straży gminnych i miejskich. Szkolenie obejmowało zagadnienia techniczne związane z konstrukcjami i wymaganiami dla kotłów i ogrzewaczy pomieszczeń, sposobami identyfikacji mułów lub flotów węglowych, pobierania próbek paliwa, a także zagadnienia prawne związane z przygotowywaniem upoważnień do kontroli i procedury ich przeprowadzania. Wykłady poprowadzili specjaliści z Instytutu Chemicznej Przeróbki Węgla w Zabrzu, Instytutu Nafty i Gazu w Krakowie oraz radca prawny fundacji Frank Bold. Doświadczeniami w zakresie prowadzenia kontroli indywidualnych gospodarstw domowych podzielili się również przedstawiciele Straży Miejskiej Miasta Krakowa. Natomiast Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska przedstawił informacje o kontrolach przestrzegania przez gminy obowiązków wynikających z Programu ochrony powietrza.

Tematyka szkolenia

• Wymagania uchwały antysmogowej dla Małopolski – Tomasz Pietrusiak, Zastępca Dyrektora Departamentu Środowiska UMWM.
• Kontrole realizacji przez gminy Programu ochrony powietrza – Ryszard Listwan, Zastępca Małopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska.
• Omówienie rodzajów instalacji dla których wprowadzono ograniczenia – Katarzyna Matuszek, Kierownik Laboratorium Technologii Spalania i Energetyki w Instytucie Chemicznej Przeróbki Węgla w Zabrzu,
  • przedstawienie różnic pomiędzy kotłem automatycznym a ręcznym,
  • prezentacja kotłów automatycznych (różne typy np. z podajnikiem ślimakowym, szufladowym),
  • przedstawienie różnicy pomiędzy kotłami spełniającymi wymagania normy PN-EN 303-5:2012 a ekoprojektu,
  • rodzaje i weryfikacja (odczytanie, interpretacja) dokumentów potwierdzających, że eksploatowane urządzenia grzewcze spełniają wymogi normy PN-EN 303-5:2012 lub ekoprojektu,
  • prezentacja sposobów nielegalnych przeróbek konstrukcyjnych kotłów, montażu dodatkowych elementów w kotle,
  • wskazanie możliwości rozpoznania czy kocioł posiada ruszt awaryjny,
  • prezentacja przykładów nieprawidłowej eksploatacji kotłów, wskazanie złych nawyków, praktyk w tym zakresie,
  • omówienie kwestii obowiązku dokonywania przeglądów kominiarskich oraz negatywnych skutków braku czyszczenia przewodów kominowych.
• Omówienie rodzaju paliw, dla których wprowadzono zakaz stosowania – Łukasz Smędowski, Kierownik Laboratorium Paliw i Węgli Aktywnych w Instytucie Chemicznej Przeróbki Węgla w Zabrzu,
  • przedstawienie sposobów organoleptycznej identyfikacji mułów i flotów węglowych – prezentacja próbek,
  • przedstawienie procedury badania uziarnienia węgla – wskazanie wytycznych jak pobrać próbkę, do jakiego laboratorium wysłać próbkę do badania,
  • przedstawienie wymaganych przy sprzedaży węgla dokumentów potwierdzających parametry paliwa (certyfikat jakościowy, potwierdzenie parametrów na fakturze),
  • przegląd certyfikatów węgla wraz ze sposobem odczytywania informacji w nich zawartych.
• Omówienie zakresu obejmującego eksploatację kominków – Robert Wojtowicz, Kierownik Laboratorium Badań Urządzeń Gazowych i Grzewczych w Instytucie Nafty i Gazu – Państwowy Instytut Badawczy w Krakowie,
  • omówienie kominków otwartych i zamkniętych, ogrzewaczy wolnostojących, typy i różnice między nimi,
  • prezentacja wymogów ekoprojektu dla kominków,
  • rodzaje i weryfikacja dokumentów potwierdzających, że eksploatowany kominek spełnia wymogi ekoprojektu, odczytywanie i interpretacja dokumentów,
  • sprawdzenie wilgotności drewna i prezentacja pomiaru wilgotnościomierzem.
• Aspekt praktyczny prowadzenia kontroli – Andrzej Ryś, kierownik Referatu Kontroli Odpadów, Straż Miejska Miasta Krakowa.
• Aspekt prawny prowadzenia kontroli – Miłosz Jakubowski, Radca Prawny w Fundacji Frank Bold,
  • praktyczne przedstawienie procedury i doświadczeń prowadzenia kontroli spalania paliw na przykładzie miasta Krakowa,
  • przedstawienie zakresu prowadzonej kontroli,
  • wydawanie upoważnienia uprawniającego do przeprowadzenia kontroli,
  • możliwość pobierania próbek popiołu do analizy,
  • sporządzenie protokołu z kontroli,
  • kierowanie wniosków o ukaranie do sądu,
  • wysokość kar finansowych.

Materiały szkoleniowe

Wymagania uchwały antysmogowej dla Małopolski

Wymagania dla kotłów na paliwa stałe

Wymagania dla paliw stałych

Wymagania dla kominków i ogrzewaczy

Praktyczne aspekty kontroli

Prawne aspekty kontroli

Wzór upoważnienia do kontroli

Wzór zawiadomienia o kontroli

Wzór wniosku o ukaranie

Szkolenia odbyły się w ramach realizacji projektu LIFE IP MALOPOLSKA / LIFE14 IPE PL 021 współfinansowanego ze środków LIFE Unii Europejskiej.

Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla w Zabrzu, w ramach którego funkcjonuje akredytowane laboratorium do badania kotłów na paliwa stałe, przeprowadził pomiary rzeczywistych efektów stosowania metody górnego spalania na emisję pyłu i benzo(a)pirenu przy spalaniu węgla i drewna. Badania objęły 4 różne kotły z ręcznym zasypem paliwa i jeden ogrzewacz typu „koza”, w których spalany był zarówno węgiel jak i drewno.

Badania wykazały, że technika rozpału „od góry” ma nieprzewidywalny wpływ na wysokość emisji zanieczyszczeń. Jej stosowanie nie w każdym przypadku przekłada się na zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do powietrza. W wielu próbach nie odnotowano znacznych spadków, a wręcz przeciwnie, pomierzono wzrost emisji pyłu i benzo(a)pirenu, zarówno w przypadku węgla jak i drewna.

W żadnej próbie z przeprowadzonych 20 nie uzyskano wartości emisji zanieczyszczeń porównywalnej z kryteriami emisji dla urządzeń spełniających klasę 5 lub wymagania ekoprojektu, a nawet dla klasy 3. Najlepszy wynik uzyskano dla kotła, który został specjalnie zaprojektowany do stosowania górnego spalania – 127,9 mg/m³ dla węgla i 104,6 mg/m³ dla drewna. W przypadku stosowania metody „palenia od góry” w tradycyjnych kotłach zasypowych pomierzona wielkość emisji pyłu wyniosła od 297,3 do 547,0 mg/m³ przy spalaniu węgla oraz od 181,8 do 396,0 mg/m³ przy spalaniu drewna. Norma dla kotłów spełniających wymagania ekoprojektu wynosi 40 mg/m³.

Stosowanie metody „palenia od góry” w kotłach, które nie są do tego przeznaczone może znacznie zwiększyć ryzyko wybuchu kotła, zaczadzenia czy szybszej eksploatacji urządzenia. Badania pokazały, że może znacząco zwiększać obciążenia cieplne komory spalania, zmieniać rozkład temperatur i ciśnień w stosunku do wartości projektowych, a także prowadzić do gwałtownych reakcji spalania (spalanie wybuchowe). Każdy użytkownik kupując urządzenie grzewcze powinien je eksploatować w sposób zgodny z dołączoną przez producenta instrukcją obsługi. Inna eksploatacja może stwarzać zagrożenie dla zdrowia i życia użytkownika oraz być przyczyną awarii czy utraty gwarancji udzielonej na kocioł c.o.

Badania zlecone zostały przez Krakowski Alarm Smogowy w ramach realizacji projektu zintegrowanego LIFE-IP MALOPOLSKA współfinansowanego ze środków programu LIFE Unii Europejskiej.

Skrócony raport z badań IChPW

Prezentacja raportu

Poniżej przywołane zostały również testy przeprowadzone analizatorem pyłu przez Urząd Miasta w Gliwicach stosując zasyp tradycyjny oraz metodę „palenia od góry” w warunkach eksploatacji kotła w domowej kotłowni:

Sprawdź również:

Polska Izba Ekologii oraz Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii organizują konkurs dla kotłów grzewczych o mocy do 50kW, którego celem jest promowanie najbardziej efektywnych energetycznie i jednocześnie najmniej obciążających środowisko urządzeń. Nabór do konkursu trwa od 1 marca do 31 sierpnia 2017 roku.  Uczestnikami Konkursu mogą być producenci oraz dystrybutorzy kotłów opalanych paliwami stałymi o mocy do 50 kW przeznaczonych do instalowania w indywidualnym i komunalnym budownictwie.

Szczegóły konkursu opisane zostały na stronie: http://www.pie.pl/topten.html

Mieszkańcom Małopolski zwracamy uwagę, że nie wszystkie kotły spełniające wymagania klasy 5 według normy PN-EN 303-5:2012 spełniają również wymagania Ekoprojektu, więc w przypadku nowo eksploataowanych urządzeń nie będą mogły być stosowane w Małopolsce od 1 lipca 2017 roku. Zalecamy każdorazowo upewnić się u producenta lub sprzedawcy kotła czy posiada on potwierdzenie spełnienia wymagań Ekoprojektu. Lista urządzeń spełniających te wymagania znajduje się również na stronie: powietrze.malopolska.pl/ekoprojekt

1 lipca 2017 roku w Małopolsce zacznie obowiązywać uchwała antysmogowa dla całego regionu. Oznacza to, że do jej przepisów będą musieli dostosować się wszyscy mieszkańcy województwa małopolskiego. Dotyczy to również osób mieszkających w Krakowie – uchwała antysmogowa dla tego miasta zacznie co prawda obowiązywać dopiero od 1 września 2019 roku, ale w tej chwili samorząd województwa pracuje nad tzw. tymczasową uchwałą antysmogową dla Krakowa. Właśnie trwają konsultacje społeczne przepisów, które mają obowiązywać od 1 lipca 2017 roku do momentu wejścia w życie pierwszej uchwały antysmogowej dla Krakowa (czyli 1 września 2019 roku). Co w praktyce oznaczają wprowadzane przepisy? Sprawdź, co się zmieni.

Antysmogowe ABC