#EUGreen Week w gminie Nawojowa

Małopolskie gminy włączyły się w obchody Europejskiego Zielonego Tygodnia (ang. Green Week). Warsztaty i konkursy ekologiczne w szkołach, akcje sadzenia drzew, eko-stoiska na piknikach – to tylko niektóre z atrakcji, które czekały na uczestników Małopolskiego Zielonego Tygodnia.

Gmina Nawojowa, również w tym roku włączyła się w obchody Europejskiego Zielonego Tygodnia, organizowanego przez Komisję Europejską, poświęcone kwestiom związanym z ochroną środowiska. Ekodoradczyni przygotowała działania ekologiczne zarówno dla starszych, jak i młodszych mieszkańców gminy.

Stoiska ekologiczne

Podczas imprezy Zielone Świątki utworzono punkt Ekodoradców. Mieszkańcy mogli skorzystać z porad nt. wymiany pieca czy termomodernizacji budynku. Mieszkańcy gminy uzyskali informacje m.in. o takich programach jak : „Program Priorytetowy Czyste Powietrze”, „Mój Prąd”, „Moje Ciepło”. Stoisko cieszyło się dużym zainteresowaniem. Była to dobra okazja dla osób chcących uzyskać informację bezpośrednio od Ekodoradcy poza godzinami pracy urzędu. Wydarzeniu towarzyszyły liczne atrakcje.
Podczas Gminnego Dnia Dziecka, Ekodoradczyni przygotowała szereg atrakcji dla najmłodszych mieszkańców gminy. Zaproszono na tę okazję organizacją z Tarnowa – BOO Organizacja Odzysku Opakowań i Odpowiedzialności Producenta S.A. Dla zainteresowanych ekologią, czekały konkursy, quizy ekologiczne oraz krótka lekcja segregacji odpadów. Stoisko ekologiczne cieszyło się dużym zainteresowaniem, bo jak wiadomo, nauka poprzez zabawę przynosi najlepsze efekty.

Prelekcja ekologiczne

W dniu 5 czerwca br.,podczas Światowego Dnia Ochrony Środowiska, w Szkole Podstawowej w Bączej Kuninie, Ekodoradczyni przeprowadziła prelekcję ekologiczną. Młodzi mieszkańcy gminy z wielkim zaangażowaniem słuchali o jakości powietrza, o tym jak zanieczyszczenia wpływają na zdrowie ludzkie oraz jak zapobiegać zanieczyszczeniu powietrza. Na koniec uczniowie obejrzeli krótki filmik ekologiczno-edukacyjny oraz otrzymali materiały edukacyjne. Warto także wspomnieć, że uczniowie tej szkoły mogą na bieżąco śledzić jakość powietrza, poprzez zamontowany w ramach projektu LIFE, czujnik jakości powietrza wraz z tablicą LED. Wydarzenie odbyło się w ramach projektu LIFE „Wdrażanie Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego – Małopolska w zdrowej atmosferze”.

W miniony weekend – 27 i 28 maja – miały miejsce kolejne wydarzenia z serii: Rozgrzewka z Funduszami Europejskimi. Tym razem mieszkańcy Gorlic oraz Myślenic mogli porozmawiać o środkach unijnych. Wiosenna trasa rozgrzewki liczy 10 przystanków. Głównym celem spotkań jest przygotowanie przyszłych beneficjentów Funduszy Europejskich w Małopolsce do ubiegania się o unijne wsparcie dla planowanych inwestycji.

Gorlice odkrywają potencjał Funduszy Europejskich

Podczas wydarzeń plenerowych nie mogło zabraknął Projektu LIFE „Małopolska w zdrowej atmosferze”. Mieszkańcy regionu mogli porozmawiać m.in. ekodoradcami i koordynatorami z urzędu marszałkowskiego nt. działań projektu oraz o „zielonych inwestycjach”. Specjaliści udzielali wyczerpujących informacji na temat warunków oraz zasad ubiegania się o dotacje do wymiany pieca i odnawialnych źródeł energii. Eksperci wyjaśniali procedury składania i rozliczania wniosków dotacyjnych.

Atrakcje w miasteczku festiwalowym

Podczas wydarzenia uczestnicy mogli połączyć naukę ze świetną zabawą. W miasteczku festiwalowym mieli okazję spróbować swoich sił w dyscyplinach rozgrywanych podczas III Igrzysk Europejskich, których gospodarzem jest Małopolska. Wśród dostępnych atrakcji znalazła się ścianka wspinaczkowa, lekcja z trenerem judo oraz lekcja szermierki i łucznictwa. Dodatkowo, uczestnicy mogli brać udział w konkursach, quizach i zabawach z nagrodami.

Rekordowe wsparcie – 2,7 mld euro dla Małopolski

Fundusze Europejskie dla Małopolski 2021-2027 to 2,7 mld euro, która zostanie skierowana na wsparcie projektów kluczowych dla rozwoju regionu. Na projekty związane z badaniami i rozwojem przedsiębiorczości zarezerwowano 312 mln euro. Innowacyjne projekty środowiskowe otrzymają wsparcie w wysokości 510 mln euro. 136,3 mln euro zostanie przeznaczone na rozwój transportu miejskiego. Dodatkowo, 299 mln euro zostanie przeznaczone na rozwój infrastruktury społecznej, takiej jak szkoły, szpitale i domy kultury. Program ma także na celu wsparcie rynku pracy i edukacji w kwocie 659,4 mln euro. Nie zapomniano o wsparciu wspólnot lokalnych. Fundusze w wysokości 211,3 mln euro będą dostępne dla małopolskich gmin i innych jednostek samorządu terytorialnego, aby umożliwić realizację lokalnych inicjatyw.

W maju odwiedziliśmy: Proszowice, Dąbrowę Tarnowską, Olkusz, Gorlice i Myślenice. Na najbliższe wydarzenia w ramach Rozgrzewki z Funduszami Europejskimi z udziałem ekodoradców projektu LIFE zapraszamy do Krościenka nad Dunajcem (3 czerwca) i Miechowa (4 czerwca), Zatora (11 czerwca) i Starego Sącza (17 czerwca).

W Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie odbyła się konferencja dotycząca inwestycji zwiększających efektywność energetyczną budynków. W spotkaniu wzięło udział ponad 200 pracowników gmin i starostw powiatowych, którzy na co dzień zajmują się poprawą efektywności energetycznej budynków, ochroną powietrza oraz adaptacją do zmian klimatu.

Obecna sytuacja geopolityczna skłoniła każdego z nas do refleksji na temat zużycia energii oraz dostępności zasobów. Poprawa efektywności energetycznej budynków mieszkalnych, ale także użyteczności publicznej, to gwarancja obniżenia kosztów eksploatacji, a przy tym dbałość o środowisko

– podkreślił wicemarszałek Józef Gawron

Poprawa efektywności systemów grzewczych

W pierwszej części spotkania dr inż. Michał Kaczmarczyk z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie zaprezentował kluczowe zasady wyboru nowego źródła ciepła, jako alternatywy dla kotłów na paliwa stałe. Były to zagadnienia szczególnie istotne dla Ekodoradców i Doradców ds. klimatu i środowiska, którzy na co dzień wspierają mieszkańców przy formalnościach związanych z wymianą starego pieca i ocieplaniu budynku. W trakcie wystąpienia omówione zostały różne warianty rozwiązań. Uczestnicy spotkania poznali także sposoby na określenie zapotrzebowania budynków na energię. Prelegent zwrócił również uwagę na najczęściej popełniane błędy podczas wymiany kotła i modernizacji instalacji.

Programy publiczne jako odpowiedź na wyzwania związane z efektywnością energetyczną

Poprawa efektywności energetycznej budynków to niejednokrotnie duże obciążenie finansowe dla inwestora. Odpowiedzią na te koszty są programy dotacyjne pochodzące ze źródeł krajowych, ale także zagranicznych. Uczestnicy spotkania poznali zasady finansowania inwestycji poprawiających efektywność energetyczną budynków mieszkalnych i publicznych z wykorzystaniem różnych form dotacji. Wojciech Bodziacki z Banku Ochrony Środowiska przedstawił kilka programów oferujących wsparcie finansowe dla przedsięwzięć termomodernizacyjnych i remontowych, takie jak: kredyt z premią BGK, EKOpożyczka dla samorządów, czy Projekt ELENA (European Local Energy Assistance).

Nowelizacja ustawy o charakterystyce energetycznej budynków

W trzeciej części spotkania przedstawicielki Ministerstwa Rozwoju i Technologii, Barbara Wąsowska oraz Barbara Oskwarek, przybliżyły zasady wykonywania świadectw charakterystyki energetycznej oraz prowadzenia okresowych kontroli systemu ogrzewania i klimatyzacji. W odpowiedzi na szereg pytań związanych z nadchodzącymi zmianami legislacyjnymi, prelegentki przedstawiły obecnie obowiązujące regulacje wraz z planowanymi zmianami prawa. Uczestnicy konferencji zapoznali się z wzorem świadectwa charakterystyki energetycznej oraz zasadami certyfikacji energetycznej, ale przede wszystkim uzyskali odpowiedzi na wiele pytań dotyczących m.in. okoliczności zobowiązujących do sporządzenia świadectwa charakterystyki energetycznej i uprawnień do ich wydawania. Specjalistki z Departamentu Gospodarki Niskoemisyjnej przedstawiły także zasady kontroli systemów ogrzewania i klimatyzacji oraz szczegóły wynikających z tych działań protokołów.

Departament Środowiska we współpracy z Polskim Alarmem Smogowym oraz Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej organizuje warsztaty w ramach 3. edycji Akademii Czystego Powietrza. Tym razem wiodącym tematem jest skuteczna komunikacja ekodoradców z mieszkańcami.

Za nami już kolejne warsztaty z zakresu skutecznej komunikacji z potencjalnymi beneficjentami programu Czyste Powietrze. Zajęcia adresowane dla ekodradców z całej Małopolski prowadzi trener z wieloletnim doświadczeniem – Wojciech Walla /Centrum Szkoleń TRAMPOLINA/- doradca, manager.

Warsztaty są świetną okazją do doskonalenia technik komunikacji z rozmówcami, którzy są potencjalnymi beneficjentami programu „Czyste Powietrze”.

W Programie szkolenia uwzględniono takie zagadnienia jak:

  • budowanie relacji z klientem poprzez właściwą komunikację,
  • zarządzanie emocjami, zasady asertywności,
  • psychologiczne aspekty pracy z potencjalnym beneficjentem,
  • trening postępowania w trudnych sytuacjach.

Praktyczne ćwiczenia i trening pod okiem specjalisty w ww. zakresie z pewnością wpłyną na efektywność pracy ekodoradców. Mogą również pomóc w radzeniu sobie ze stresem w trudnych sytuacjach oraz podczas rozmów z mieszkańcami. Dodatkowo, techniki i metody prezentowane przez trenera wspomagają tworzenie relacji z rozmówcami, którzy są potencjalnymi beneficjentami programu Czyste Powietrze. Umiejętność dostosowania stylu komunikacji do typu i charakteru odbiorcy jest kluczowa dla powodzenia współpracy między ekodoradcom, a mieszkańcem.

Cykl szkoleń zorganizowany w ramach Akademii Czystego Powietrza jest świetną okazją do doskonalenia warsztatu pracy. W szkoleniach weźmie udział ponad 170 osób.

Rozpoczęły się prace nad aktualizacją Programu Ochrony Powietrza dla województwa małopolskiego. Dlatego też 7 grudnia br. w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie odbyły się warsztaty dla ekodoradców. Celem spotkania było podsumowanie efektów działań realizowanych w ramach Programu Ochrony Powietrza, przedstawienie wyników badań ewaluacyjnych Programu oraz wspólne wypracowanie koncepcji i rozwiązań, które posłużą jego aktualizacji. W spotkaniu uczestniczył wicemarszałek Józef Gawron.

Ocena istniejącego Programu

Gośćmi spotkania w krakowskim Muzeum Lotnictwa Polskiego byli m.in. Stanisław Tworek – monitor projektu LIFE, przedstawiciel NEEMO – instytucji monitorującej projekty LIFE, Ryszard Listwan oraz Jacek Gołda – Zastępcy Małopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska, prof. dr hab. Aldona Frączkiewicz-Wronka – ekonomistka, badaczka problematyki polityki społecznej.

W pierwszej części spotkania Zastępca Dyrektora Departamentu Środowiska Piotr Łyczko podsumował efekty wdrażania obowiązującego Programu. Podkreślił m.in. efekty działań antysmogowych w województwie związane z wymianą pozaklasowych kotłów i kontrolą palenisk. od przyjęcia uchwały antysmogowej dla Małopolski, w okresie od stycznia 2017 do końca czerwca 2022 roku wymienionych zostało prawie 73 tys. nieefektywnych kotłów na paliwa stałe. Co ważne, średnia liczba wymienionych kotłów w gminach będących partnerami projektu LIFE, gdzie funkcjonują ekodoradcy jest prawie trzykrotnie wyższa niż dla pozostałych gmin. Z procesem wymiany najlepiej poradziły sobie gminy: Kraków (98 proc. wymienionych kotłów), Skawina (49 proc.), Zabierzów (48 proc.).

Następnie prof. dr hab. Aldona Frączkiewicz-Wronka w imieniu firmy „EU-CONSULT” Sp. z o.o. przedstawiła ocenę efektywności obowiązującego Programu. Analizę tę wykonano na potrzeby aktualizacji dokumentu. W opracowaniu wykorzystano m.in. wyniki ankietyzacji podmiotów takich jak: gminy, starostwa, jednostki naukowe czy przedsiębiorstwa. Opinie na temat głównych problemów i wyzwań pozwolą na właściwe ukierunkowanie działań naprawczych.

Warsztaty tematyczne

Druga część spotkania miała charakter warsztatowy. Ważnym etapem procesu oceny Programu Ochrony Powietrza jest wykorzystanie doświadczeń Ekodoradców realizujących zadania w ramach projektu LIFE. Opinie pracowników zaangażowanych w codzienne działania na rzecz ochrony powietrza stanowią nieocenioną pomoc w ewaluacji Programu.

Chcemy tworzyć programy, które będą służyć mieszkańcom. Wykorzystajmy te warsztaty by rozmawiać i zastanawiać się co i jak zrobić, żebyśmy w swoich działaniach byli nie tylko skuteczni, ale też zrozumiani przez społeczności lokalne. Chcemy, aby to właśnie dzięki nim dokonała się przemiana w podejściu do jakości powietrza.

rozpoczął Józef Gawron, Wicemarszałek Województwa Małopolskiego

Uczestników warsztatów podzielono na 8 grup. Każdy z zespołów podjął wyzwanie opracowania rozwiązań , które mogłyby usprawnić działania w obszarach związanych z poprawą jakości powietrza. Wśród tematów znalazły się m.in. działania gminy na rzecz czystego powietrza, monitorowanie efektów Programu Ochrony Powietrza czy plan działań krótkoterminowych.

Duże zaangażowanie uczestników pozwoliło na skuteczne wypracowanie wielu pomysłów, które następnie prezentowano na forum. Każda z grup przedstawiła także propozycję jednej zmiany, która w jej opinii powinna znaleźć się w nowym Programie Ochrony Powietrza. Późniejsze głosowanie pozwoliło na uszeregowanie propozycji, te zaś zostaną przeanalizowane pod katem wdrożenia w najnowszej wersji programu ochrony powietrza.

W ramach obchodów tegorocznej edycji Małopolskiego Zielonego Tygodnia w całej Małopolsce partnerzy Projektu LIFE MALOPOLSKA zaplanowali szereg ekologicznych wydarzeń.

W Gminie Krzeszowice, w Światowy Dzień Roweru – 3 czerwca 2022r., na skwerze nieopodal kościoła św. Jana Pawła II, odbyła się zbiórka makulatury, za którą można było odebrać sadzonkę lawendy, pelargonii, szałwii lub poziomki. Mieszkańcy wspólnymi siłami, świętując Zielony Tydzień, uzbierali pełny kontener suchej makulatury do recyklingu. Podczas wydarzenia powstało kilka rabat w obrębie ścieżki, przy której urzędnicy wraz z mieszkańcami, wspólnymi siłami zasadzili w otoczeniu skweru 76 krzewów róż, lilaków i hortensji.

Na najmłodszych czekało miasteczko rowerowe, w którym dzieci mogły zdać test na kartę rowerową oraz poćwiczyć jazdę na rowerze. Dorośli mogli w tym czasie skorzystać z konsultacji w punkcie informacyjnym programu Czyste Powietrze.

Jednym z punktów wydarzenia Zielony Tydzień było otwarcie ścieżki pieszo-rowerowej, której budowa była współfinansowana ze środków Funduszu Dróg Samorządowych. Na wszystkich czekał poczęstunek w formie wegetariańskiej zupy brokułowej.

Województwo Małopolskie, jako beneficjent koordynujący projekt zintegrowany LIFE – „Małopolska w zdrowej atmosferze” doceniło partnerskie gminy. Celem projektu, realizowanego od 2015 roku, jest wdrażanie Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego. 

Partnerstwo w projekcie LIFE

Projekt zrzesza aż 69 partnerów, w tym 62 małopolskie gminy, w których pracuje 67 ekodoradców. Efekty ich pracy są dostrzegalne od samego początku realizacji projektu. Ekodordcy organizują spotkania i warsztaty oraz liczne wydarzenia w przestrzeni publicznej np. pokazy nowoczesnych urządzeń grzewczych, happeningi, imprezy o tematyce ekologicznej. Dotychczas wzięło w nich udział blisko 640 tys. uczestników. Ekodoradcy włączają się także organizację warsztatów i konkursów dla uczniów szkół i przedszkoli. Blisko 150 tys. dzieci brało udział w wydarzeniach organizowanych przez Ekodoradców.

Wyróżnienia dla najaktywniejszych Ekodoradców

9 czerwca br. wicemarszałek województwa małopolskiego – Józef Gawron – wręczył wyróżnienia ekodoradcom , którzy w ciągu ostatnich dwóch lat z wyjątkowym zaangażowaniem realizowani zadania wynikające z założeń projektu zintegrowanego LIFE – „Małopolska w zdrowej atmosferze”.

Ekodoradcy wyróżnieni za działania w III fazie projektu LIFE

Nagrody przyznano w 5 kategoriach:

Przygotowanie  i dystrybucja materiałów edukacyjnych

  • I miejsce – Skawina
  • II miejsce – Wieliczka
  • III miejsce – Miechów

Organizacja spotkania i wydarzeń z udziałem mieszkańców

  • I miejsce – Wolbrom
  • II miejsce – Kamionka Wielka
  • III miejsce – Myślenice

Promocja medialna

  • I miejsce – Limanowa (miasto)
  • II miejsce – Gorlice (miasto)
  • III miejsce – Nawojowa

Porady i pomoc udzielona mieszkańcom

  • I miejsce – Liszki
  • II miejsce – Tarnów (miasto)
  • III miejsce – Oświęcim (gmina)

Kontrole palenisk

  • I miejsce – Skawina
  • II miejsce – Myślenice
  • III miejsce – Nowy Targ (miasto)

Wymiana pieca?! Najlepiej z pomocą Ekodoradcy!

Ekodoradcy udzieli ponad 1,2 mln porad mieszkańcom. Dotyczyły one głównie możliwości pozyskiwania dofinansowania do wymiany starych pieców oraz doboru nowoczesnego źródła ogrzewania. To z ich wsparciem złożono 40 tys. wniosków o dofinansowanie na wymianę kotłów i termomodernizację budynków do różnych programów dotacyjnych. Pozyskanie środków na dotacje, to również zadanie ekodoradców. Od początku projektu zdobyli dla swoich gmin i mieszkańców prawie 96 mln zł na działania inwestycyjne związane z ochroną powietrza.

Ekodoradca podczas
konsultacji z mieszkanką

Lokalne kampanie edukacyjne

Jednym z istotnych elementów ich pracy jest także prowadzenie lokalnych kampanii informacyjnych. Od początku projektu rozdystrybuowali prawie 2,4 mln materiałów edukacyjnych. Do najpopularniejszych należą: ulotki, broszury informacyjne i plakaty związane z tematyką ochrony powietrza. Materiały edukacyjne pojawiają się także w lokalnych gazetach, mediach społecznościowych, w radiu i telewizji.

Praca ekodoradców odbywa się także w terenie. Mieszkańcy chętnie korzystają z bezpłatnych pomiarów dokonywanych kamerą termowizyjną. Dzięki nim, wiedzą którędy ciepło ucieka z ich domów i które miejsca należy lepiej zaizolować. Dotychczas  przeprowadzono prawie 8 tys. takich badań.  

Piknik Ekologiczny i zawody sportowe „Biegowa Korona Pogórza” to najciekawsze wydarzenia ubiegłego tygodnia w Gromniku. Jedną z licznych atrakcji było edukacyjno-informacyjne stoisko przygotowane przez ekodoradcę. Przy stoisku czekały na dzieci liczne rebusy, kolorowanki oraz zadania o tematyce ochrony środowiska. Uczestnicy samodzielnie przygotowali piasek kinetyczny na bazie ekologicznych składników.

RAZ, DWA, TRZY… GRAMY!

Gwoździem programu była gra wielkoformatowa EKOMANIA „Czyste powietrze”. To doskonała forma nauki przez zabawę dla dzieci w każdym wieku. Takie zabawy mobilizują do aktywności fizycznej, a uczestnicy poznają podstawowe zasady ochrony środowiska, dzięki dostosowanym do wieku pytaniom oraz informacjom zawartym na planszówce.

NAGRODY NA MECIE

Na uczestników, którzy jako pierwsi ukończyli grę, czekały nagrody przygotowane przez organizatorów wydarzenia. Ponadto wszyscy uczestnicy otrzymali pamiątkowe medale oraz słodkie upominki. Dodatkowo wśród dorosłych uczestników rozpowszechniono ulotki z serii „Uchwała antysmogowa w praktyce”.

W związku z Międzynarodową Nocą Nietoperzy w dniu 21 sierpnia 2020 r., zorganizowano maraton filmowy. Wyświetlanie filmu „LORAX”- jednej z najpiękniejszych bajek Dr Seussa, twórcy wspaniałych i pouczających historii – poprzedzono krótkim spotkaniem z ekodoradcą.

Uczestnicy obejrzeli film o zanieczyszczeniach powietrza, wytwarzanych przede wszystkim przez gospodarstwa domowe. Następnie brały czynny udział w dyskusji. Na zakończenie ekodoradca zachęcił najmłodszych mieszkańców gminy do dbania o powietrze i przyczyniania się do ochrony środowiska.

Podczas EKO DNIA zorganizowano trzy spotkania, w których łącznie udział wzięło 46 dzieci oraz 17 opiekunów. Podczas spotkań wykorzystano piękne, kolorowe pufy, ufundowane na cele związane z  realizacją zadań ekodoradcy na terenie gminy Gromnik. Zakup zrealizowany został przez: firmę BURNAR SC z siedzibą w Gromniku oraz przez firmę MARKOMP – MARCIN WÓJCIK z siedzibą w Ryglicach. Poczęstunki podczas spotkań zostały zakupione przez: Agencję PKO Banku Polskiego w Gromniku, firmę BAGGER BAR, Wójta Gminy GromnikPana Bogdana Stasza oraz Dyrektora Gminnego Ośrodka Kultury w Gromniku – Pana Bogdana Wójcika.

 W dniu 24 sierpnia 2020r., w Gminnym Ośrodku Kultury w Gromniku odbyło się spotkanie ekodoradcy z Klubem Seniora . Ekodoradca przekazał uczestnikom informacje dotyczące zanieczyszczeń powietrza i ich skutków dla środowiska oraz zdrowia człowieka.

Przedstawiono wiele sposobów zapobiegania zanieczyszczeniom powietrza w naszej gminie. Podczas prezentacji omówiono zasady Programu Priorytetowego ”Czyste Powietrze”. Poinformowano również uczestników o uldze termomodernizacyjnej oraz Programie ”Moja Woda”. Zaprezentowano także również zakres obowiązków na stanowisku ekodoradcy oraz dotychczas przeprowadzone działania.

Omówione zagadnienie zainteresowały słuchaczy, dlatego podczas dyskusji, którą zakończono spotkanie padło wiele pytań dotyczących wymiany nieefektywnych źródeł ogrzewania oraz termomodernizacji budynków. Uczestnicy pytali również o warunki uzyskania dofinansowania w Programie „Moja Woda”.

Obecni na spotkaniu członkowie Klubu Seniora otrzymali od ekodoradcy drobne upominki oraz ulotki dot. uchwały antysmogowej.