Uchwała antysmogowa dla Krakowa obroniona przed sądem

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie oddalił złożone skargi na uchwałę Sejmiku Województwa Małopolskiego z 15 stycznia 2016 r. w sprawie wprowadzenia na obszarze Gminy Miejskiej Kraków ograniczeń w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw. WSA w Krakowie potwierdził, że uchwała została podjęta zgodnie z prawem przy zachowaniu wymaganych elementów i procedury.

Przyjęcie przez Sejmik Województwa Małopolskiego uchwały antysmogowej dla Krakowa wprowadzającej od 1 września 2019 roku całkowity zakaz stosowania paliw stałych w kotłach, piecach i kominkach to odpowiedź na postulaty Krakowian domagających się radykalnych działań na rzecz poprawy jakości powietrza. Głos mieszkańców został poparty stanowiskiem Prezydenta Miasta Krakowa oraz przyjętą jednogłośnie uchwałą Rady Miasta Krakowa popierającą przygotowane rozwiązanie. W konsultacjach społecznych 4,6 tys. osób osób (96,5 % biorących udział w konsultacjach) jednoznacznie opowiedziało się za przyjęciem całkowitego zakazu stosowania paliw stałych w Krakowie.

Zarząd Województwa Małopolskiego konsekwentnie dążył do przyjęcia dla Krakowa rozwiązania, które będzie adekwatne do skali występujących poziomów zanieczyszczenia powietrza oraz specyficznych dla tego miasta warunków topograficznych i meteorologicznych, które wpływają na większą kumulację zanieczyszczeń. Mimo niekorzystnych wyroków WSA i NSA wobec poprzedniej uchwały z 2013 roku, inspirowana przez Małopolskę i przeprowadzona przez Posła Tadeusza Arkita tzw. ustawa antysmogowa z 2015 roku umożliwiła ponowne przygotowanie i przyjęcie uchwały, której celem jest poprawa jakości powietrza w Krakowie.

Uchwała antysmogowa dla Krakowa już po pierwszych latach okazuje się sukcesem, gdyż przekłada się na znaczącą ilość zlikwidowanych starych pieców węglowych. Pod tym względem Kraków jest liderem – na ponad 10,0 tys kotłów zlikwidowanych w ostatnich 3 latach w Małopolsce, aż 7,8 tys. przypada na sam Kraków. Oznacza to zmniejszenie emisji pyłu PM10 o około 277 ton i PM2,5 o około 275 ton oraz rakotwórczego bezno(a)pirenu o 159 kg. W Krakowie pozostało nadal do likwidacji około 15 tys. pieców węglowych.

Przyjęcie uchwały antysmogowej dla Krakowa było niezbędne, aby doprowadzić do poprawy jakości powietrza w możliwie najkrótszym czasie. Prowadzone dotychczas działania w zakresie jedynie dotowania wymiany pieców i kotłowni węglowych pomimo zaangażowania dużych środków publicznych były nieskuteczne, gdyż nie ograniczały powstawania nowych źródeł emisji. Przyjęcie uchwały dla Krakowa stało się również inspiracją dla innych regionów Polski do poważnego zainteresowania się tematem jakości powietrza i podjęcia działań zmierzających do ograniczenia poziomu zanieczyszczenia.

W sobotę 24 września 2016 r. na Rynku Głównym w Krakowie rozpoczęły się Małopolskie Dni Profilaktyki Zdrowia. Uczestnicy wydarzenia na antysmogowym stanowisku Departamentu Środowiska UMWM mogli skorzystać z bezpłatnych badań spirometrycznych (wydolności płuc) w specjalistycznym mobilnym gabinecie.

Podczas wydarzenia wykonano łącznie około 60 bezpłatnych badań. Uczestnicy spotkania  mogli również zgłębić swoją wiedzę na  temat wpływu jakości powietrza na zdrowie, jak również uzyskać informacje o możliwościach dofinansowania wymiany systemów grzewczych na proekologiczne. Najmłodsi uczestnicy wydarzenia wzięli udział w konkursie dotyczącym ochrony powietrza i zapobiegania powstawaniu odpadów, w którym nagrodami były ekologiczna torba wykonana z odpadowych bannerów Województwa Małopolskiego oraz książeczka „Uwaga! Alarm! Smogosmok!” wydana przez Krakowski Alarm Smogowy.

Pierwsze spotkania prezentujące założenia aktualizacji Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego odbyły się w Krakowie (14.09) dla gmin z Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego i w Tarnowie (15.09) dla gmin subregionu tarnowskiego. Przedstawiciele władz gmin, organizacji, przedsiębiorstw oraz mieszkańcy poznali analizy obecnej jakości powietrza w Małopolsce, planowane główne działania naprawcze oraz sposób ich wdrażania. Główne obowiązki wdrażania działań ograniczających emisje do powietrza spoczywają na władzach samorządowych. W trakcie dyskusji uczestnicy przedstawili swoje sugestie i postulaty odnośnie wdrażania Programu oraz podkreślali duże znaczenie świadomości mieszkańców co do wpływu zanieczyszczenia powietrza na ich własne zdrowie.

Uwagi i postulaty dotyczące aktualizacji Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego można przekazywać do 30 września na adres powietrze@umwm.pl.

Kolejne spotkania odbędą się w Krakowie (19.09), Nowym Sączu (20.09), Chrzanowie (21.09) oraz Nowym Targu (22.09).

Prezentacja założeń Programu ochrony powietrza KOM 14/09/2016

Prezentacja założeń Programu ochrony powietrza Tarnów 15/09/2016

Krakowski Alarm Smogowy w ramach realizacji z Województwem Małopolskim projektu LIFE „Wdrażanie Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego – Małopolska w zdrowej atmosferze” prowadzi nabór projektów edukacyjnych w zakresie ochrony powietrza.

Organizacje pozarządowe lub grupy nieformalne działające wspólnie z organizacją pozarządową mogą uzyskać dotację w wysokości od 3000 zł do 15000 zł na działania służące zwiększaniu świadomości społeczności lokalnych na rzecz czystego powietrza realizowane na terenie województwa małopolskiego lub śląskiego. Nie jest wymagany finansowy wkład własny.

Termin składania wniosków mija 3 października 2016 o godzinie 15:00. Wnioski należy wypełnić na formularzach dostępnych na www.krakowskialarmsmogowy.pl/naszepowietrze.

Cele programu to:

  1. Podniesienie świadomości wśród członków społeczności lokalnych na terenie województwa małopolskiego i/lub śląskiego na temat zanieczyszczenia powietrza i rozwiązań służących poprawie jakości powietrza, ze szczególnym uwzględnieniem niskiej emisji;
  2. Podniesienie poziomu zaangażowania społeczności lokalnych na terenie województwa małopolskiego i/lub śląskiego w działania na rzecz poprawy jakości powietrza, ze szczególnym uwzględnieniem niskiej emisji;
  3. Rozwój ruchów i inicjatyw społecznych działających na rzecz poprawy jakości powietrza w województwie małopolskim i/lub śląskim.

Opis Programu

Regulamin i wzór wniosku

Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego zaprasza przedstawicieli zainteresowanych gmin, mieszkańców i organizacji na spotkania konsultacyjne, na których zaprezentowane zostaną założenia przygotowywanej aktualizacji Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego.

Wszystkich zainteresowanych zapraszamy do czynnego udziału w tworzeniu strategii poprawy jakości powietrza w Małopolsce poprzez udział w spotkaniach.

Spotkania konsultacyjne odbywać będą się według poniższego harmonogramu:

  • 14 września o godz. 10:00

Miejsce: Kraków, ul. Św. Filipa 6, aula Kolejowego Towarzystwa Kultury,

Spotkanie dla gmin Krakowskiego Obszaru Metropolitarnego (powiat miechowski, proszowicki, bocheński, myślenicki, wielicki, krakowski – z wyjątkiem Metropolii Krakowskiej).

  • 15 września o godz. 10:00

Miejsce: Tarnów, ul. Narutowicza 38, sala nr 11 (parter) w Starostwie Powiatowym,

Spotkanie dla gmin Subregionu tarnowskiego (miasto Tarnów, powiat tarnowski, dąbrowski, brzeski).

  • 19 września o godz. 11:00

Miejsce: Kraków, ul. Św. Filipa 6, aula Kolejowego Towarzystwa Kultury,

Spotkanie dla gmin Metropolii Krakowskiej (miasto Kraków, Biskupice, Czernichów, Igołomia-Wawrzeńczyce, Kocmyrzów-Luborzyca, Liszki, Michałowice, Mogilany, Niepołomice, Skawina, Świątniki Górne, Wieliczka, Wielka Wieś, Zabierzów, Zielonki).

  • 20 września o godz. 10:00

Miejsce: Nowy Sącz, ul Jagiellońska 33, sala sesyjna w Starostwie Powiatowym,

Spotkanie dla gmin Subregionu sądeckiego (miasto Nowy Sącz, powiat nowosądecki, gorlicki, limanowski).

  • 21 września o godz. 10:00

Miejsce: Chrzanów, ul. Focha 3, sala audiowizualna Powiatowego Centrum Kształcenia Ustawicznego,

Spotkanie dla gmin Subregionu Małopolska zachodnia (powiat chrzanowski, olkuski, oświęcimski, wadowicki).

  • 22 września o godz. 9:00

Miejsce: Nowy Targ, ul. Jana III Sobieskiego 2, sala konferencyjna Biura Związku Euroregion „Tatry”.

Spotkanie dla gmin Subregionu podhalańskiego (powiat tatrzański, nowotarski, suski).

Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie ogłosił nabór wniosków w ramach Programu Priorytetowego JAWOR Poprawa efektywności energetycznej – termomodernizacja budynków jednorodzinnych. Celem Programu jest zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło grzewcze w wyniku docieplenia przegród budowlanych. Zadania objęte dofinansowaniem to: ocieplenia ścian zewnętrznych budynków, ocieplenia dachów, stropodachów, stropów nad ostatnią kondygnacją, ocieplenia stropów piwnic, wymiany okien, drzwi zewnętrznych. Wymagane jest zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło grzewcze o co najmniej 25%.

Program skierowany jest do osób fizycznych. Mogą one uzyskać preferencyjną pożyczkę w wysokości do 90% kosztu docieplenia budynku, której oprocentowanie wyniesie 2% w skali roku i podlegać będzie umorzeniu w wysokości do 20%. Minimalna kwota pożyczki to 20 tys. zł a maksymalna 100 tys. zł.

Szczegółowe zasady programu JAWOR

Z najnowszych badań opinii publicznej wynika, że Małopolanie negatywnie postrzegają jakość powietrza w swoim regionie. Największa świadomość problemu zanieczyszczenia powietrza występuje w Krakowie, gdzie aż 81% respondentów uważa że jakość powietrza jest bardzo zła lub raczej zła. Pomimo, iż na wsiach oraz w mniejszych miastach ogólna ocena jakości powietrza jest lepsza, to aż 63% Małopolan jest przekonana, że powietrze jest bardziej zanieczyszczone w trakcie sezonu grzewczego i ocenia jego jakość w tych miesiącach jako bardzo złą lub raczej złą. Podobny odsetek (69%) uważa, że jakość powietrza może mieć w przyszłości negatywne skutki dla zdrowia ich samych lub ich najbliższych.

Małopolanie wykazują bardzo wysokie poparcie dla antysmogowych regulacji. Niemal 90% mieszkańców regionu popiera wprowadzenie obowiązku wymiany najbardziej zanieczyszczających kotłów, przy zapewnieniu przez władze dopłat do kosztów takiej wymiany. Równie duży odsetek respondentów popiera wprowadzenie norm jakości węgla czy zaostrzenie kar za spalanie śmieci. Wysokie jest także poparcie dla ograniczenia ruchu samochodowego w większych miastach oraz wprowadzenia zakazu wjazdu samochodów ze starymi silnikami diesla do centrów dużych miast – w Krakowie wyniosło ono odpowiednio 63% oraz 70%.

Badania uwidaczniają również duży problem z dostępem do informacji o bieżącej jakości powietrza w miejscowościach poza Krakowem. Aż 61% czuje się źle poinformowana pod tym względem. Z drugiej strony około trzy czwarte mieszkańców Małopolski oczekuje łatwiejszego dostępu do tego typu informacji. Najchętniej Małopolanie chcieliby, aby informacja na temat jakości powietrza docierała do nich przez Internet, elektroniczne tablice w przestrzeni miejskiej, urzędy gminy, telewizję, radio oraz prasę.

Badania zostały przeprowadzone w sierpniu 2016 roku na reprezentatywnej próbie 1000 mieszkańców województwa. Badania zostały wykonane przez CEM Instytut Badań Rynku i Opinii Publicznej, na zlecenie Stowarzyszenia Krakowski Alarm Smogowy, w ramach realizacji projektu zintegrowanego „Wdrażanie Programu ochrony powietrza w województwie małopolskim – Małopolska w zdrowej atmosferze”, dofinansowanego w ramach programu Unii Europejskiej LIFE.

Raport z oceny świadomości mieszkańców Małopolski