Postępowania kompensacyjne w celu ograniczenia niskiej emisji

Od 2014 roku funkcjonuje nowy mechanizm postępowań kompensacyjnych w przypadku wydawania pozwoleń na emisję gazów lub pyłów do powietrza i pozwoleń zintegrowanych. Umożliwia on ograniczenie emisji pochodzącej z domowych instalacji grzewczych, dzięki czemu angażuje zarówno przedsiębiorstwa, jak i mieszkańców danego obszaru w działania związane z poprawą jakości powietrza.

Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska, postępowanie kompensacyjne przeprowadzane jest w przypadku nowo budowanych lub rozbudowywanych instalacji wprowadzających gazy lub pyły do powietrza, znajdujących się na obszarach, na których zanotowano przekroczenia norm jakości powietrza. Aby uzyskać pozwolenia na emisję, prowadzący instalację zobowiązany jest do redukcji na tym samym obszarze o 30% więcej zanieczyszczeń, jakie zamierza emitować do powietrza. Oznacza to konieczność likwidacji lub ograniczenia innego źródła emisji zlokalizowanego na terenie tej samej lub w wyjątkowych sytuacjach sąsiedniej gminy.

Na terenie województwa małopolskiego wydano już pierwsze pozwolenia na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza w ramach mechanizmu kompensacji z wykorzystaniem domowych instalacji grzewczych. Pierwsze postępowanie kompensacyjne przeprowadzone zostało na terenie miasta Oświęcim. Starosta Oświęcimski wydał taką decyzję dla spółki Alupol Films. Spółka ta dokonała redukcji ilości emitowanego do powietrza pyłu o około 14 kg w skali roku poprzez likwidację pieców kaflowych użytkowanych przez mieszkańców Oświęcimia oraz podłączenie lokalu mieszkaniowego do miejskiej sieci ciepłowniczej. Kolejną decyzję o przeprowadzeniu postępowania kompensacyjnego wydał Starosta Krakowski dla spółki SKANSKA, która zobowiązana została do redukcji ilości pyłu emitowanego do powietrza przez mieszkańców Skawiny o ponad 150 kg w skali roku.

Wykorzystywanie mechanizmu kompensacji w wydawaniu pozwoleń emisyjnych stanowi efektywne rozwiązanie dla terenów rozwijających się i może stanowić wzorzec dla innych gmin i przedsiębiorstw. Umożliwia ono rozwój gospodarczy regionu przy jednoczesnym ograniczaniu niskiej emisji, która jest główną przyczyną złej jakości powietrza w sezonie zimowym.

Już 1 lipca 2017 roku wchodzą w życie przepisy uchwały antysmogowej dla Małopolski i zacznie obowiązywać zakaz spalania mułów i flotów węglowych oraz biomasy o wilgotności powyżej 20%, natomiast wszystkie nowo eksploatowane kotły, piece i kominki powinny spełniać wymagania ekoprojektu w zakresie emisji zanieczyszczeń i efektywności energetycznej. Kontrola przestrzegania wymogów uchwały należy do zadań gmin, które powinny ją realizować przy pomocy straży miejskich i gminnych lub pracowników urzędów gmin.

Aby przygotować gminy do kontroli i egzekwowania wymagań uchwały, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego zorganizował w dniach 13 i 14 czerwca 2017 roku szkolenie dla pracowników  wszystkich gmin w Małopolsce oraz przedstawicieli straży gminnych i miejskich. Szkolenie obejmowało zagadnienia techniczne związane z konstrukcjami i wymaganiami dla kotłów i ogrzewaczy pomieszczeń, sposobami identyfikacji mułów lub flotów węglowych, pobierania próbek paliwa, a także zagadnienia prawne związane z przygotowywaniem upoważnień do kontroli i procedury ich przeprowadzania. Wykłady poprowadzili specjaliści z Instytutu Chemicznej Przeróbki Węgla w Zabrzu, Instytutu Nafty i Gazu w Krakowie oraz radca prawny fundacji Frank Bold. Doświadczeniami w zakresie prowadzenia kontroli indywidualnych gospodarstw domowych podzielili się również przedstawiciele Straży Miejskiej Miasta Krakowa. Natomiast Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska przedstawił informacje o kontrolach przestrzegania przez gminy obowiązków wynikających z Programu ochrony powietrza.

Tematyka szkolenia

• Wymagania uchwały antysmogowej dla Małopolski – Tomasz Pietrusiak, Zastępca Dyrektora Departamentu Środowiska UMWM.
• Kontrole realizacji przez gminy Programu ochrony powietrza – Ryszard Listwan, Zastępca Małopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska.
• Omówienie rodzajów instalacji dla których wprowadzono ograniczenia – Katarzyna Matuszek, Kierownik Laboratorium Technologii Spalania i Energetyki w Instytucie Chemicznej Przeróbki Węgla w Zabrzu,
  • przedstawienie różnic pomiędzy kotłem automatycznym a ręcznym,
  • prezentacja kotłów automatycznych (różne typy np. z podajnikiem ślimakowym, szufladowym),
  • przedstawienie różnicy pomiędzy kotłami spełniającymi wymagania normy PN-EN 303-5:2012 a ekoprojektu,
  • rodzaje i weryfikacja (odczytanie, interpretacja) dokumentów potwierdzających, że eksploatowane urządzenia grzewcze spełniają wymogi normy PN-EN 303-5:2012 lub ekoprojektu,
  • prezentacja sposobów nielegalnych przeróbek konstrukcyjnych kotłów, montażu dodatkowych elementów w kotle,
  • wskazanie możliwości rozpoznania czy kocioł posiada ruszt awaryjny,
  • prezentacja przykładów nieprawidłowej eksploatacji kotłów, wskazanie złych nawyków, praktyk w tym zakresie,
  • omówienie kwestii obowiązku dokonywania przeglądów kominiarskich oraz negatywnych skutków braku czyszczenia przewodów kominowych.
• Omówienie rodzaju paliw, dla których wprowadzono zakaz stosowania – Łukasz Smędowski, Kierownik Laboratorium Paliw i Węgli Aktywnych w Instytucie Chemicznej Przeróbki Węgla w Zabrzu,
  • przedstawienie sposobów organoleptycznej identyfikacji mułów i flotów węglowych – prezentacja próbek,
  • przedstawienie procedury badania uziarnienia węgla – wskazanie wytycznych jak pobrać próbkę, do jakiego laboratorium wysłać próbkę do badania,
  • przedstawienie wymaganych przy sprzedaży węgla dokumentów potwierdzających parametry paliwa (certyfikat jakościowy, potwierdzenie parametrów na fakturze),
  • przegląd certyfikatów węgla wraz ze sposobem odczytywania informacji w nich zawartych.
• Omówienie zakresu obejmującego eksploatację kominków – Robert Wojtowicz, Kierownik Laboratorium Badań Urządzeń Gazowych i Grzewczych w Instytucie Nafty i Gazu – Państwowy Instytut Badawczy w Krakowie,
  • omówienie kominków otwartych i zamkniętych, ogrzewaczy wolnostojących, typy i różnice między nimi,
  • prezentacja wymogów ekoprojektu dla kominków,
  • rodzaje i weryfikacja dokumentów potwierdzających, że eksploatowany kominek spełnia wymogi ekoprojektu, odczytywanie i interpretacja dokumentów,
  • sprawdzenie wilgotności drewna i prezentacja pomiaru wilgotnościomierzem.
• Aspekt praktyczny prowadzenia kontroli – Andrzej Ryś, kierownik Referatu Kontroli Odpadów, Straż Miejska Miasta Krakowa.
• Aspekt prawny prowadzenia kontroli – Miłosz Jakubowski, Radca Prawny w Fundacji Frank Bold,
  • praktyczne przedstawienie procedury i doświadczeń prowadzenia kontroli spalania paliw na przykładzie miasta Krakowa,
  • przedstawienie zakresu prowadzonej kontroli,
  • wydawanie upoważnienia uprawniającego do przeprowadzenia kontroli,
  • możliwość pobierania próbek popiołu do analizy,
  • sporządzenie protokołu z kontroli,
  • kierowanie wniosków o ukaranie do sądu,
  • wysokość kar finansowych.

Materiały szkoleniowe

Wymagania uchwały antysmogowej dla Małopolski

Wymagania dla kotłów na paliwa stałe

Wymagania dla paliw stałych

Wymagania dla kominków i ogrzewaczy

Praktyczne aspekty kontroli

Prawne aspekty kontroli

Wzór upoważnienia do kontroli

Wzór zawiadomienia o kontroli

Wzór wniosku o ukaranie

Szkolenia odbyły się w ramach realizacji projektu LIFE IP MALOPOLSKA / LIFE14 IPE PL 021 współfinansowanego ze środków LIFE Unii Europejskiej.

Zarząd Województwa Małopolskiego przyjął projekt przejściowej uchwały antysmogowej dla Krakowa.

Dokument zakłada wprowadzenie od 1 lipca 2017 r. zakazu używania niskiej jakości węgla do ogrzewania domów i mieszkań. Te regulacje dotyczą terenu gminy miejskiej Kraków i będą obowiązywać do momentu wejścia w życie całkowitego zakazu palenia węglem czyli do końca sierpnia 2019 r.

W projekcie tymczasowej uchwały wprowadza się zakaz stosowania w piecach paliw niskiej jakości, które uwalniają do atmosfery najwięcej toksycznych związków i pyłów. Oznacza to, że do ogrzewania domu nie będzie można używać:

1. paliw, w których udział masowy węgla kamiennego lub węgla brunatnego o uziarnieniu 0-5 mm wynosi powyżej 5%,
2. paliw zawierających węgiel kamienny lub węgiel brunatny spełniających w stanie roboczym co najmniej jeden z następujących parametrów:
   • wartość opałowa poniżej 26 MJ/kg,
   • zawartość popiołu powyżej 10%,
   • zawartość siarki powyżej 0,8%;
3. paliw zawierających biomasę o wilgotności w stanie roboczym powyżej 20%.

Przepisy będą obowiązywać do momentu wejścia w życie uchwały antysmogowej dla Krakowa z 2016 r. , która wprowadziła całkowity zakaz palenia węglem i drewnem w piecach, kotłach i kominkach od 1 września 2019 roku.

Teraz nowe przepisy trafiły do konsultacji społecznych – na ich ostateczny kształt będą mogli mieć wpływ zarówno mieszkańcy, organizacje pozarządowej, jak i władze miasta. Konsultacje potrwają do końca marca, a potem, jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planem, sejmik województwa będzie mógł głosować uchwałę pod koniec kwietnia.

W dniu 16 lutego 2017 roku odbyło się szkolenie dotyczące przygotowania wniosków o dotacje do wymiany kotłów na paliwa stałe ze środków programu PONE Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie. Szkolenie poprowadził Pan Robert Bażela – Kierownik ds. Dotacji w WFOŚiGW w Krakowie. Wzięło w nim udział ok. 120 osób z gmin na terenie województwa Małopolskiego. Obecni mieli okazję zapoznać się jak gminy mogą skorzystać z dofinansowania ze środków WFOŚiGW w Krakowie w ramach „Programu Ograniczenia Niskiej Emisji na terenie województwa małopolskiego”.

Dofinansowanie zadań ze środków WFOŚiGW 2017r. – PONE

Informowanie mieszkańców o występujących przekroczeniach poziomów dopuszczalnych w powietrzu jest jednym z kluczowych działań na rzecz walki o czyste powietrze w województwie małopolskim. W ostatnim czasie na rynku dostępny jest szeroki wybór  urządzeń pomiarowych stężeń pyłu zawieszonego, które cieszą się dużym zainteresowaniem zarówno wśród mieszkańców, jak i samorządów województwa małopolskiego.

Województwo Małopolskie, we współpracy z Głównym Inspektoratem Ochrony Środowiska, Wojewódzkim Inspektoratem Ochrony Środowiska w Krakowie, Akademią Górniczo-Hutniczą w Krakowie oraz Stowarzyszeniem Krakowski Alarm Smogowy, planuje organizację pomiarów porównawczych dostępnych na rynku sensorów pyłu zawieszonego PM10.  Akcja ta ma na celu  weryfikację i ocenę wiarygodności szeroko dostępnych urządzeń pomiarowych poprzez porównanie otrzymanych wyników z wynikami uzyskanymi pomiarem metodą referencyjną urządzeń GIOŚ.

Planowana data rozpoczęcia pomiarów to 16 stycznia 2017r. a przewidywany czas pomiarów to ok. 5 miesięcy. Pomiary prowadzone będą przy stacji Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Warunkiem uczestnictwa w planowanej akcji pomiarowej jest udostępnienie min. 2 czujników pomiarowych które mierzą pył zawieszony PM10 podając wartości średniogodzinne. Wyniki pomiarów będą przesyłane do Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, oraz porównywane z wynikami stacji pomiarowej zlokalizowanej w tym samym miejscu. Akcja porównawcza zakończy się sporządzeniem raportu z przeprowadzonych badań. Raport będzie publikowany i powszechnie dostępny dla gmin i mieszkańców.

Serdecznie zapraszamy podmioty oferujące urządzenia pomiarowe stężeń pyłu PM10 do udziału w planowanej akcji. Prosimy o zgłoszenie chęci uczestnictwa na adres e-mail: powietrze@umwm.pl. Regulamin uczestnictwa oraz szczegóły wydarzenia zostaną przedstawione w najbliższym czasie do zainteresowanych podmiotów.

Zarząd Województwa Małopolskiego przyjął projekt uchwały antysmogowej dla Małopolski. To dokument, który od połowy przyszłego roku ma wprowadzać całkowity zakaz spalania mułów i flotów węglowych w piecach i kominkach na terenie całego województwa oraz wyeliminować montowanie kotłów, które nie spełniają norm ekoprojektu.

Najważniejszymi założeniami uchwały antysmogowej dla Małopolski jest ograniczenie powstawania nowych źródeł niskiej emisji i wprowadzenie zakazu instalowania tzw. kopciuchów, czyli kotłów, które nie spełniają żadnych norm emisji zanieczyszczeń. Uchwała ma także wprowadzić od lipca 2017 roku zakaz palenia w piecach mułami i flotami węglowymi oraz mokrym drewnem (o wilgotności powyżej 20%). W tej chwili do sprzedaży – głównie w Małopolsce i na Śląsku – trafia 800 tys. ton mułów, czyli odpadów węglowych. W efekcie ponad 98% mieszkańców regionu oddycha powietrzem, w którym nawet 10-krotnie przekroczone są dopuszczalne poziomy rakotwórczego benzo(a)pirenu, a ponad 4 tys. osób rocznie umiera na choroby będące następstwem zanieczyszczonego powietrza. Koszty związane z leczeniem chorych z powodu zanieczyszczeń powietrza i ich nieobecnością w pracy szacuje się na 3 mld zł rocznie.

Na dostosowanie się do przepisów uchwały w zakresie istniejących instalacji grzewczych, mieszkańcy będą mieli czas do końca 2022 roku, a w przypadku korzystania z kotła spełniającego wymagania emisyjne na poziomie co najmniej klasy 3, ten okres będzie wydłużony do końca 2026 roku.

Treść projektu uchwały dostępna jest na stronie www.powietrze.malopolska.pl/antysmogowa. Uwagi i wnioski do projektu dokumentu kierować można w terminie do 5 stycznia 2017 r., elektronicznie na adres e-mail: powietrze@umwm.pl lub pisemnie na adres: Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Departament Środowiska, ul. Racławicka 56, 30-017 Kraków.

Zapraszamy do udziału w konferencji „Powietrze ponad granicami – uchwała antysmogowa jako narzędzie poprawy jakości powietrza”, która odbędzie się 23 listopada 2016 r. w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. Po konferencji, od godziny 16:00 rozpocznie się spotkanie konsultacyjne projektu Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego.

Program konferencji:

12:00-12:20 Powitanie uczestników spotkania – Wojciech Kozak, Wicemarszałek Województwa Małopolskiego

12:20-12:40 Planowane działania na rzecz poprawy jakości powietrza w województwie małopolskim – Tomasz Pietrusiak, Z-ca Dyrektora Departamentu Środowiska, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego

12:40-13:40 Strategia poprawy jakości powietrza w Polsce – moderowany panel dyskusyjny z ekspertami i głosami z sali
Moderator: Pan Jacek Bańka – Radio Kraków
Uczestnicy:
– Wojciech Kozak – Wicemarszałek Województwa Małopolskiego,
– Marzena Wodzińska – Członek Zarządu Województwa Wielkopolskiego,
– Przedstawiciel Ministerstwa Rozwoju,
– Blanka Romanowska – Kierownik Referatu ds. planowania i sprawozdawczości oraz polityki ekologicznej, Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego,
– Maciej Zathey – Dyrektor Instytutu Rozwoju Terytorialnego we Wrocławiu,
– Marcin Podgórski – Dyrektor Departamentu Gospodarki Odpadami oraz Pozwoleń Zintegrowanych i Wodnoprawnych, Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego,
– Andrzej Guła – Prezes Krakowskiego Alarmu Smogowego.

13:40-14:00 Przerwa kawowa

14:00-15:00 Rozwiązania na rzecz poprawy jakości powietrza na szczeblu gminnym pod kątem uchwały antysmogowej moderowany panel dyskusyjny z ekspertami i głosami z sali
Moderator: Pan Jacek Bańka – Radio Kraków
Uczestnicy:
– Witold Śmiałek – Doradca Prezydenta Miasta Krakowa ds. Jakości Powietrza,
– Mateusz Klinowski – Burmistrz Wadowic,
– Wiktor Łukaszczyk – Zastępca Burmistrza Miasta Zakopane,
– Marta Wieciech-Kumięga – Dyrektor Wydziału Ochrony Środowiska, Urząd Miasta Nowy Sącz,
– Marek Kaczanowski – Dyrektor Wydziału Ochrony Środowiska, Urząd Miasta Tarnowa.

15:00-15:30 Lunch

Ze względów organizacyjnych proszę o potwierdzenie udziału w konferencji na adres e-mail: ewa.dabrowska@umwm.pl

Konsultacje projektu Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego

16:00-16:15 projekt aktualizacji Programu Ochron Powietrza dla województwa małopolskiego – Aneta Lochno – ATMOTERM S.A

16:15-16:25 Opinia do projektu aktualizacji Programu Ochrony Powietrza dla województwa małopolskiego – Anna Majchrzak – NILU Polska

16:25-17:30 Wystąpienia oraz dyskusja w ramach konsultacji projektu Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego