Kampania edukacyjna LIFE_WZROST_PL

Poprawa jakości powietrza nie jest możliwa bez udziału i zaangażowania społeczeństwa, dlatego kampanie edukacyjne odgrywają kluczową rolę w działaniach związanych z redukcją zanieczyszczeń. Jednym z projektów mającym na celu zwiększenie świadomości społeczeństwa w zakresie polityki klimatycznej jest LIFE_WZROST_PL – Wdrażanie Zrównoważonego Rozwoju na podstawie Odpowiedzialnej Społecznie Transformacji, posługujący się także nazwą Energia odNowa.

Projekt ten głosi hasła związane ze zrównoważonym rozwojem i prowadzeniem odpowiedzialnej polityki klimatycznej oraz stanowi kampanię informacyjną na temat zmian klimatycznych, wydajności energetycznej oraz zrównoważonego wykorzystania energii. W ramach projektu stworzony został film dokumentalny „Punkt Krytyczny. Energia odNowa”. Przedstawia on możliwości stosowania zasad zrównoważonego rozwoju w Polsce, szczególnie co do redukcji emisji zanieczyszczeń, a także proponuje rozwiązania mające przeciwdziałać zmianom klimatycznym.

Film dostępny jest na stronie: http://energiaodnowa.pl/pl/

Projekt LIFE_WZROST_PL realizowany jest przez Fundację WWF Polska, a finansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach funduszu LIFE, Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz współbeneficjentów projektu. Do partnerów projektu należą Instytut Energetyki Odnawialnej, Instytut na rzecz Ekorozwoju oraz Krajowa Agencja Poszanowania Energii.

Komisja Europejska uruchomiła kampanię informacyjną InvestEU, która ma na celu zwiększenie świadomości społeczeństwa w zakresie projektów i zadań finansowanych z funduszy unijnych mających bezpośredni wpływ na wzrost jakości życia mieszkańców państw członkowskich.

Kampania informuje o inwestycjach Unii Europejskiej w lokalne projekty, organizowane przez firmy, instytucje czy też przedsiębiorców. Projekty te przyczyniają się do tworzenia nowych miejsc pracy, a co za tym idzie rozwoju gospodarczego regionu w dziedzinach takich jak m.in. edukacja, służba zdrowia, infrastruktura transportowa, energia odnawialna. Środki na realizację projektów przyznawane są w postaci pożyczki, dofinansowania lub ukierunkowanych funduszy.

Kampania InvestEU przedstawia także przykłady zrealizowanych już projektów oraz ich pozytywny wpływ na otoczenie. Wybrane zostały najbardziej efektywne projekty, które mogą być uważane za wzorcowe. Do grona wyróżnionych projektów należy także koordynowany przez Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego projekt zintegrowany LIFE „Wdrażanie programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego – Małopolska w zdrowej atmosferze”.

Wdrażanie programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego – Małopolska w zdrowej atmosferze

Głównym celem projektu LIFE jest poprawa jakości powietrza na terenie województwa małopolskiego. Przy współpracy samorządu województwa oraz gmin, stworzona została sieć eko-doradców, których zadaniem jest zaangażowanie mieszkańców w działania związane z redukcją emisji zanieczyszczeń. Eko-doradcy informują mieszkańców w zakresie zwiększania energooszczędności ich domów oraz wyboru ekologicznych urządzeń grzewczych i sposobu ich finansowania.

Materiały  przygotowane na potrzeby prowadzonych działań dostępne są do wykorzystania pod adresem: www.europa.eu/investeu/content/materials-partners_pl

W ramach projektu Małopolskę odwiedzili już eksperci Banku Światowego: Ashok Sarkar i Anand Subbiah. Żeby jeszcze lepiej rozeznać się w problemie smogu wizytowali oni kilka gmin w regionie: Wadowice, Jordanów i  Maków Podhalański. Rozmawiali też z przedstawicielami Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie. W tym tygodniu eksperci udadzą się na Śląsk. Teraz przedstawiciele Banku Światowego przeprowadzą m.in. analizę wymogów prawnych i sprawdzą czy w Małopolsce uda się wprowadzić dodatkowe narzędzia, które pozwolą przeprowadzić termomodernizację domów jednorodzinnych. Oszacują też zapotrzebowanie na dodatkowe wsparcie, biorąc pod uwagę demografię, uwarunkowania regionu oraz charakterystykę poszczególnych budynków.

Z wypracowanych w Małopolsce rozwiązań poprawiających efektywność energetyczną budynków w przyszłości będą mogły korzystać też inne regiony w Polsce.

Program „Catching-up regions” (wcześniej Lagging Regions) jest skierowany jest do słabiej rozwiniętych regionów UE. Ma charakter badawczy i doradczy. Do tej pory w projekcie uczestniczyły dwa województwa: świętokrzyskie i podkarpackie. W ich przypadku główną osią współpracy był rozwój gospodarczy i pomoc przedsiębiorcom. Teraz do projektu dołączyły: Śląsk i Małopolska – regiony, które borykają się z problemem zanieczyszczonego powietrza i podejmują najdalej idące działania w walce ze smogiem.

To był wielki dzień dla województwa małopolskiego na Europejskim Tygodniu Regionów i Miast w Brukseli. 12 października Pan Tomasz Pietrusiak – Zastępca Dyrektora Departamentu Środowiska UMWM, miał przyjemność przedstawić Projekt LIFE „Wdrażanie Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego – Małopolska w zdrowej atmosferze”. To najlepszy projekt zintegrowany ze wszystkich 39 z całej UE, które zostały zgłoszone w konkursie w 2015. Pan Tomasz wystąpił na zaproszenie Komisji Europejskiej, cieszymy się, że inne kraje mogą korzystać z doświadczeń Małopolski!

Zdjęcia z wydarzenia

Komisja Europejska przekazała 22 czerwca Pełnomocnikowi RP przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej skargę przeciwko Polsce w zakresie naruszenia wymagań dyrektywy 2008/50/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (dyrektywa CAFE – Clean Air for Europe). Polska ma czas do 1 września na przygotowanie odpowiedzi na zarzuty Komisji Europejskiej.

W skardze Komisja wnosi o stwierdzenie, że Polska uchybiła zobowiązaniom powyższej dyrektywy poprzez:

• przekroczenia od 2007 do 2013 roku dobowych wartości dopuszczalnych dla pyłu PM10 w 35 strefach jakości powietrza (w tym w 9 strefach sytuacja przez te lata nie uległa poprawie),
• brak przyjęcia odpowiednich działań w programach ochrony powietrza zmierzających do jak najkrótszego okresu występowania przekroczeń wartości dopuszczalnych PM10 w powietrzu,
• niewłaściwą transpozycję dyrektywy CAFE do polskiego porządku prawnego.

Obowiązek nieprzekraczania rocznych i dziennych wartości dopuszczalnych dla pyłu zawieszonego PM10 wszedł w życie już 1 stycznia 2005 Komisja zaznaczyła, iż zgodnie ze sprawozdaniami przekazywanymi do Komisji Europejskiej sytuacja przekroczeń dziennych wartości dopuszczalnych PM10 w Polsce nie uległa polepszeniu po 2013 roku, w związku z powyższym zdecydowano się na wszczęcie postępowania w sprawie naruszeń dyrektywy CAFE.

Komisja Europejska powołuje się m. in. na wyznaczone w Programie ochrony powietrza dla województwa małopolskiego uchwalenie zakazu spalania węgla i innych paliw stałych w celu ogrzewania mieszkań i domów w Krakowie. Uchwała ta została podjęta w 2013 roku, jednakże uchylona przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w sierpniu 2014 z powodu braku odpowiedniego umocowania ustawowego. Dopiero nowelizacja ustawy Prawo ochrony środowiska (tzw. ustawa antysmogowa), przyjęta ostatecznie w październiku 2015, umożliwiła samorządom wojewódzkim w całej Polsce wprowadzać zakazy palenia węglem w gminach i ogrzewanie jedynie węglem wysokiej jakości lub nowoczesnymi piecami. Sejmik Województwa Małopolskiego przyjął 15 stycznia 2016 uchwałę zakazującą stosowania paliw stałych w Krakowie od 1 września 2019. Komisja podkreśla, że jest to jak dotychczas jedyne województwo, które skorzystało z tej możliwości.

W obecności władz województwa małopolskiego, przedstawicieli Komisji Europejskiej, zaproszonych gości i partnerów, w Muzeum Lotnictwa Polskiego odbyła się uroczysta inauguracja realizacji projektu zintegrowanego LIFE na rzecz poprawy jakości powietrza w Małopolsce. Dzięki determinacji ponad 50 gmin z Małopolski oraz wsparciu finansowemu z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie, możliwe było uruchomienie projektu, którego celem jest przyspieszenie wdrożenia Programu ochrony powietrza. Do projektu przystępuje także województwo śląskie, dzięki czemu możliwe będzie podejmowanie wspólnych ponadregionalnych działań i inicjatyw.

Christian Strasser z Wydziału ds. programu LIFE przedstawił oczekiwania Komisji Europejskiej wobec projektów zintegrowanych LIFE, które są nowym instrumentem unijnym wdrażania strategii poprawy jakości środowiska. Guido de Wilt z Wydziału ds. Jakości Powietrza Komisji Europejskiej zaprezentował natomiast priorytety unijnej polityki poprawy jakości powietrza, która służy ochronie zdrowia mieszkańców.

Partnerzy z Czech, Słowacji i Belgii podzielili się własnymi doświadczeniami w zakresie metod oceny jakości powietrza oraz działań w celu ograniczenia emisji zanieczyszczeń. Doradcy energetyczni Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przedstawili założenia projektu wsparcia doradczego dla gmin, natomiast Krajowa Agencja Poszanowania Energii zaplanowane działania w ramach Centrum Kompetencji dla Eko-doradców w gminach. Prezes Stowarzyszenia Krakowski Alarm Smogowy przedstawił zaplanowane w ramach projektu wsparcie prowadzenia kampanii podnoszących świadomość mieszkańców a ze strony Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska przedstawiony został nadzór nad realizacją Programu ochrony powietrza w Małopolsce. Doświadczenia w zakresie prowadzonych działań na rzecz poprawy jakości powietrza oraz ich powiązanie z projektem LIFE zaprezentowali przedstawiciele Krakowa, Miechowa i Wadowic.

Prezentacje:

Polityka ochrony powietrza w Unii Europejskiej – Wilhelmus de Wilt, Wydział ds. Powietrza, Dyrektoriat ds. Środowiska, Komisja Europejska (jęz. angielski)

Doświadczenia Republiki Czeskiej w zakresie wdrażania działań na rzecz poprawy stanu powietrza – Vendula Breburdová, Ministerstwo Środowiska Republiki Czeskiej (jęz. angielski)

Założenia projektu zintegrowanego LIFE IP Małopolska – Wojciech Kozak, Wicemarszałek Województwa Małopolskiego

Priorytetowe działania rzecz poprawy jakości powietrza na Słowacji i planowane działania w ramach projektu – Jana Krajčovičová, Słowacki Instytut Hydrometeorologiczny w Bratysławie (jęz. angielski)

Rola i zadania instytutu VITO w projekcie – Clemens Mensink, Lisa Blyth, VITO NV z Belgii (jęz. angielski)

Projekt wsparcia doradczego w zakresie efektywności energetycznej oraz OZE realizowany przez WFOŚiGW w Krakowie – Małgorzata Mrugała, Prezes Zarządu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie

Nadzór nad realizacją Programu ochrony powietrza – Ryszard Listwan, Zastępca Małopolskiego Inspektora Ochrony Środowiska w Krakowie

Priorytety miasta Krakowa w zakresie poprawy jakości powietrza i zadania w projekcie – Witold Śmiałek, Doradca Prezydenta Miasta Krakowa ds. jakości powietrza

Doświadczenia gminy Miechów w zakresie poprawy jakości powietrza i rola w projekcie – Dariusz Marczewski, Burmistrz Miechowa

Doświadczenia gminy Wadowice w zakresie poprawy jakości powietrza i rola w projekcie – Paweł Jodłowski, Gmina Wadowice

Rola i zadania Krajowej Agencji Poszanowania Energii w projekcie – Karolina Loth-Babut, Dyrektor zarządzający KAPE S.A.

W środę 22 czerwca 2016 odbędzie się konferencja inaugurująca projekt zintegrowany LIFE „Wdrażanie Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego – Małopolska w zdrowej atmosferze”. Spotkanie będzie miało miejsce w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie przy al. Jana Pawła II 39.

Ilość miejsc ograniczona. Zainteresowanych udziałem w konferencji prosimy o kontakt z Panią Małgorzatą Musielok, e-mail: malgorzata.musielok@umwm.pl. Konferencja będzie prowadzona w języku polskim i angielskim. Zapewnione zostanie tłumaczenie symultaniczne.

Program konferencji

10:00 Rejestracja uczestników.

10:30 Powitanie uczestników – Jacek Krupa, Marszałek Województwa Małopolskiego.

10:45 Słowo wstępne – Urszula Nowogórska, Przewodnicząca Sejmiku Województwa Małopolskiego.

Sesja I

11:00 Oczekiwania Komisji Europejskiej wobec projektów zintegrowanych LIFE – Christian Strasser, Wydział ds. LIFE, Dyrektoriat ds. Środowiska, Komisja Europejska.

11:20 Polityka ochrony powietrza w Unii Europejskiej – Wilhelmus de Wilt, Wydział ds. Powietrza, Dyrektoriat ds. Środowiska, Komisja Europejska.

11:40 Doświadczenia Republiki Czeskiej w zakresie wdrażania działań na rzecz poprawy stanu powietrza – Vendula Breburdová, Ministerstwo Środowiska Republiki Czeskiej.

12:00 Przerwa kawowa.

Sesja II

12:20 Założenia projektu zintegrowanego LIFE IP Małopolska – Wojciech Kozak, Wicemarszałek Województwa Małopolskiego.

12:40 Priorytetowe działania rzecz poprawy jakości powietrza na Słowacji i planowane działania w ramach projektu – Jana Krajčovičová, Słowacki Instytut Hydrometeorologiczny w Bratysławie.

13:00 Rola i zadania instytutu VITO w projekcie – Clemens Mensink, Lisa Blyth, VITO NV z Belgii.

13:20 Projekt wsparcia doradczego w zakresie efektywności energetycznej oraz OZE realizowany przez WFOŚiGW w Krakowie – Małgorzata Mrugała, Prezes Zarządu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie.

13:40 Nadzór nad realizacją Programu ochrony powietrza – Ryszard Listwan, Zastępca Małopolskiego Inspektora Ochrony Środowiska w Krakowie.

14:00 Lunch.

Sesja III

14:30 Priorytety miasta Krakowa w zakresie poprawy jakości powietrza i zadania w projekcie – Witold Śmiałek, Doradca Prezydenta Miasta Krakowa ds. jakości powietrza.

14:50 Doświadczenia gminy Miechów w zakresie poprawy jakości powietrza i rola w projekcie – Dariusz Marczewski, Burmistrz Miechowa.

15:10 Doświadczenia gminy Wadowice w zakresie poprawy jakości powietrza i rola w projekcie – Paweł Jodłowski, Gmina Wadowice.

15:30 Rola i zadania Krakowskiego Alarmu Smogowego w projekcie – Andrzej Guła, Krakowski Alarm Smogowy.

15:50 Rola i zadania Krajowej Agencji Poszanowania Energii w projekcie – Karolina Loth-Babut, Dyrektor zarządzający KAPE S.A.

16:10 Zakończenie konferencji.

Na zaproszenie węgierskiego Ministerstwa Rolnictwa, przedstawiciele Województwa Małopolskiego uczestniczyli 19 maja 2016 w konferencji zorganizowanej w Budapeszcie na temat projektów zintegrowanych LIFE. Celem spotkania było przedstawienie doświadczeń Małopolski oraz niemieckiego regionu Hesja w skutecznym ubieganiu się o środki z programu LIFE.

W konferencji uczestniczyli przedstawiciele węgierskiego Ministerstwa Rolnictwa na czele z Podsekretarzem Stanu ds. Środowiska, dr Andrásem Ráczem, ale również Ministerstwa Rozwoju, agencji rządowych oraz regionów i organizacji, które są potencjalnymi beneficjentami projektów zintegrowanych LIFE w zakresie ochrony powietrza i gospodarki wodnej. Ze strony Województwa Małopolskiego doświadczenia w przygotowaniu wniosku do programu LIFE zaprezentował Tomasz Pietrusiak, Zastępca Dyrektora Departamentu Środowiska Urzędu Marszałkowskiego.

Uczestnicy spotkania wyrazili chęć współpracy i wymiany doświadczeń przy opracowywaniu i wdrażaniu programów ochrony powietrza oraz przygotowywania projektów do programu LIFE.

Według nieoficjalnych informacji w piątek 19 lutego, rada nadzorcza Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej odmówiła współfinansowania projektu zintegrowanego LIFE „Wdrażanie Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego – Małopolska w zdrowej atmosferze”, realizowanego przez Województwo Małopolskie wraz z 44 partnerami. Dotacja Funduszu do projektu miała wynieść ponad 20 mln zł.

Województwo Małopolskie będzie walczyć o realizację projektu LIFE mimo braku dofinansowania z NFOŚiGW. Część brakujących kosztów pokryją partnerzy, którzy zadeklarowali swój udział w LIFE i zwiększenie udziału finansowego. Obecnie 28 partnerów (w tym 22 gminy) potwierdziło udział w projekcie a 17 partnerów (w tym 16 gmin) wycofało się. W tej sytuacji Marszałek województwa, ze względu na duże zainteresowanie dołączeniem do LIFE ze strony innych gmin, zwrócił się z propozycją przystąpienia do projektu na nowych warunkach do wszystkich pozostałych gmin w Małopolsce.

Dla nowego instrumentu Komisji Europejskiej – projektów zintegrowanych LIFE NFOŚiGW w 2014 r. przygotował program priorytetowy, w ramach którego zakładał współfinansowanie potencjalnych polskich projektów w formie dotacji do 30%. Te obowiązujące zasady były podstawą do skonstruowania budżetu projektu LIFE w Małopolsce. NFOŚiGW po szczegółowej ocenie i analizie małopolskiego projektu zadeklarował współfinansowanie w wysokości 20 mln zł już w kwietniu 2015 r. Pozytywną decyzję o dofinansowaniu podjął również zarząd NFOŚiGW w grudniu 2015 r, jednak wymagała ona potwierdzenia ze strony rady nadzorczej.

Współfinansowanie ze strony NFOŚiGW zapewniało pełny budżet projektu i było niezbędnym elementem wniosku złożonego przez Województwo Małopolskie do Komisji Europejskiej. Małopolski projekt LIFE został oceniony jako najlepszy spośród 39 zgłoszonych z całej Unii Europejskiej i jako jeden z 6 został wybrany do dofinansowania przez Komisję Europejską. Okazuje się jednak, że obecnie nie zyskał zrozumienia w krajowej instytucji, której celem jest finansowanie działań w zakresie ochrony środowiska.

Od 30 maja do 5 czerwca 2016 r. odbędzie się kolejna edycja Europejskiego Tygodnia Zrównoważonego Rozwoju. Celem inicjatywy jest promowanie koncepcji zrównoważonego rozwoju we wszystkich jego aspektach – gospodarczym, społecznym i środowiskowym.

Aby wziąć udział w projekcie należy zorganizować w dniach od 30 maja do 5 czerwca br. działanie (konferencję, wystawę, projekt filmowy, działanie społeczne, inicjatywę biznesową, projekt edukacyjny itp.), które swoim zasięgiem obejmuje co najmniej jeden z aspektów zrównoważonego rozwoju oraz zarejestrować pomysł na europejskiej platformie www.esdw.eu.