Gminy mogą zostać operatorami programu Czyste Powietrze – nabór już ruszył!

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) rozpoczyna nabór gmin do pełnienia funkcji operatorów w programie „Czyste Powietrze”. W ramach tej funkcji gminy będą zapewniać pełne wsparcie dla mieszkańców od podjęcia decyzji o realizacji inwestycji przez cały proces inwestycyjny, aż do zakończenia projektu i rozliczenia dotacji.

Gminy posiadają już duże doświadczenie w zakresie wsparcia mieszkańców przy korzystaniu z dofinansowania, a pełnienie roli operatora pozwoli na rozwinięcie pomocy, jaką obecnie oferują mieszkańcom. 

Wsparcie w roli operatora ma na celu pomoc szczególnie osobom starszym i ubogim, które mogą być narażone na nieuczciwych wykonawców i mają trudności z korzystaniem z technologii.

Korzyści dla gmin

Gminy, które podejmą się roli operatora, otrzymają dodatkowe 1700 zł za każde skuteczne wsparcie beneficjenta o najwyższym i podwyższonym poziomie dofinansowania. Dodatkowo, jako operatorzy programu, gminy:

• Zapewnią mieszkańcom wsparcie w pozyskaniu dotacji na najwyższym i podwyższonym poziomie dofinansowania oraz przy prefinansowaniu.
• Otrzymają wynagrodzenie finansowe za działania operatorskie.
• Będą mogły korzystać z dedykowanych szkoleń.
• Zyskają większy wpływ na ochronę mieszkańców przed nieuczciwymi praktykami.
• Przyspieszą proces wymiany nieefektywnych źródeł ciepła.

Zadania operatorów programu

Zadania operatorów podzielono na dwa etapy:

1. Pierwszy etap (500 zł dla gminy):
   • Identyfikacja mieszkańców wymagających wsparcia.
   • Prezentacja możliwych rozwiązań w programie Czyste Powietrze.
   • Pomoc w wyborze audytora energetycznego i wykonawców.
   • Wsparcie w wypełnianiu i składaniu wniosku o dofinansowanie.
2. Drugi etap (1200 zł dla gminy):
   • Pomoc w podpisywaniu umów i realizacji inwestycji.
   • Wsparcie w uzyskaniu zaliczek i prefinansowania.
   • Pomoc w zbieraniu dokumentacji i rozliczaniu przedsięwzięcia.
   • Informowanie o warunkach programu oraz obowiązkach beneficjenta.

Jak gmina może zostać operatorem?

Gminy zainteresowane udziałem mogą składać zgłoszenia do Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚGW). Termin zgłoszeń w pierwszym etapie mija 21 marca 2025 r., natomiast umowy z gminami będą podpisywane do 31 marca 2025 r. Kolejny etap nastąpi do 30 czerwca 2025 r. Nabór zgłoszeń na gminnych operatorów jest prowadzony w trybie ciągłym.

Nowe zasady przyznawania dofinansowania

Najwyższy poziom dofinansowania i prefinansowanie w nowej edycji programu Czyste Powietrze będą dostępne wyłącznie przy wsparciu operatora. W przypadku poziomu podwyższonego operator będzie opcjonalny. Jeśli gmina nie podejmie się roli operatora, obowiązki te przejmie WFOŚiGW.

Gminy, które zgłoszą się do roli operatora, mogą zlecać część zadań zewnętrznym wykonawcom. W przypadku rezygnacji z funkcji operatora możliwe jest wypowiedzenie porozumienia zgodnie z jego zapisami. Gminy, które nie zostaną operatorami, nadal mogą prowadzić gminne punkty konsultacyjno-informacyjne.

Program Czyste Powietrze to kluczowy element walki z ubóstwem energetycznym i poprawy efektywności energetycznej budynków. Włączenie się gmin w rolę operatorów zapewni skuteczniejsze wsparcie dla mieszkańców i szybszą realizację inwestycji.

Małopolska – pionier wdrażania systemu operatorów

Warto podkreślić, że koncepcja operatorów programu „Czyste Powietrze” została zapoczątkowana w Małopolsce w ramach pilotażu, który objął 23 gminy. Województwo Małopolskie jako pierwsze w kraju wdrożyło system operatorów, co znacząco usprawniło proces udzielania wsparcia mieszkańcom oraz przyczyniło się do zwiększenia liczby składanych wniosków.