Małopolska walczy o czyste powietrze – koniec z kopciuchami, więcej zielonej energii
Od 1 maja 2024 roku w całej Małopolsce nie można już używać kotłów pozaklasowych. To efekt wejścia w życie kluczowego etapu uchwały antysmogowej, mającego na celu poprawę jakości powietrza w regionie. Zmiany są widoczne nie tylko w przepisach, ale przede wszystkim w efektach: tysiące wymienionych pieców, rosnące inwestycje w odnawialne źródła energii i termomodernizacje, a także coraz mniejsza emisja szkodliwych pyłów.
Skuteczna wymiana źródeł ciepła
W 2024 roku zlikwidowano przestarzałe, nieefektywne źródła ciepła na paliwa stałe w aż 16 273 budynkach i lokalach. To kontynuacja intensywnych działań rozpoczętych wiele lat temu. Największą popularnością cieszyły się nowe instalacje gazowe – ponad połowa wszystkich wymian dotyczyła właśnie tej technologii.
Więcej ciepła, mniej strat
Równolegle z wymianą źródeł ciepła, mieszkańcy i samorządy Małopolski zintensyfikowali działania na rzecz poprawy efektywności energetycznej. W 2024 roku zrealizowano:
- 6 359 termomodernizacji budynków mieszkalnych,
- 13 647 inwestycji w odnawialne źródła energii (OZE).
To znaczący wzrost w porównaniu do 2023 roku, co pokazuje rosnącą świadomość ekologiczną i skuteczność kampanii informacyjnych.
Kontrole i konsekwencje
W 2024 roku gminy prowadziły intensywne działania kontrolne w zakresie egzekwowania przepisów uchwały antysmogowej oraz zakazu spalania odpadów. Łącznie przeprowadzono 24 667 kontroli, w wyniku których stwierdzono 1 677 przypadków nieprzestrzegania zapisów uchwały oraz 852 przypadki spalania odpadów. W związku z wykrytymi naruszeniami nałożono mandaty karne na łączną kwotę 106 970 zł, a 50 spraw zostało skierowanych do rozpatrzenia przez właściwe organy sądowe.
Powietrze coraz lepsze
Z danych Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska wynika, że w 2024 roku nie było przekroczenia B(a)P a jakość powietrza w Małopolsce utrzymała się na podobnym poziomie co rok wcześniej. Co istotne, nie odnotowano przekroczenia średniorocznych norm dla pyłu PM2,5 na żadnej ze stacji pomiarowych.
Jednak zmiany są najbardziej odczuwalne w sezonie grzewczym – w porównaniu z zimą 2014/2015, średnie stężenia pyłu PM10 spadły aż o 45%. W Krakowie poprawa sięgnęła 53%, a w innych częściach regionu – 41%.
Edukacja ma moc
W 2024 roku zorganizowano prawie 500 akcji edukacyjnych w całym województwie. Za ich realizację odpowiadała rosnąca grupa 270 ekodoradców, finansowanych m.in. ze środków Funduszy Europejskich. Działania prowadzone były zarówno online, jak i bezpośrednio wśród mieszkańców. Dzięki ekodoradcom mieszkańcy mogli lepiej zrozumieć przepisy, skorzystać z dotacji i zmienić swoje podejście do ogrzewania.
Zielona mobilność w praktyce
Nie tylko piece, ale i transport podlega zmianom. W 2024 roku Małopolska wzbogaciła się o 58 nowych ekologicznych autobusów i 40 kilometrów tras rowerowych. Przeprowadzono blisko 200 kampanii promujących poruszanie się pieszo, rowerem i komunikacją publiczną. Jednocześnie starostwa przeprowadziły kontrole na stacjach diagnostycznych wykrywając nieprawidłowości w 202 przypadkach.
Efekty? Mniej pyłu, mniej alarmów
Szacuje się, że dzięki prowadzonym działaniom emisja pyłu PM10 w 2024 roku spadła o 687 ton, PM2,5 – o 673 tony, a benzo(a)pirenu – o 209 kg. Liczba dni z najwyższym poziomem zagrożenia smogiem była relatywnie niska a najwyższy stopień zagrożenia zanieczyszczeniem powietrza stacje wykazały tylko dwukrotnie.
Małopolska wyraźnie zmienia kierunek – z regionu kojarzonego z zimowym smogiem staje się wzorem w walce o czyste powietrze. Choć przed nami jeszcze wiele do zrobienia, 2024 rok pokazuje, że zmiany są możliwe, gdy mieszkańcy i samorządy działają wspólnie i konsekwentnie.
Szczegółowe informacje podsumowujące realizację POP w roku 2024 w województwie małopolskim dostępne są tutaj: https://powietrze.malopolska.pl/program-ochrony-powietrza/efekty-realizacji/
