Podsumowanie działań antysmogowych w Małopolsce w 2022 roku
Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego podsumował działania wszystkich gmin i powiatów w zakresie wdrażania Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego w 2022 roku.
W opracowaniu przedstawiono informacje na temat podjętych działań, takich jak: likwidacje niskosprawnych urządzeń grzewczych, termomodernizacja budynków, inwestycje w OZE, rozbudowa ścieżek rowerowych. Istotnym elementem podsumowania są także informacje o poniesionych wydatkach i uzyskanych efektach ekologicznych. Podsumowanie powstało na podstawie otrzymanych rocznych sprawozdań z gmin i powiatów.
Likwidacja pieców i kotłów węglowych
W 2022 roku na terenie Małopolski zlikwidowano nieefektywne kotły na paliwa stałe łącznie w 16 875 budynkach/lokalach, w tym w 8 w Krakowie i w 16 867 w gminach poza Krakowem. Dla porównania w roku 2021 zlikwidowano nieefektywne kotły w 13 678 budynkach/lokalach, z czego w 22 w Krakowie i w 13 656 poza Krakowem. Pokazuje to, że tempo wymiany pozaklasowych kotłów w Małopolsce jeszcze bardziej przyśpieszyło, uzyskany wynik w 2022 jest o 23% wyższy niż w ubiegłym roku,a w porównaniu z rokiem 2020 wynik jest wyższy o 65%.
*od roku 2020 dane odnoszą się do liczby budynków/lokali, w których dokonano likwidacji nieefektywnych źródeł ciepła na paliwa stałe
Działania w zakresie ograniczenia niskiej emisji podejmowane przez gminy i powiaty pozwoliły w 2022 roku na redukcję emisji pyłu PM10 o 770 Mg, PM2,5 o 752 Mg. Emisja benzo(a)pirenu w ciągu ostatniego roku zmniejszyła się o 234 kg.
Mieszkańcy województwa małopolskiego w dalszym ciągu chętnie sięgają po pomoc finansową na wymianę nieefektywnych urządzeń. W 2022 roku złożyli 17 722 wnioski o dofinansowanie wymiany źródeł ciepła z programu Czyste Powietrze. Dla porównania w 2021 roku złożono 19 973 a w 2020 roku 9 152 wnioski.
Małopolskie gminy w swoich sprawozdaniach za 2022 rok wykazały, iż na terenie województwa przeprowadzono 2 151 termomodernizacji budynków mieszkalnych oraz zrealizowano 19 671 inwestycji w odnawialne źródła energii. Liczba inwestycji OZE jest porównywalna z danymi ze sprawozdań za rok 2021 gdzie zainstalowano 20 180 urządzeń. Dodatkowo uzyskane przez UMWM dane z Tauron Dystrybucja S.A. i PGE Dystrybucja S.A. wskazują, że w 2022 roku przyłączonych do sieci dystrybucyjnej zostało 128 175 nowych instalacji fotowoltaicznych o łącznej mocy 934,91 MW.
Kontrole i działania edukacyjne
180 gmin województwa podjęło kontrole w zakresie przestrzegania uchwały antysmogowej oraz zakazu spalania odpadów przez mieszkańców. W 2022 roku przeprowadzono ponad 26,7 tys. kontroli, podczas których wykryto 607 przypadków nieprzestrzegania przepisów uchwały oraz 886 przypadków spalania odpadów. Nałożono mandaty w łącznej wysokości ponad 138 tys. zł, a 96 spraw skierowano do sądu. W trakcie kontroli weryfikowane były jednocześnie obowiązki wynikające z uchwały antysmogowej oraz zakaz spalania odpadów lub pozostałości roślinnych.
W 2022 roku gminy i powiaty województwa małopolskiego zorganizowały łącznie ponad 1,4 tys. akcji lub kampanii edukacyjnych w zakresie ochrony powietrza, dzięki którym udało się dotrzeć do prawie 3 mln osób.
Działania gmin
Jedną z najważniejszych funkcji wspierających mieszkańców pełnią Ekodoradcy zatrudnieni w gminach. Z każdym rokiem coraz więcej gmin decyduje się na takich eksperów. W 2022 roku na terenie województwa działało łącznie 249 ekodoradców w 177 gminach (dla porównania w 2021 roku było ich 235,a w 2020 – 104 ekodoradców).
181 gmin prowadziło punkty obsługi programu Czyste Powietrze, który cieszy się dużą popularnością. W 2022 roku aż 60% wniosków złożono za pośrednictwem gminnych punktów konsultacyjnych.
Coraz więcej gmin przeznacza ze swoich budżetów środki na ochronę powietrza. Aż 92 małopolskie gminy przeznaczyły na ten cel w 2022 roku ponad 1% środków własnych, a 30 gmin powyżej 0,5%.
Na terenie województwa zakupiono 65 sztuk nowych pojazdów komunikacji publicznej o wysokich parametrach środowiskowych. W Małopolsce przybyło łącznie ponad 133 km nowych dróg rowerowych, a 44 gminy przeprowadziły kampanie promujące wykorzystanie zrównoważonych form transportu.
Poprawa jakości powietrza
Jakość powietrza w Małopolsce w 2022 roku poprawiła się. Zgodnie z oceną jakości powietrza w województwie małopolskim w 2022 roku przekazaną przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska przekroczenia dopuszczalnej wartości średniorocznej pyłu PM 2,5 wystąpiły jedynie na jednej stacji pomiarowej w Nowym Sączu. We wszystkich strefach województwa małopolskiego wystąpiły jednak przekroczenia poziomu docelowego benzo(a)pirenu.
W dalszym ciągu utrzymuje się trend spadkowy w liczbie dni z przekroczeniami dopuszczalnego poziomu dobowego pyłu PM10.
Poprawa jakości powietrza w Krakowie i Małopolsce szczególnie widoczna jest w okresie grzewczym od października do marca. Średnie stężenie pyłu PM10 między sezonem zimowym 2014-2015 (okres przed wprowadzeniem uchwały antysmogowej dla Krakowa i Małopolski) a sezonem 2022-2023 spadło w Małopolsce o 44%, w tym w Krakowie aż o 53%, a poza Krakowem o 40%.
Z pełną wersją podsumowania można zapoznać się poniżej:
