Sąd potwierdził prawomocność programu ochrony powietrza
Wojewódzki Sąd Administracyjny odrzucił dziś skargi gmin Rzepiennik Strzyżewski i Oświęcim na uchwalony przez Sejmik Województwa Małopolskiego „Program ochrony powietrza”. Oznacza to, że obowiązujący od 27 października 2020 roku kompleksowy projekt działań na rzecz poprawy jakości powietrza w naszym regionie jest prawomocny i nie przestanie obowiązywać.
Bardzo się cieszę, że zarzuty wójtów dwóch gmin zostały odrzucone przez WSA. Skargi gmin wynikały z niezgody na część obowiązków nakładanych na samorządy przez Program Ochrony Powietrza. Wojewódzki Sąd Administracyjny potwierdził prawomocność Programu, który dla nas – wszystkich mieszkańców Małopolski – jest nadzieją na lepsze, zdrowsze życie. Przypominam bowiem, że z powodu zanieczyszczenia powietrza co roku umiera w Polsce ponad 40 000 osób. Smog jest także przyczyną wielu dokuczliwych schorzeń, takich jak kłopoty z sercem i układem oddychania, czy wady rozwojowe okresu dziecięcego
– komentuje wyrok WSA wicemarszałek Małopolski Tomasz Urynowicz.
Przyjęty we wrześniu 2020 roku Program Ochrony Powietrza pomoże przyspieszyć działania antysmogowe we wszystkich gminach, porządkując zadania samorządów. Wprowadza także szereg regulacji korzystnych dla mieszkańców – od utworzenia w każdej małopolskiej gminie stanowiska ekodoradcy oraz punktu obsługi programu dotacyjnego Czyste Powietrze, po wsparcie osób dotkniętych tzw. ubóstwem energetycznym. Opisane w nim zalecenia – jak obowiązujący od początku bieżącego roku zakaz finansowania pieców na węgiel ze środków publicznych czy eliminacja bezklasowych urządzeń grzewczych do końca 2022 roku – mocno wpisują się w rządowy program strategiczny „Polityka energetyczna Polski do roku 2040”.
Małopolski POP został opracowany w oparciu o znowelizowaną w roku 2019 ustawę Prawo ochrony środowiska, a także pochodzące z tego samego roku Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie programów ochrony powietrza oraz planów działań krótkoterminowych. Ten ostatni dokument jest bezpośrednim rezultatem wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 2018 r., który został wydany ze względu na wieloletnie przekroczenia norm jakości powietrza w Polsce, w tym w szczególności poziomu dopuszczalnego pyłu PM10. „Program ochrony powietrza dla Małopolski” był poddany dwuetapowym konsultacjom społecznym.
Gminy Rzepiennik Strzyżewski i Oświęcim zaskarżyły niektóre obowiązki, które nakłada na nie POP, jako nieprzewidziane w Prawie ochrony środowiska. Chodzi m.in. o szybkie kontrole po zgłoszeniu przez mieszkańców spalania odpadów czy zawarcie porozumienia z Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska ws. prowadzenia punktów obsługi programu dotacyjnego Czyste Powietrze.
Jednak przepisy prawa zobowiązują Zarząd Województwa Małopolskiego, jako organ administracji opracowujący lokalny Program ochrony powietrza, do wskazania działań naprawczych oraz odpowiedzialnych za ich realizację organów i podmiotów.
Najważniejsze działanie zmierzające do poprawy jakości powietrza w Małopolsce to wymiana przestarzałych pieców i urządzeń grzewczych. Proces ten powinien odbywać się przy maksymalnym wykorzystaniu rządowych programów dotacyjnych, takich jak Czyste Powietrze czy Program Stop Smog. Także Zarząd Województwa Małopolskiego przeznaczył w ramach środków Regionalnego Programu Operacyjnego, w perspektywie finansowej 2014-2020, 420 mln euro na działania związane z wdrażaniem Programu ochrony powietrza, w tym 96 mln euro na termomodernizację obiektów użyteczności publicznej i 100 mln euro na wymianę kotłów.
– Każda ze 182 gmin województwa małopolskiego miała możliwość aplikowania o środki na inwestycje związane z ochroną środowiska, dostępne w ramach RPO 2014-2020. W bieżącym roku gminy mogą czerpać środki na realizację zadań wynikających z POP z dodatkowych 100 mln zł, jakie rząd przeznaczył na realizację programu Czyste Powietrze – podkreśla wicemarszałek Tomasz Urynowicz. – Nieobcy jest nam także problem braków kadrowych w gminach. Dlatego właśnie w ramach unijnego Projektu zintegrowanego LIFE „Wdrażanie Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego” w 62 gminach będących partnerami Projektu utworzone zostały stanowiska ekodoradców, w 60 procentach finansowane ze środków europejskich. Ekodoradcy są zatrudnieni także gminach Rzepiennik Strzyżewski oraz Oświęcim – dodaje.
