Kraków

Walka ze Smogiem Wawelskim

W czasie trwania II Fazy Projektu LIFE ekodoradcy podejmowali szereg inicjatyw propagujących ochronę powietrza na terenie miasta Krakowa. Prowadzili działania na wielu frontach zwiększając świadomość ekologiczną krakowian. Dotyczyły one zarówno przeciwdziałania zanieczyszczeniu powietrza związanego ze smogiem, jak i poprawie efektywności energetycznej domów czy wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Działania te skierowane były do różnych grup wiekowych oraz społecznych. Najważniejsze dokonania krakowskich doradców podsumowano poniżej.

Dzięki uczestnictwu Gminy Miejskiej Kraków w programie LIFE w Urzędzie Miasta Krakowa zatrudniono 22 nowych pracowników, którzy obecnie stanowią 1/3 Wydziału ds. Jakości Powietrza. Gdyby nie tak znaczne wzmocnienie obsługi administracyjnej, nie udałoby się zrealizować wymiany palenisk na terenie miasta na tak ogromną skalę. Pracownicy ci prowadzili działania na różnych szczeblach procesu dotacyjnego. Począwszy od zakrojonej na szeroką skalę działalności informacyjno-promocyjnej dotyczącej przeprowadzanych programów dotacyjnych oraz działalności edukacyjnej z zakresu ochrony powietrza, poprzez rozpatrywanie wniosków, które wpłynęły do urzędu, kończąc na kontroli oraz rozliczeniu inwestycji.
podkreśla Jan Urbańczyk – Dyrektor Wydziału ds. Jakości Powietrza UMK

Obsługa Krakowskiego Centrum Doradztwa Energetycznego

Na co dzień sześciu doradców energetycznych prowadzi obsługę Krakowskiego Centrum Doradztwa Energetycznego. W ramach realizacji projektu zintegrowanego LIFE, w I fazie projektu na terenie Gminy Miejskiej Kraków prowadzone były trzy punkty informacyjno-doradcze. Zlokalizowane są one na al. Powstania Warszawskiego 10, os. Zgody 2 i ul. Wielickiej 28A. W trakcie trwania II fazy projektu zadanie to było kontynuowane.

Doradcy przekazują mieszkańcom Krakowa wiedzę nt. obowiązujących w Krakowie przepisów prawnych z zakresu ochrony środowiska m.in. uchwały antysmogowej. Informują o zasadach prowadzonych przez miasto oraz jednostki zewnętrzne programów dotacyjnych do zmiany systemu ogrzewania na proekologiczny, instalacji odnawialnych źródeł energii czy termomodernizacji budynków. Pomagają w wyborze optymalnych rozwiązań grzewczych oraz innych działań wpływających na poprawę efektywności energetycznej nieruchomości.

Doradcy obsługują także infolinię Krakowskiego Centrum Doradztwa Energetycznego oraz odpowiadają na zapytania pisemne czy mailowe kierowane do Wydziału ds. Jakości Powietrza.

W czasie trwania II fazy projektu LIFE doradcy energetyczni udzielili mieszkańcom Krakowa 65 971 porad. Średnio, w okresie tym jeden doradca energetyczny udzielał około 520 porad/miesiąc.

W dniu 16 października 2019 GMK podpisała porozumienie z WFOŚiGW w Krakowie dotyczące współpracy w zakresie wspólnej realizacji Programu Priorytetowego „Czyste Powietrze”. W ramach porozumienia zorganizowano stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu umożliwiające zainteresowanym mieszkańcom Krakowa złożenie wniosku w ramach programu CP. Stanowisko działa od 14 listopada w siedzibie Wydziału ds. Jakości Powietrza UMK, gdzie doradcy tłumaczą zasady programu i pomagają wypełnić wymaganą dokumentację.

Badanie domów jednorodzinnych kamerą termowizyjną

Kolejną z inicjatyw prowadzonych w ramach projektu LIFE na terenie miasta są badania domów jednorodzinnych przy pomocy kamery termowizyjnej. Doradcy przeprowadzają badania w czasie sprzyjających warunków pogodowych, tj. odpowiednia różnica temperatur wynosząca przynajmniej 15°C pomiędzy wnętrzem budynku a temperaturą zewnętrzną, brak silnego wiatru, nasłonecznienia oraz opadów atmosferycznych.

Akcja cieszy się wielkim zainteresowaniem wśród mieszkańców. Do tej pory doradcy energetyczni przeprowadzili cztery edycje badań. Podczas których przebadali łącznie 293 nieruchomości zlokalizowane na terenie miasta. W czasie trwania II fazy projektu LIFE były to 83 budynki.

Podczas badań, mieszkańcom Krakowa przekazano zestawy oszczędności energii zawierające żarówki LED, perlatory kuchenne i umywalkowe, reduktor prysznicowy, ekran zagrzejnikowy oraz broszurę o charakterze edukacyjno-informacyjnym.

Głównym efektem akcji, był wzrost świadomości mieszkańców w temacie poprawy efektywności energetycznej budynków. Krakowianie widząc w których miejscach ciepło ucieka z ich domów, dowiadując się jaki ma to wpływ m.in. na rachunki za ogrzewanie, niejednokrotnie decydowali się przeprowadzić termomodernizację budynków. Pojedyncze osoby uzyskały na ten cel dofinansowanie z UMK w ramach Programu termomodernizacji budynków jednorodzinnych dla Miasta Krakowa.

Drony

Innym działaniem doradców była koordynacja z ramienia Urzędu Miasta Krakowa, badań jakości spalanych paliw przy pomocy bezzałogowych statków powietrznych – dronów. Badania prowadzono podczas dwóch edycji w 2019 roku. Pierwszy etap odbywający się w kwietniu polegał na poszukiwaniu nieruchomości, w których spalane są odpady. Natomiast w drugim, trwającym od października do grudnia, sprawdzano jakość spalanych paliw po wejściu w życie uchwały antysmogowej.

Większość lotów została przeprowadzona w godzinach porannych oraz przedpołudniowych, zaś pozostałe w godzinach popołudniowych przed zapadnięciem zmroku. Obszary, w których zostały przeprowadzone przeloty zostały wytypowane w konsultacji z przedstawicielami Urzędu Miasta Krakowa. Obejmowały tereny leżące w jego granicach administracyjnych, na których występuje duży odsetek gospodarstw domowych z indywidualną instalacją grzewczą.

Wykonywanie badania za pomocą drona daje możliwość przeprowadzenia szybkiej kontroli przy bezpośrednim śledzeniu wyników składu substancji szkodliwych w strudze dymu. Wpływa to na zwiększenie świadomości mieszkańców na temat prowadzonych kontroli i może przyczyniać się do zmniejszenia naruszeń zakazu. Materiały na temat badań pojawiły się zarówno w mediach lokalnych, jak i krajowych. Doradca zajmujący się obsługą zlecenia, wielokrotnie udzielał wywiadów do radia i telewizji.

Zespoły doradcze

Inną dziedziną, w której pomagają doradcy, jest problem ubóstwa energetycznego. Od lutego 2018 roku pracę rozpoczęły dwuosobowe zespoły doradcze składające się z pracownika Wydziału ds. Jakości Powietrza oraz pracownika Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. Odwiedzały one mieszkańców Krakowa, którzy nie byli przekonani do zmiany systemu ogrzewania na proekologiczne. Obawiali się oni podjęcia decyzji o wymianie ogrzewania znajdując się w trudnej sytuacji społeczno-materialnej. Podczas trzech akcji udało się zorganizować łącznie ok. 830 wizyt, które odpowiadają 640 odwiedzonym adresom.
W trakcie drugiej fazy Projektu LIFE zorganizowano 549 takich wizyt.

Działania eko-edukacyjne

Doradcy organizują lub biorą udział w cyklicznych wydarzeniach o tematyce proekologicznej takich jak np. Dni Ziemi, Święto Rodziny Krakowskiej, Pikniki Krakowskie, Europejski Tydzień Zrównoważonego Transportu, Wielka Lekcja Ekologii. Wydarzenia mają najczęściej charakter plenerowy. Podczas pikników doradcy prowadzą stoiska skierowane do różnych grup wiekowych. Dorosłym mieszkańcom udzielają m.in. informacji na temat aktualnych programów dotacyjnych, dla młodszych przygotowują quizy, gry, zabawy zręcznościowe i edukacyjne. Działania te mają na celu popularyzację wśród krakowian zagadnień związanych z ochroną środowiska, z naciskiem na ochronę powietrza.

Od początku trwania projektu LIFE doradcy wzięli udział w ponad 40 wydarzeniach o charakterze ekologicznym. Liczba uczestników wydarzeń to ponad 46 500 osób. Ponadto w trakcie trwania II fazy projektu rozdystrybuowano 376 481 sztuk materiałów informacyjnych.

Spotkania z mieszkańcami, grupami opiniotwórczymi, lokalnymi liderami

W trakcie II fazy projektu LIFE doradcy organizowali oraz brali udział w szeregu spotkań. Spotkania z mieszkańcami dotyczyły przede wszystkim możliwości rozwoju sieci gazowej oraz miejskiej sieci ciepłowniczej w poszczególnych rejonach Krakowa, alternatyw w postaci odnawialnych źródeł energii oraz sposobów proekologicznego ogrzewania rolniczych tuneli i szklarni. Z grupami opiniotwórczymi, lokalnymi liderami takimi jak m.in. Radni Miejscy, przedstawiciele Policji, Straży Miejskiej, Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej, KASu. Dyskutowano między innymi na temat wprowadzanych na terenie miasta przepisów uchwały antysmogowej oraz możliwości kontroli wprowadzanego przez nią zakazu spalania paliw stałych.

Promocja działań Gminy Miejskiej Kraków podczas wydarzeń/konferencji krajowych oraz międzynarodowych

Ważnym aspektem pracy krakowskich doradców jest promocja działań na rzecz poprawy jakości powietrza realizowanych przez gminę. Doradcy prezentują działania Miasta Krakowa podczas różnorakich spotkań, konferencji, wydarzeń zarówno na szczeblu krajowym jak i międzynarodowym. Wśród wydarzeń, w których brali udział doradcy z Krakowa w drugiej fazie programu wymienić można: międzynarodowe warsztaty w Tallinie „TAIEX-EIR PEER 2 Multi-country workshop on air pollution from household heating – PM2.5 and B(a)P reduction strategies”, konferencje Smoghaton, spotkanie z przedstawicielami PGE Energia Ciepła S.A., spotkania z przedstawicielami samorządu Słowenii czy Bułgarii oraz warsztaty na temat Programu Stop Smog organizowane w Warszawie.