Małopolskie gminy wspierają mieszkańców w wymianie pieców

Już tylko 12 miesięcy pozostało do wejścia w życie obowiązku wymiany starych pieców na węgiel i drewno, które nie spełniają norm emisji co najmniej 3 klasy. Uchwała antysmogowa przyjęta przez Sejmik Województwa Małopolskiego w styczniu 2017 roku wprowadziła 6 letni okres przejściowy na wymianę pozaklasowych „kopciuchów”. Ten termin minie z końcem 2022 roku, co oznacza, że po 1 stycznia 2023 roku legalnie będą mogły być używane tylko kotły co najmniej 3 klasy. Kotły 3 i 4 klasy mogą być użytkowane kilka lat dłużej, bo do końca 2026 roku. Klasę kotła można sprawdzić na tabliczce znamionowej lub w dokumentacji urządzenia. Jeśli nie została określona, oznacza to, że kocioł jest pozaklasowy i powinien być wymieniony w pierwszym terminie.

Pomoc Ekodoradców w gminach

Program ochrony powietrza przyjęty we wrześniu 2020 roku wprowadził dodatkowe zadania gmin, które mają na celu zapewnienie pomocy dla mieszkańców w dostosowaniu do wymogów uchwały antysmogowej. Przede wszystkim w każdej gminie w Małopolsce powinien zostać uruchomiony punkt obsługi Programu Czyste Powietrze oraz zatrudniony Ekodoradca, który będzie wspierał mieszkańców w przejściu niezbędnych formalności związanych z wypełnieniem i złożeniem wniosku o dofinansowanie do wymiany źródła ogrzewania lub przeprowadzenia termomodernizacji.

– Zadania gmin to przede wszystkim pomoc dla swoich mieszkańców, by ułatwić im uzyskanie dofinansowania oraz wymianę starego pieca – mówi Wicemarszałek Województwa Małopolskiego Józef Gawron – Zostało niewiele czasu na załatwienie formalności związanych z dotacją oraz zaplanowanie prac remontowych. W najbliższych miesiącach to wsparcie dla mieszkańców będzie szczególnie potrzebne.

180 na 182 gminy w Małopolsce podpisało porozumienie z Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie, na podstawie którego prowadzą oficjalny punkt obsługi Programu Czyste Powietrza. Można tam złożyć niezbędne dokumenty, uzyskać pomoc i wyjaśnienia.

Ponadto 170 gmin w Małopolsce zatrudnia ekodoradców, których rolą jest pomoc mieszkańcom w dostosowaniu się do wymagań uchwały antysmogowej. Doradzają w wyborze ekologicznego źródła ciepła, pomagają w uzyskaniu dofinansowania oraz prowadzą działania edukacyjne i informacyjne, by wszyscy byli świadomi zagrożenia dla zdrowia jakie powoduje smog oraz wymagań przepisów antysmogowych. Łącznie w Małopolskich gminach działa już 232 ekodoradców, z których 66 zatrudnionych jest w ramach projektu LIFE koordynowanego przez Urząd Marszałkowski. Wsparcie do zatrudnienia ekodoradców we wszystkich gminach planowane jest również w ramach nowej perspektywy funduszy unijnych dla Małopolski.

Dofinansowanie do wymiany pieców

Głównym źródłem finansowania wymiany pieców i ocieplenia budynków jest ogólnopolski program Czyste Powietrze. Umożliwia on uzyskanie dofinansowania do 30 tys. zł w wariacie podstawowym oraz do 37 tys. zł w wariancie podwyższonym dla osób o niższych dochodach. Do końca października tego roku mieszkańcy Małopolski złożyli do Programu Czyste Powietrze już 37,5 tys. wniosków o dofinansowanie.

Wymiana pieców jest również wspierana w ramach środków unijnych Regionalnego Programu Operacyjnego zarządzanego przez Urząd Marszałkowski. Na ten cel przeznaczonych zostało łącznie ponad 70 mln Euro w perspektywie 2014-2020. Natomiast w grudniu 2021 roku, Zarząd Województwa Małopolskiego zdecydował o przesunięciu kwoty ponad 60 mln zł na 35 gminnych projektów wymiany kotłów z listy rezerwowej. Ponadto 3,7 mln zł zostanie przekazane do gmin krakowskiego obwarzanka na projekty wymiany palenisk.

– Dodatkowe środki unijne na wymianę pieców pozwolą nam wesprzeć wszystkie projekty gmin z listy rezerwowej. Teraz od determinacji i zaangażowania samorządów gminnych i mieszkańców zależeć będzie tempo inwestycji i poprawy jakości powietrza w Małopolsce – dodaje Wicemarszałek Województwa Małopolskiego Józef Gawron.

Kontrole palenisk

Ważnym elementem przygotowań gmin do wejścia w życie uchwały antysmogowej jest również organizacja systemu kontroli przestrzegania przepisów ochrony środowiska. Obowiązek prowadzenia takich kontroli wynika z ustawy Prawo ochrony środowiska. Kontrole mogą być prowadzone codziennie od godz. 6:00 do 22:00. Naruszenie przepisów oznacza możliwość nałożenia mandatu w wysokości do 500 zł lub skierowanie sprawy do sądu, który może wymierzyć karę grzywny do 5 tys. zł.

Zgodnie z zapisami Programu ochrony powietrza, małopolskie gminy powinny przygotować procedury kontroli palenisk na podstawie ujednoliconych wytycznych przygotowanych przez Urząd Marszałkowski. Takie procedury przygotowało i przyjęło w formie zarządzenia wójta, burmistrza lub prezydenta miasta już 171 gmin w Małopolsce.

179 gmin ma również wyznaczonych pracowników urzędu lub straży gminnej, którzy prowadzą kontrole palenisk. Łącznie w Małopolsce ponad 1100 urzędników i strażników ma odpowiednie upoważnienia od wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, które umożliwiają im zgodnie z przepisami wejście na teren nieruchomości i przeprowadzenie kontroli pieca. Najwięcej takich osób ma Kraków (374), Tarnów (46), Nowy Sącz (27) oraz Skawina (25).

Liczba Ekodoradców i osób upoważnionych do kontroli w Małopolsce

W ostatnim czasie odbyły się również szkolenia zorganizowane przez Urząd Marszałkowski w zakresie zasad prowadzenia kontroli. W październiku 2021 roku przeszkolonych zostało łącznie 511 pracowników urzędów gmin, strażników miejskich oraz funkcjonariuszy Policji. Była to już druga edycja takich szkoleń, w trakcie poprzednich, w 2019 roku, przeszkolonych zostało 474 osób.

Warto pamiętać, że w przypadkach podejrzenia nielegalnego spalania odpadów, warto powiadomić służby kontrolne w gminie. Zgłoszenia można dokonać na różne sposoby – telefonicznie, mailowo lub pisemnie, ale można wykorzystać w tym celu również aplikację Ekointerwencja przygotowaną przez Urząd Marszałkowski. Umożliwia ona wysłanie zgłoszenia, które automatycznie przekazywane jest do właściwych służb w gminie. Zgłoszenia w ramach Ekointerwencji pomogły już wykryć ponad 1 tys. przypadków łamania przepisów ochrony środowiska, z których ponad 400 dotyczyło zanieczyszczania powietrza. Program ochrony powietrza wskazuje na potrzebę realizacji kontroli w ramach Ekointerwencji w ciągu 12 godzin od zgłoszenia. Niestety nie zawsze udaje się dotrzymać tego terminu, ale aż trzy czwarte kontroli jest prowadzonych w ciągu 3 dni od zgłoszenia. Kontrolujący mają też możliwość pobrania próbek popiołu, które umożliwiają wykrycie nielegalnego spalania odpadów.

Zgłoszenia w aplikacji Ekointerwencja w kategorii zanieczyszczania powietrza