Podsumowanie działań antysmogowych w Małopolsce w 2019 roku
Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego zsumował działania wszystkich samorządów lokalnych w zakresie wdrażania Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego w 2019 roku. Wszystkie podjęte działania takie jak: likwidacje niskosprawnych urządzeń grzewczych, rozbudowa i modernizacja sieci ciepłowniczej i wiele innych wpłyną na zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza w naszym województwie.
Likwidacja pieców i kotłów węglowych
W 2019 roku na terenie Województwa Małopolskiego zlikwidowano łącznie 15004 kotły na paliwo stałe. Wysoka liczba wymian i likwidacji kotłów z lat poprzednich została utrzymana również w roku 2019 – spadek o 6% w porównaniu z rokiem 2018. Jednak w porównaniu z rokiem 2017 wymieniono o 46%, a z 2016 o 108% kotłów więcej. Utrzymanie tendencji wzrostowej w wymianach i likwidacjach kotłów napawa optymizmem na następne lata.
Wśród wymian niskosprawnych kotłów na paliwo stałe największy udział miały wymiany na ogrzewanie gazowe (65,6%). Aż 9,3 tys. nowych odbiorców gazu zostało podłączonych do 331,8 km nowych sieci gazowych. Natomiast z 32,2 km sieci ciepłowniczych oddanych do użytku w 2019 roku zaczęło korzystać 439 nowych odbiorców.
Działania związane z likwidacją i wymianą pieców podjęto w 154 gminach województwa, czyli o kilka procent mniej niż w roku 2018. Natomiast porównując do roku 2017 i 2016 do walki o lepsze powietrze przystąpiło o 77% i 220% więcej gmin. W 2019 roku najwięcej kotłów zlikwidowano w Krakowie (4186), Skawinie (518), Tarnowie (333), Wieliczce (302).
Czynności podejmowane przez samorządy w zakresie ograniczenia niskiej emisji, pozwoliły na redukcję emisji pyłu PM10 na poziomie 532,03 Mg, a PM2,5 na poziomie 491,67 Mg. Emisja benzo(a)pirenu została zredukowana o 235,67 kg.
| Gmina | Liczba zlikwidowanych pieców i kotłów | Redukcja PM10 (Mg) | Redukcja PM2.5 (Mg) | Redukcja BaP (kg) |
|---|---|---|---|---|
| Kraków | 4186 | 91.23 | 69.36 | 53.06 |
| Skawina | 519 | 21.05 | 20.61 | 8.85 |
| Tarnów | 333 | 10.25 | 9.02 | 3.98 |
| Wieliczka | 302 | 12.99 | 12.15 | 4.86 |
| Oświęcim (miasto) | 241 | 3.79 | 3.21 | 2.25 |
| Zabierzów | 240 | 12.48 | 11.73 | 3.8 |
| Niepołomice | 219 | 9.03 | 8.89 | 4.97 |
| Wadowice | 217 | 8.08 | 7.83 | 3.65 |
| Zakopane | 197 | 8.07 | 7.76 | 2.16 |
| Zielonki | 192 | 8.02 | 7.65 | 4.25 |
| Chrzanów | 188 | 7.80 | 7.49 | 2.10 |
| Nowy Targ (miasto) | 185 | 6.38 | 6.02 | 2.97 |
Kontrole i działania edukacyjne
106 gmin podjęło działania w zakresie kontroli spalania odpadów przez mieszkańców. W 2019 roku przeprowadzono łącznie 17,2 tys. kontroli, podczas których wykryto 1,3 tysiąca przypadków nieprzestrzegania przepisów (7,5% wszystkich kontroli). 75 spraw skierowano do sądu i wystawiono mandaty na łączną kwotę 109 tys. zł.
Ponadto 146 gmin podjęło działania w zakresie przestrzegania wymogów uchwały antysmogowej. Łącznie przeprowadzono 21 tys. kontroli, podczas których wykryto 696 naruszeń uchwały.
| Nazwa gminy | Liczba kontroli przestrzegania uchwały antysmogowej |
|---|---|
| Kraków | 7419 |
| Skawina | 777 |
| Mogilany | 466 |
| Nowy Targ (miasto) | 396 |
| Niepołomice | 377 |
| Oświęcim (miasto) | 334 |
| Kocmyrzów-Luborzyca | 327 |
| Rabka-Zdrój | 326 |
| Wieliczka | 316 |
| Zielonki | 293 |
| Nazwa gminy | Liczba kontroli spalania odpadów |
|---|---|
| Kraków | 6578 |
| Skawina | 823 |
| Nowy Sącz | 818 |
| Wieliczka | 475 |
| Mogilany | 469 |
| Bochnia (miasto) | 397 |
| Niepołomice | 377 |
| Oświęcim (miasto) | 334 |
| Kocmyrzów-Luborzyca | 327 |
| Rabka-Zdrój | 326 |
W większości gmin kontrole z zakresu przestrzegania uchwały antysmogowej prowadzone były łącznie z kontrolami w zakresie spalania odpadów lub pozostałości roślinnych.
W 2019 roku gminy i powiaty województwa małopolskiego zorganizowały łącznie ponad 1,4 tys. akcji lub kampanii edukacyjnych w zakresie ochrony powietrza, dzięki którym udało się dotrzeć do 983 tys. osób
W zakresie realizacji Planu działań krótkoterminowych 119 gmin przygotowało i aktualizuje bazę kontaktów do szkół i ośrodków zdrowia w celu przekazywania powiadomień z powiatowych centrów zarządzania kryzysowego o wystąpieniu wysokich poziomów zanieczyszczenia powietrza. W województwie 150 gmin i 15 powiatów zadeklarowało, że na stronie internetowej zamieszcza komunikaty o wysokim zanieczyszczeniu powietrza.
Ograniczenie emisji zanieczyszczeń z transportu
Gminy w Małopolsce podjęły również działania w zakresie ograniczenia emisji komunikacyjnych. Najważniejsze z nich to:
- Rozbudowa stref ograniczonego ruchu w centrum miast do 1,6 km2, a stref parkowania do 40,1 km2, oraz inwestycje w parkingi typu „Parkuj i Jedź’
- Łącznie w 10 gminach zakupiono 148 niskoemisyjnych autobusów komunikacji miejskiej
- Oddano do użytku 176 km nowych dróg rowerowych (21 km należy do dróg VeloMałopolska). W promowanie wykorzystania roweru jako środka transportu zaangażowało się 23 gminy
- Przeprowadzono 114 kontroli pojazdów wyjeżdżających z placu budowy, ponadto 8 gmin deklaruje regularne czyszczenie ulic
- Starostwa powiatowe przeprowadziły 454 kontrole stacji diagnostycznych pojazdów, gdzie wykryto prawie 1400 przypadków nieprawidłowości w zakresie badań emisji lub stanu technicznego pojazdu
Koszty działań w zakresie ochrony powietrza
Całkowity koszt realizacji działań w zakresie wdrażania Programu ochrony powietrza w 2019 roku wyniósł 1,17 mld zł. W tym:
- 154 mln zł wydano na likwidację starych, niskosprawnych urządzeń grzewczych,
- 57 mln zł na rozbudowę i modernizację sieci ciepłowniczych,
- 160 mln zł na termomodernizacje budynków w gminach,
- 10 mln zł na inwestycje w odnawialne źródła energii,
- 204 mln zł na remonty i utwardzanie powierzchni dróg gminnych i miejskich oraz utrzymanie czystości dróg,
- 48 mln na czyszczenie i remonty dróg powiatowych,
- 162 mln zł na rozwój komunikacji publicznej.
Zmiana poziomu zanieczyszczeń w powietrzu
W 2019 roku w Małopolsce nadal wystąpiły przekroczenia norm jakości powietrza. Zgodnie z oceną jakości powietrza wykonaną przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie, przekroczenia wartości dopuszczalnej dobowej pyłu PM10 przez ponad 35 dni w roku wystąpiły na 19 z 25 stacji pomiarowych. Najwyższe przekroczenia benzo(a)pirenu występowały w miastach położonych w kotlinach śródgórskich. Ponadto zanotowano nieznaczne spadki zanieczyszczeń względem 2018 roku w obrębie Aglomeracji Krakowskiej. Na większości stanowisk średnioroczne stężenie pyłu zawieszonego PM2,5, utrzymywało się poniżej poziomu dopuszczalnego wyznaczonego normami (25 µg/m3), jest to wyraźny spadek względem roku 2018.
Podsumowanie realizacji Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego zostało opracowane na podstawie
- sprawozdań sporządzonych przez wszystkie gminy i powiaty z realizacji w/w Programu w 2018 roku,
- danych uzyskanych z bazy inwentaryzacji ogrzewania budynków w Małopolsce (stan na 08.08.2019)
- rocznej oceny jakości powietrza w województwie małopolskim – raport wojewódzki za rok 2018 przekazany przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska (Departament Monitoringu Środowiska Regionalny Wydział Monitoringu Środowiska w Krakowie)
Sprawozdanie zostało przygotowane jako element działania D.1. „Monitoring efektów wdrażania Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego” w ramach projektu „Wdrażanie Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego – Małopolska w zdrowej atmosferze”, LIFE-IP MALOPOLSKA, LIFE14 IPE/PL/021 współfinansowanego z programu LIFE Unii Europejskiej. Podsumowanie przedstawia wyłącznie poglądy autorów, a Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialności za żadne ewentualne wykorzystanie zawartych w nim informacji.
