Wyniki pomiarów nie pozostawiają złudzeń. Małopolska z coraz czystszym powietrzem.

Jakość powietrza w Małopolsce w 2023 roku zdecydowanie poprawiła się. Intensywne działania, takie jak chociażby wdrożenie uchwał antysmogowych oraz prowadzenie akcji informacyjno – edukacyjnych przynoszą od wielu lat pozytywne efekty. Na niektórych stacjach pomiarowych odnotowano historyczne niskie wartości pomiarów szkodliwych substancji.

Roczna ocena jakości powietrza

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska (GIOŚ) publikuje co roku raport oceniający jakość powietrza w Małopolsce. Dane za 2023 rok jednoznacznie wskazują znaczną poprawę jakości powietrza. W 2023 roku nie było już przekroczeń pyłu PM 2,5, a pozostałe stężenia zanieczyszczeń wyraźnie spadły. Przekroczenia pyłu PM10 wystąpiły już tylko na stacjach w Nowym Targu i Suchej Beskidzkiej – dla porównania w latach ubiegłych występowały na większości stacji pomiarowych.

Powietrze w Krakowie

Dzięki wprowadzonemu w 2019 roku zakazowi spalania węgla i drewna w paleniskach domowych w Krakowie jakość powietrza bardzo się poprawiła. Na przestrzeni ostatnich 12 lat liczba dni z przekroczeniem dopuszczalnego poziomu dobowego pyłu PM10 wyraźnie spadła. Na jednej z głównych stacji pomiarowych w Krakowie – na Al. Krasińskiego ilość dni z przekroczeniami pyłu PM10 od 2011 roku spadła aż o 85% – z poziomu 200 dni z przekroczeniami w 2011 roku, do 31 dni w 2023. Podobna sytuacja jest na stacji pomiarowej przy ul. Bulwarowej i na ul. Bujaka.

Stężenia NO₂ (którego głównym emitorem są samochody) na stacjach pomiarowych w Krakowie w dalszym ciągu notują przekroczenia. Warto jednak zauważyć, że w 2023 roku stężenia te wyraźnie spadły nawet poniżej poziomów z lat pandemicznych (2020 i 2021), kiedy to ruch samochodowy był znacznie mniejszy.

Jak jest w innych regionach Małopolski?

W innych regionach województwa również odnotowuje się spadki liczby dni z przekroczeniami. W Tarnowie, Trzebini, Gorlicach, Skawinie czy w Zakopanem na przestrzeni ostatnich 12 lat poziomy dni z przekroczeniami poziomu dobowego pyłu PM10 spadły przynajmniej o 90%.

Na szczególną uwagę zasługuje miasto Tarnów, gdzie w 2023 roku nie odnotowano przekroczeń żadnej substancji – pierwszy raz w historii pomiarów. 

Poprawa jakości powietrza w Krakowie i Małopolsce szczególnie widoczna jest w okresie grzewczym od października do marca. Średnie stężenie pyłu PM10 między sezonem zimowym 2014-2015 (okres przed wprowadzeniem uchwały antysmogowej dla Krakowa i Małopolski) a sezonem 2023-2024 spadło w Małopolsce o 51%, w tym w Krakowie aż o 57%, a poza Krakowem o 49%.

Co na przyszłość?

Normy Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) są bardziej restrykcyjne niż polskie normy. Dodatkowo w niedalekiej przyszłości najpewniej zostaną one zaostrzone. Dlatego też, mimo widocznej poprawy jakości powietrza w regionie konieczne są dalsze prace zmierzające do ograniczania źródeł zanieczyszczających powietrze. Dla przypomnienia poniżej wskazano wybrane działania, które determinują kierunki działań określonych przez Zarząd Województwa Małopolskiego:

• W listopadzie 2023 roku Sejmik Województwa Małopolskiego przyjął aktualizację Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego, w którym m.in. określa działania dla jednostek samorządowych, których wdrożenie ma na celu poprawę jakości powietrza w województwie.
• Od 1 maja 2024 roku w Małopolsce obowiązuje zakaz eksploatacji kotłów pozaklasowych, a do końca 2026 roku w Małopolsce należy wymienić wszystkie kotły 3 i 4 klasy.
• Małopolanie, którzy jeszcze nie wymienili przestarzałych urządzeń grzewczych mogą skorzystać z pomocy ekodoradcy w swojej gminie – dane kontaktowe do ekodoradców dostępne są tutaj: https://powietrze.malopolska.pl/ekodoradcy/