Elektromobilność przyszłością transportu

Rok 2018 to przełom w strategii rozwoju sektora transportu w Polsce. Wprowadzenie ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych niewątpliwie ukierunkowuje rozwój transportu na kolejne dekady.

Transformacja transportowa w najbliższych latach ma być realizowana w oparciu o pojazdy zasilane paliwami alternatywnymi, a w szczególności – energią elektryczną.

Pojazdy elektryczne – przyszłość transportu

To właśnie pojazdy elektryczne, które w głównej mierze tworzą elektromobilność, mają zmienić wizerunek Polski w najbliższych latach. Z jednej strony przyczynić się do poprawy jakości powietrza, a z drugiej – stymulować rozwój gospodarczy i zwiększać bezpieczeństwo energetyczne kraju.  

Elektromobilność i paliwa alternatywne 

22 lutego 2018 r. weszła w życie ustawa z dnia 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych (Dz. U. 2018 poz. 317). Wprowadzenie tej ustawy do polskiej legislacji, porównywane jest z analogicznym przełomem jaki nastąpił w wyniku wprowadzenia m.in. Prawa budowlanego, Prawa energetycznego, czy też Ustawy o odnawialnych źródłach energii.

Ustawa ma być czynnikiem stymulującym wzrost elektromobilności oraz paliw alternatywnych w Polsce.

Ponadto ustawa reguluje pojęcia związane z rynkiem pojazdów zasilanych paliwami alternatywnymi. W szczególności:

• energią elektryczną;
• wodorem;
• biopaliwami ciekłymi;
• paliwami syntetycznymi i parafinowanymi;
• CNG, LNG i LPG;

w zakresie:

• definicji pojęć;
• infrastruktury ładowania;
• obowiązków względem jednostek samorządu terytorialnego (JST) oraz operatorów systemów dystrybucyjnych (OSD).

Na poziomie krajowym priorytetowo została potraktowana kwestia transformacji w kierunku elektromobilności opartej na pojazdach elektrycznych (m.in. Plan Rozwoju Elektromobilności).

Rozwój infrastruktury paliw alternatywnych

Jednym z czynników wymuszających wprowadzenie niniejszej ustawy była konieczność wypełnienia postanowień Dyrektywy 2014/94/UE w sprawie rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych.

Dokument ten nakłada na państwa członkowskie UE obowiązek utworzenia publicznie dostępnych punktów ładowania, w liczbie umożliwiającej poruszanie się pojazdów elektrycznych, co najmniej na poziomie aglomeracji miejskich oraz innych obszarów o gęstym zaludnieniu.

Główne cele w zakresie rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych określono w Krajowych ramach polityki rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych. Dokument został przyjęty przez Radę Ministrów 29 marca 2017 r.

Docelowo do roku 2025 planowane jest wprowadzenie na rynek motoryzacyjny miliona pojazdów elektrycznych. Natomiast szacuje się, że liczba pojazdów elektrycznych do 2020 roku wyniesie 50 000.

Strefy czystego transportu

Wdrażanie na skalę masową elektromobilności może przyczynić się do rozwoju gospodarczego kraju oraz poprawy jakości powietrza. Ma ku temu służyć m.in. możliwość utworzenia stref czystego transportu, w których mogą poruszać się tylko pojazdy napędzane paliwami alternatywnymi.

Elektromobilność jest zagadnieniem interdyscyplinarnym i implikuje konieczność integracji sektora transportu z branżą przemysłową oraz rynkiem telekomunikacyjnym i teleinformatycznym.

Strategiczna decyzja o wdrażaniu elektromobilności ma także na celu wzrost bezpieczeństwa poprzez m.in. ograniczenie konieczności importu ropy. To kluczowe z punktu widzenia zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego.

W początkowym etapie rozwoju (tj. w latach 2018-2019) infrastruktura ładowania pojazdów elektrycznych ma być rozwijana na zasadach rynkowych z wykorzystaniem dofinansowania pochodzącego ze środków publicznych.

W sytuacji, gdy na koniec tego okresu JST nie osiągnie wymaganej ustawowo liczby stacji ładowania, to gmina będzie zobligowana do opracowania planu rozwoju brakującej infrastruktury ładowania. Za jej budowę będzie odpowiadał OSD.

Stacje ładowania oraz stacje gazu ziemnego

Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad zobowiązany jest do opracowania planu lokalizacji ogólnodostępnych stacji ładowania oraz stacji gazu ziemnego wzdłuż sieci bazowej TEN-T pozostających w jego zarządzie na okres min. 5 lat.

Udział pojazdów elektrycznych we flocie pojazdów obsługujących urzędy lub instytucje gospodarki budżetowej powinien być równy lub wyższy niż 50%. Mają to zapewnić naczelne i centralne organy administracji państwowej.

W przypadku JST (z wyłączeniem gmin i powiatów, których liczba mieszkańców nie przekracza 50 000) należy zapewnić aby udział:

• pojazdów elektrycznych w całkowitej liczbie pojazdów we flocie był równy lub wyższy 30%;
• autobusów zeroemisyjnych we flocie użytkowanych pojazdów na jej obszarze wynosił min. 30%.

Analiza kosztów i korzyści

Ponadto, co 36 miesięcy JST zobowiązana jest do przeprowadzania analizy kosztów i korzyści wynikających ze świadczenia usług:

• komunikacji miejskiej za pomocą autobusów zeroemisyjnych oraz
• innych środków transportu napędzanych silnikami nie powodującymi emisji gazów cieplarnianych lub innych substancji objętych systemem zarządzania emisjami gazów cieplarnianych.

Ewidencja Infrastruktury Paliw Alternatywnych

Planowane jest utworzenie publicznego rejestru Ewidencji Infrastruktury Paliw Alternatywnych. Ma on ułatwić użytkownikom pojazdów napędzanych paliwami alternatywnymi korzystanie z ich pojazdów m.in. zapewniając informację o cenach paliwa alternatywnego, czy też dostępności infrastruktury ładowania.

Sieć bazowej infrastruktury paliw alternatywnych

Ustawa o elektromobilności to nie tylko dokumenty i plany. Elektromobilność tworzona jest poprzez różne działania realizowane w szczególności w 32 aglomeracjach, które mają posłużyć przede wszystkim do utworzenia sieci bazowej infrastruktury paliw alternatywnych.

Zgodnie z założeniami określanymi w Krajowych ramach polityki rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych, do 2020 r. planowana jest budowa:

• 6 tys. punktów ładowania energią elektryczną o normalnej mocy;
• 400 punktów ładowania energią elektryczną o dużej mocy;
• 70 punktów tankowania CNG.

Punkty ładowania

Przyjęta ustawa wprowadza minimalną liczbę punktów ładowania zainstalowanych do 2020 r.:

• 1 000 w gminach o liczbie mieszkańców wyższej niż  1 000 000,  w których  zostało  zarejestrowanych  co  najmniej 600 000 pojazdów samochodowych i na 1000 mieszkańców przypada co najmniej 700 pojazdów samochodowych;
• 210 – w gminach  o liczbie  mieszkańców  wyższej  niż  300 000,  w których  zostało  zarejestrowanych  co  najmniej 200 000 pojazdów samochodowych i na 1000 mieszkańców przypada co najmniej 500 pojazdów samochodowych;
• 100 – w gminach  o liczbie  mieszkańców  wyższej  niż  150 000,  w których  zostało  zarejestrowanych  co  najmniej 95 000 pojazdów samochodowych i na 1000 mieszkańców przypada co najmniej 400 pojazdów samochodowych;
• 60 – w gminach  o liczbie  mieszkańców  wyższej  niż  100 000,  w których  zostało  zarejestrowanych  co  najmniej 60 000 pojazdów samochodowych i na 1000 mieszkańców przypada co najmniej 400 pojazdów samochodowych;

oraz minimalną liczbę punktów tankowania sprężonego gazu ziemnego (CNG) do 2020 r.:

• 6 – w gminach  o liczbie  mieszkańców  wyższej  niż  1 000 000,  w których  zostało  zarejestrowanych  co  najmniej 60 000 pojazdów samochodowych i na 1000 mieszkańców przypada co najmniej 700 pojazdów samochodowych;
• 2 –  w gminach  o liczbie  mieszkańców  wyższej  niż  100 000,  w których  zostało  zarejestrowanych  co  najmniej 60 000 pojazdów samochodowych i na 1000 mieszkańców przypada co najmniej 400 pojazdów samochodowych.

Ponadto powinna zostać zwiększona liczba:

• pojazdów elektrycznych we flotach administracji państwowej o:
  • 10% od 1 stycznia 2020 r.,
  • 20% od dnia 1 stycznia 2023 r.
• pojazdów elektrycznych we flotach administracji samorządu terytorialnego o:
  • 10% od 1 stycznia 2020 r.,
• liczba autobusów zeroemisyjnych we flotach administracji samorządu terytorialnego o:
  • 5% od 1 stycznia 2021 r.,
  • 10% od 1 stycznia 2023 r.,
  • 20% od dnia 1 stycznia 2025 r.

Priorytety elektromobilności

Jako priorytet elektromobilności został przyjęty cel w postaci rozwoju rynku pojazdów elektrycznych. Równolegle, przewidywany jest rozwój pojazdów zasilanych paliwami alternatywnymi innymi niż energia elektryczna, takimi jak CNG, LNG i LPG. Działanie te prowadzone są jednak na mniejszą skalę.

Pod koniec 2018 r. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ogłosił program wsparcia działań niezbędnych do realizacji polityki elektromobilności przez jednostki samorządu terytorialnego.

Więcej na temat programu znajduję się na stronie dotacje na rozwój elektromobilnosci oraz NFOŚiGW.

Strategia rozwoju elektromobilności

Program skierowany jest do powiatów, gmin oraz ich związków i wspiera przygotowanie strategii rozwoju elektromobilności. Realizacja celów zawartych w strategii wynika m.in. z Programu Rozwoju Elektromobilności w ramach Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju (SOR), w tym z:

• Planu Rozwoju Elektromobilności „Energia do przyszłości” (przyjęty przez Radę Ministrów 16 marca 2017 r.);
• Krajowych ram polityki rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych (przyjętych przez Radę Ministrów 29 marca 2017 r.);
• Ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych.

Wytyczne Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Strategia rozwoju elektromobilności dla danej JST, opracowana zgodnie z wytycznymi NFOŚiGW powinna obejmować m.in.:

• charakterystykę jednostki samorządu terytorialnego;
• opis stanu jakości powietrza (w tym związków CO, CO₂, NO_x, SO_x, PM₁₀, PM_2,5 BaP);
• informację o stanie obecnego systemu komunikacyjnego, w tym:
  • parametry ilościowe i jakościowe istniejącego systemu transportu;
  • opis niedoborów jakościowych i ilościowych taboru i infrastruktury w stosunku do stanu pożądanego;
  • zakres inwestycji niezbędnych do zniwelowania niedoborów jakościowych i ilościowych systemu i potrzebnych inwestycji;
• opis istniejącego systemu energetycznego JST wraz z oceną bezpieczeństwa energetycznego JST i wariantową prognozą zapotrzebowania na energię elektryczną, gaz lub inne paliwa alternatywne w okresie do 2025 r. w oparciu o program rozwoju gminy;
• zidentyfikowanie problemów oraz potrzeb sektora komunikacyjnego;
• przegląd dokumentów strategicznych, powiązanych w szczególności z:
  • planem zagospodarowania przestrzennego;
  • programem rozwoju gminy;
  • planem transportu publicznego;
  • planem zaopatrzenia w energię eklektyczną i paliwa gazowe oraz inne paliwa alternatywne;
• analizy kosztów i korzyści wynikającej z ustawy o elektromobilności, jak również realizacji celów wynikających z Planów elektromobilności;
• priorytety rozwojowe (cele strategiczne oraz operacyjne) w zakresie wdrożenia strategii rozwoju elektromobilności, w tym zintegrowanego systemu transportowego;
• adekwatność zaproponowanych działań do problemów oraz potrzeb;
• plan wdrożenia elektromobilności w jednostce samorządu terytorialnego;
• udział mieszkańców w konsultacji wybranej strategii rozwoju elektromobilności;
• planowane działania informacyjne i promocyjne wybranej strategii;
• analiza oddziaływania na środowisko, z uwzględnieniem potrzeb dotyczących łagodzenia zmian klimatu oraz odporności na klęski żywiołowe;
• monitoring wdrażania Strategii.

Ponadto, dokument ma uwzględniać nie tylko działania inwestycyjne realizowane w gminie, które przyczynią się do rozwoju elektromobilności, ale również działania miękkie wspierające ten rozwój i uwzględniające udział społeczeństwa.

Poprawa jakości powietrza

Niewątpliwie elektromobilność będzie jednym z ważniejszych rozwiązań mających na celu poprawę jakości powietrza.

Ograniczenie emisji z sektora transportu może pozwolić na poprawę jakości powietrza w aglomeracjach miejskich.

Wdrażanie rozwiązań transportowych opartych na paliwach alternatywnych to nowoczesne i długofalowe rozwiązania. Oprócz korzyści środowiskowych mogą przyczynić się do zwiększenia konkurencyjności ekonomicznej i zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego.

Podsumowując, do głównych czynników sprzyjających rozwojowi elektromobilności należą m.in: 

• wprowadzenie zerowej stawki akcyzy;
• podwyższenie kwoty amortyzacji dla tego typu pojazdów;
• zwolnienie z podatku od nieruchomości budowy punktów ładowania;
• udogodnienia dla kierowców (możliwość korzystania z buspasów i bezpłatnego parkowania w centrach miast);
• brak konieczności uzyskania koncesji na obrót energią elektryczną do ładowania pojazdów elektrycznych. 

Elektromobilność to nie tylko innowacja, ale również poprawa stanu powietrza.

Reasumując, dzięki wprowadzonej ustawie o elektromobilności oraz dokumentom z niej wynikających, wdrażanie zrównoważonego transportu oraz elektromobilności w Polsce będzie łatwiejsze i szybsze.

Powyższe przykłady zaczerpnięto ze strony Małopolska. 

Autor: Krajowa Agencja Poszanowania Energii

Przypisy

• 1
  https://automatykab2b.pl/gospodarka/47803-krakow-liderem-w-zakresie-elektromobilnosci
• 2
  http://krakow.pl/213212,1962,224282,powietrze,pierwsza_stacja_do_ladowania_samochodow_elektrycznych_.html