Smart city – miasto przyszłości
Publikacja: ,
Czym jest smart city? Jak miasto może stać się smart? Czy zrównoważone miasto jest jednocześnie smart city? Jak żyje się w smart city i czy w ogóle warto?
W Polsce termin smart city tłumaczy się jako inteligentne miasto. Jednakże angielskie słowo smart oznacza nie tylko inteligentny, ale również bystry, mądry, sprytny. Brak jest jednak jednej, uniwersalnej definicji miasta inteligentnego ze względu na interdyscyplinarność tego terminu. Niektóre z nich kładą większy nacisk na technologie, które są wykorzystywane przy tworzeniu smart cities, inne z kolei na funkcjonalność, którą powinny realizować takie miasta1 https://www.arcanagis.pl/kiedy-miasto-jest-inteligentne/.
Pierwszy raz termin smart cities został użyty w 1922 i określał miejski rozwój zmierzający w kierunku technologii, innowacji i globalizacji. Obecnie hasło to używa się w odniesieniu do unikania bezładnej i chaotycznej zabudowy miejskiej, na rzecz zwartych obiektów budowlanych w przestrzeni miejskiej, o niskim zużyciu energii, wielofunkcyjnych i ekonomicznych.
Jednak smart cities to również działania związane z zaangażowaniem w proces realizacji inwestycji miejskich, kapitału społecznego wraz z infrastrukturą komunikacyjną, w celu dążenia do zrównoważonego rozwoju i polepszenia jakości życia.
Według A. Caragliu inwestycje w ludzki i społeczny kapitał oraz w tradycyjną i jednocześnie nowoczesną infrastrukturę komunikacyjną na rzecz zrównoważonego rozwoju gospodarczego i polepszania jakości życia, wraz z mądrym zarządzaniem zasobami naturalnymi, definiuje miasto jako inteligentne2Smart city – Innowacyjne rozwiązania w administracji publicznej a zarządzanie marketingiem, Kidyba M., Makowski Ł., Poznań 2017.
Czym jest smart city?
Proces rozwoju miasta w kierunku smart niesie ze sobą wiele korzyści zarówno dla zarządzających miastem, jak i jego mieszkańców. Innymi słowy smart city to efekt zarządzania miastem, który ma na celu przede wszystkim zapewnienie:
- powszechnego dostępu do informacji o mieście i jego planach rozwojowych,
- efektywnego załatwiania spraw urzędowych, również przy wykorzystaniu internetu,
- korzystnych warunków do inwestowania w obszarach miasta,
- niskoemisyjnej i sprawnej komunikacji publicznej,
- efektywnego działania służb miejskich,
- troski o stan środowiska,
- poczucia bezpieczeństwa społeczeństwu,
- różnorodnych form spędzania wolnego czasu,
- aktywnej partycypacji mieszkańców w sprawy dotyczące rozwoju miasta3https://www.arcanagis.pl/kiedy-miasto-jest-inteligentne/.
Dzięki partycypacji mieszkańców w działania mające na celu ulepszanie miasta, zyskują oni wygodne, bezpieczne, interesujące i inteligentne miejsce do życia. Szybsze i łatwiejsze załatwianie spraw w urzędach, korzystanie z szybkiej i sprawnej komunikacji miejskiej, dostęp do aplikacji odświeżanych w czasie rzeczywistym czy informacji o tym, co ciekawego dzieje się w mieście – to wszystko wpływa na jakość i komfort życia4https://inzynieria.com/wpis-branzy/rankingi/10/51189,top-20-smart-cities-najbardziej-inteligentne-miasta-swiata-2017,pozycja-rankingu-wedlug-jakich-kryteriow-wybrano-100-najbardziej-inteligentnych-miast-swiata.
Ewolucja smart city5Smart city – Innowacyjne rozwiązania w administracji publicznej a zarządzanie marketingiem, Kidyba M., Makowski Ł., Poznań 20176https://inzynieria.com/wpis-branzy/rankingi/10/51189,top-20-smart-cities-najbardziej-inteligentne-miasta-swiata-2017,pozycja-rankingu-wedlug-jakich-kryteriow-wybrano-100-najbardziej-inteligentnych-miast-swiata7https://www.pps.org/article/sustainable-2000
Oczywiście takiego stanu nie osiągnie się od razu. Nie wystarczy zakup najnowocześniejszych urządzeń czy procedury dotyczącej ich wykorzystania. Potrzeba na to czasu i konsekwencji w działaniach zarządu miasta w kierunku bycia smart.
Jednym z najważniejszych elementów jest przygotowanie mieszkańców i rozwój ich świadomości. Pozwoli to na nieskrępowane korzystanie z wszelkich dóbr miasta inteligentnego. Bez partycypacji mieszkańców w tym procesie, rozwój miasta będzie bezcelowy.
Etapów ewolucji smart city
Według A. Caragliu wyróżnić można kilka etapów ewolucji smart city. Miasto, aby miało szansę stać się smart swoją „drogę” powinno zacząć od poziomu „miasta”, chodzi tu o posiadanie kontekstu miejskiego.
W początkowym etapie dążenia do smart city, zarządzający miastem zaczynają zwracać uwagę na aspekty ekologiczne i realizować politykę zrównoważonego rozwoju wraz z „zielonym budownictwem”. Po upływie czasu wdrażane zmiany zaczynają działać i są dalej efektywnie wprowadzane na terenie całego miasta. Priorytetem, oprócz ekologii jest energooszczędność oraz zmniejszanie zagrożeń dla środowiska, również w zakresie gospodarki (tzw. zielona gospodarka).
Kolejny etap dotyczy wprowadzania usprawnień działających już technologii. Na przykład reagowanie w czasie rzeczywistym na związane z funkcjonowaniem miasta zdarzenia tj. inteligentna sygnalizacja świetlna, liczniki czy systemy transportowe.
Otwarty dostęp do informacji rozproszonych oraz komunikacja między aplikacjami różnego typu wraz z treściami i udostępnianymi danymi charakteryzuje otwartą integrację. Rdzeniem systemu komunikacyjnego staje się miasto, które oprzyrządowane technologicznie i połączone z poszczególnymi składowymi daje nowy, wyższy poziom inteligentnego i szybkiego działania. Pozwala to na traktowanie miasta jako inteligentnego systemu współpracującego z innymi systemami w czasie rzeczywistym.
Dla właściwego działania smart city konieczne jest sprawne połączenie wszystkich pozyskiwanych danych. Ich integracja oraz wspólne wykorzystywanie przy użyciu nowoczesnej technologii. Miasto dzięki co raz to nowszym działaniom cały czas się rozwija i stwarza środowisko odpowiednie dla innowacji oraz nowych inwestycji. Wymagana jest jednak ciągła konieczność zwiększenia jakości i efektywności infrastruktury oraz świadczonych usług publicznych. Dodatkowo, inteligentne miasto musi być atrakcyjnym miejscem dla prowadzenia działalności gospodarczej.
Co jest najważniejsze w realizowaniu idei smart city?
Wszystko zależy od potrzeb konkretnego miasta. Dlatego ważne jest przeprowadzenie analizy zasobów miasta oraz kierunków, w jakich chce się ono rozwijać.
Istotnym jest, aby rozwój miasta był przeprowadzany w sposób mający na celu integrację całej tkanki miejskiej, przy udziale mieszkańców oraz w oparciu o posiadane dane.
Wyzwania smart city 8Smart city – Innowacyjne rozwiązania w administracji publicznej a zarządzanie marketingiem, Kidyba M., Makowski Ł., Poznań 20179https://leonardo-energy.pl/systemy-smart-city-pomoga-zmniejszyc-korki-i-smog-w-miastach/10 https://dariuszstasik.com/smart-city-a-walka-ze-smogiem/11 http://inteligentnemiasta.pl/inteligentne-miasta-to-miasta-ekologiczne/5395/12https://www.theguardian.com/global-development-professionals-network/2014/oct/06/smart-slums-smart-city-kenya-mapping13Gentryfikacja miast – przegląd literatury polskiej i zagranicznej, Główczyński M., [w:] Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna 39: 61-78, 2017
Rozwój miasta w kierunku smart to także liczne wyzwania stojące przed włodarzami. Jednak w każdym z nich (miast) mogą być one zupełnie inne. Najczęściej powtarzające się utrudnienia dotyczą smogu, ubóstwa (w tym także energetycznego) oraz gentryfikacji.
Smog
Obecnie jednym z dominujących tematów jest smog. Unifikacja miejskiego Internetu Rzeczy (IoT) pozwala na szybką i sprawną wymianę informacji między zainstalowanymi systemami analizy. Na przykład ruchu drogowego – miejskimi kamerami i stacjami pogodowymi informującymi o poziomie zanieczyszczeń.
W efekcie oznacza to szybkie działanie miasta na pojawiające się zagrożenia np. poziomu zanieczyszczenia powietrza poprzez wprowadzanie bezpłatnych przejazdów komunikacją publiczną lub ograniczenie ruchu kołowego na określonych terenach.
Redukcja emisji nie jest jednak celem samym w sobie, ale przyczynia się ona do podniesienia jakości i komfortu życia w mieście oraz lokalnego rozwoju gospodarczego.
Ubóstwo
U podstaw hierarchii potrzeb jednostki stoi zaspokojenie tych najbardziej podstawowych. Począwszy od żywności, wody, schronienia, zapewnienia poczucia bezpieczeństwa, po umożliwienie wypełnienia potrzeb społecznych odnoszących się do kontaktu z innymi ludźmi.
Infrastruktura w sposób bezpośredni lub pośredni stara się odpowiedzieć na te potrzeby. Ich zaspokojenie przekłada się na ekonomiczne korzyści dla samego miasta. Jeżeli miasto ignoruje potrzeby ubogich mieszkańców, nigdy nie będzie inteligentne.
W celu prawidłowej implementacji założeń smart city należy przeprowadzić analizę lokalnych uwarunkowań społeczno-gospodarczych.
Ciekawym przykładem są Indie, w których ponad 65 mln ludności zamieszkuje w slumsach. Początkowo wprowadzane zmiany w miastach miały negatywny wydźwięk ze względu na eksmisję oraz niszczenie jedynego dorobku. Dzięki pomocy osób i organizacji z innych krajów, pojawiła się koncepcja smart slums, która wprowadziła nowe technologie w ubogich dzielnicach bez generowania dodatkowych podziałów wśród mieszkańców, jednocześnie edukując ich w zakresie cyfrowym oraz poprawiając ich komfort życia.
Gentryfikacja
Problem „rozlewania” miast odnosi się obecnie do większości z nich. W związku z tym, miasta:
- dotyka zwiększone natężenie ruchu,
- przeciążenie systemów transportowych,
- zatłoczenie,
- brak mieszkań w przystępnych cena,
oraz z drugiej strony spadek populacji czy brak rozwoju ekonomicznego.
Wszystkie te zjawiska mogą prowadzić do gentryfikacji, czyli procesu napływu do miast czy dzielnic, klasy średniej, na tereny zdegradowane, poprzemysłowe znajdujące się najczęściej w centrum oraz zmiana ich charakteru na bardziej ekskluzywny, luksusowy powodujący w efekcie wyludnienie lokalnej społeczności.
Polskim przykładem gentryfikacji jest warszawska Praga czy krakowski Kazimierz. Brak strategii wprowadzania idei smart może wywołać lub nasilić procesy gentryfikacji. Co prowadzić może do wzrostu poziomu segregacji społecznej, która ma przełożenie na mieszkalnictwo. Bardzo często istotnym składnikiem, jak i efektem rewitalizacji jest gentryfikacja, której efekty w tym wypadku nie są aż tak dotkliwe.
Punktem wyjścia procesu transformującego w smart city z powodzeniem może być więc rewitalizacja, głównie ze względu na swój partycypacyjny charakter.
Rezultaty wprowadzenia idei smart w rozwój miasta niosą ze sobą wiele korzyści, a także liczne wyzwania. W celu prawidłowej implementacji założeń smart istotne jest analizowanie ogromnych wolumenów danych (big data), które przekładają się dla włodarzy miasta na lepszą komunikację z mieszkańcami oraz mogą stanowić lepszy i skuteczniejszy instrument zarządzania i wspomagania procesów decyzyjnych, na które pozwala interpretacja danych w czasie rzeczywistym14https://www.pps.org/article/sustainable-2000.
Autor: Krajowa Agencja Poszanowania Energii
