Systemy wsparcia produkcji energii elektrycznej z OZE
Publikacja: ,
Jednym z głównych celów polityki energetycznej i klimatycznej Unii Europejskiej jest wspieracie rozwoju instalacji odnawialnych źródeł energii (OZE).
Polska, jako kraj członkowski UE postawiła sobie za cel osiągnięcie do 2020 roku co najmniej 15% – owego udziału energii z OZE w finalnym zużyciu energii brutto oraz dalszy jego wzrost w latach następnych.
Szczegółowe wytyczne w tym zakresie określa Polityka energetyczna Polski do 2030 roku (zał. 2 – „Prognoza zapotrzebowania na paliwa i energię do 2030 roku”). Dokument przyjęto uchwałą nr 202/2009 Rady Ministrów w dniu 10 listopada 2009 roku.
Mechanizmy wsparcia
W celu spełnienia unijnych celów oraz dla zapewnienia ciągłego wzrostu mocy zainstalowanej z odnawialnych źródeł energii, wprowadzono następujące mechanizmy wsparcia:
- obowiązek zakupu „zielonej energii” z instalacji o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej <500 kW przez sprzedawców zobowiązanych (m.in. przedsiębiorstwa energetyczne, odbiorcy przemysłowi) po cenie stanowiącej równoważność średniej ceny sprzedaży energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym w kwartale poprzednim ogłoszonej przez Prezesa URE;
- feed–in–tariff (FIT) i feed–in–premium (FIP) przeznaczone dla producentów biogazu i energii elektrycznej z elektrowni wodnych;
- system zielonych certyfikatów;
- aukcyjny system wsparcia, który docelowo ma zastąpić system zielonych certyfikatów;
- system opustów – dedykowany dla prosumentów (dawniej mikroinstalacje OZE o mocy do
40 kW, a od 14 lipca to 50 kW).
Powyższe systemy wsparcia są odrębne dla wytwórców energii elektrycznej w mikroinstalacjach OZE, małych instalacjach OZE oraz instalacjach większej mocy.
Mikroinstalacje
Mikroinstalacja jest instalacją OZE:
- o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 50 kW;
- podłączoną do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV.
Powyższy zapis w sposób klarowny określa przedział mocy dla instalacji prosumenckich, jakimi mogą być z pewnością np. mikroinstalacje fotowoltaiczne czy małe siłownie wiatrowe.
Małe instalacje
Mała instalacja to instalacja OZE:
- o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 50 kW i mniejszej niż 500 kW;
- podłączona do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV1Ustawa z dnia 22 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2016 r. poz. 925)..
System opustów
System wsparcia zgodnie z ustawą dedykowany jest dla prosumenta.
Prosument – „odbiorca końcowy, który dokonuje zakupu energii elektrycznej na podstawie umowy kompleksowej i wytwarza energię elektryczną wyłącznie z odnawialnych źródeł energii w mikroinstalacji, w celu jej zużycia na potrzeby własne niezwiązane z prowadzoną działalnością gospodarczą”.
Podmiot pragnący zostać prosumentem musi posiadać jedną umowę na zakup i dystrybucję energii (tzw. umowa kompleksowa).
System opustów został wprowadzony na mocy nowelizacji ustawy z dnia 22 czerwca 2016 r. o odnawialnych źródłach energii, której postanowienia weszły w życie z dniem 1 lipca 2016 r.
Ideą systemu opustów jest przede wszystkim utworzenie wsparcia, które umożliwi prosumentom pokrycie w jak najwyższym stopniu zapotrzebowania na energię elektryczną w bilansie rocznym np. w gospodarstwach domowych.
System opustów polega na założeniu, że energia, która została wytworzona w mikroinstalacji OZE, przyłączonej do sieci elektroenergetycznej operatora OSD, a nie została zużyta na bieżące potrzeby, zostaje wprowadzona do sieci. Sieć elektroenergetyczna stanowi w takim przypadku pewnego rodzaju „wirtualny magazyn energii”.
W chwili, gdy generator nie produkuje energii elektrycznej lub jej produkcja nie wystarcza do pokrycia bieżącego zapotrzebowania, możliwe jest odebranie z sieci do 80% zmagazynowanej energii (w przypadku instalacji o mocy do 10 kW) lub 70% (w przypadku instalacji większej niż 10 kW, ale mniejszej niż 40 (50) kW) bez ponoszenia żadnych dodatkowych kosztów.
Wytwarzanie i wprowadzanie do sieci energii elektrycznej, nie stanowi działalności gospodarczej, a także pobieranie tej energii z sieci nie jest świadczeniem usług ani sprzedażą w rozumieniu ustawy o VAT.
W zależności od sprzedawcy energii, rozliczanie przeprowadzane jest w okresach rocznych lub półrocznych.
Wsparcie w formule systemu opustów
W myśl ustawy o OZE, z systemu opustów mogą skorzystać:
- osoby fizyczne;
- podmioty należące do sektora publicznego;
- wspólnoty mieszkaniowe oraz związki wyznaniowe.
Wsparcie w formule systemu opustów przewidziane jest dla prosumentów na okres 15 lat, lecz nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2035 r. W trakcie tego okresu sprzedawca zobowiązany jest do rozliczania energii, w sposób, w jaki to zostało przedstawione powyżej.
Feed–in–tariff & feed–in–premium
Nowelizacja ustawy o OZE z dnia 7 czerwca 2018 r.2Ustawa z dnia 7 czerwca 2018 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r. poz. 1276). wprowadza nowe mechanizmy wsparcia produkcji energii elektrycznej jednak wyłącznie dla instalacji wykorzystujących:
- biogaz: rolniczy i/lub pozyskany ze składowisk odpadów, z oczyszczalni ścieków, innych źródeł;
- hydroenergię.
Dla powyższych typów instalacji OZE o zainstalowanej mocy nie przekraczającej 500 kW wprowadzono gwarantowane ceny zakupu energii elektrycznej (FIT), a dla instalacji o mocy nie mniejszej niż 500 kW i mniejszej niż 1 MW – system dopłat do ceny rynkowej (FIP).
Stała cena zakupu energii elektrycznej (waloryzowana corocznie o wskaźnik inflacji) wynosi 90% ceny referencyjnej właściwej dla danego typu instalacji OZE.
Wsparcie w formule FIT lub FIP ma obowiązywać przez 15 lat, lecz nie dłużej niż do dnia 21 grudnia 2035 r.
System zielonych certyfikatów
Obecnie funkcjonują równolegle dwa systemy wsparcia dla instalacji OZE > 40 kW.
„Stary” system zielonych certyfikatów oraz „Nowy”– system aukcyjny, dedykowany dla nowych instalacji OZE.
System zielonych certyfikatów funkcjonuje w Polsce od 1 października 2005 r. w oparciu o znowelizowaną ustawę z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz.U. 1997 nr 54 poz. 348 ze zm.).
Założeniem systemu jest ilościowe wsparcie produkcji energii elektrycznej z OZE, tzn. na każdą kWh energii elektrycznej wytworzonej z OZE przypada świadectwo pochodzenia wydane przez prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (URE)3M. Trela, A. Dubiel, Porównanie systemów wsparcia odnawialnych źródeł energii w Polsce: zielone certyfikaty vs system aukcyjny, na przykładzie instalacji PV, Polityka energetyczna – Energy Policy Journal 2017, s. 107-108..
Cena zielonych certyfikatów
Cena zielonych certyfikatów na giełdzie kształtowana jest w sposób rynkowy przez popyt na certyfikaty, ich podaż oraz wysokość opłaty zastępczej. Jest ona określona ustawowo, a Prezes URE każdego roku ogłasza jej wysokość. System nie przewiduje dla certyfikatów ceny minimalnej.
Uzyskanie zielonych certyfikatów oraz ich sprzedaż to dla producenta energii elektrycznej dodatkowy profit, obok zysków ze sprzedaży, bądź też oszczędności płynących z zużycia energii na potrzeby własne.
System aukcyjny
W myśl przyjętej ustawy o OZE, aukcje mają stać się podstawowym i docelowym mechanizmem wsparcia dla tego typu instalacji OZE.
Ramy regulacyjne systemu aukcyjnego dla OZE wprowadzone zostały początkiem 2015 r. na mocy Ustawy o OZE (Dz.U. 2015 poz. 478 ze zm.). W grudniu 2015 i czerwcu 2016 r. zapisy te zostały poddane znaczącym zmianom.
Aukcje
Zgodnie z założeniami systemu aukcje organizowane są przez prezesa URE, gdzie producenci energii elektrycznej z OZE składają oferty. Oferta zawiera ilość energii jaką producent zobowiązuje się dostarczyć w okresie 15 lat oraz jednostkową cenę wyprodukowanej energii (cena za 1 MWh).
Cena podana w ofercie nie może przewyższać ceny referencyjnej, określonej dla danego typu instalacji OZE w Rozporządzeniu Ministra Energii.
Wsparcie przyznawane jest wyłącznie tym projektom, które zadeklarowały najniższą cenę za jednostkę oferowanej energii, aż do wyczerpania wolumenu określonego przez prezesa URE.
Przez okres 15 lat od momentu zrealizowania inwestycji i po raz pierwszy wprowadzenia energii do sieci, producent będzie otrzymywał za jednostkę wytworzonej energii kwotę, z jaką wygrał aukcję4 A. Janicka, P. Puacz, B. Zys, Nowy system wsparcia dla źródeł odnawialnych w Polsce – Pierwsza aukcja rozstrzygnięta, Clifford Chance, styczeń 2017..
Zwycięska cena aukcyjna podlega corocznej waloryzacji średniorocznym wskaźnikiem cen towarów i usług konsumpcyjnych za rok poprzedni.
Stan obecny systemu aukcyjnego
Jak dotąd przeprowadzono trzy aukcje OZE w dniach:
- 30.12.2016 r.,
- 29.06.2017 r.,
- 28.09.2017 r. (wolumen energii elektrycznej podlegającej sprzedaży w tej aukcji wyniósł 0,000 MWh, a tym samym wartość sprzedaży ukształtowała się na poziomie 0,00 zł),
z czego jedynie dwie udało się przeprowadzić pomyślnie.
Ostatnia nowelizacja ustawy o OZE (z dnia 7 czerwca 2018 r.) zakłada znaczące wsparcie w formule aukcji dla wytwórców energii elektrycznej z OZE (w szczególności z wiatru na lądzie i fotowoltaiki).
Autor: Krajowa Agencja Poszanowania Energii
