Podsumowanie działań antysmogowych w Małopolsce w 2018 roku

Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego zsumował działania wszystkich gmin i powiatów w zakresie wdrażania Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego w 2018 roku. Dokument zawiera informacje na temat podjętych działań, takich jak: likwidacje niskosprawnych urządzeń grzewczych, rozbudowa i modernizacja sieci gazowej i ciepłowniczej, termomodernizacja budynków, inwestycje w OŹE, rozbudowa ścieżek rowerowych. Istotnym elementem podsumowania są także informacje o poniesionych wydatkach i uzyskanych efektach ekologicznych. Podsumowanie powstało na podstawie otrzymanych rocznych sprawozdań oraz danych wprowadzanych do wojewódzkiej bazy inwentaryzacji źródeł ogrzewania.

Likwidacja pieców i kotłów węglowych

W 2018 roku na terenie Małopolski zlikwidowano łącznie 15 992 kotły na paliwo stałe. W ostatnich latach systematycznie wzrasta skala likwidacji kotłów grzewczych. W 2018 roku wymieniono o 60% więcej niż w roku 2017, o 118% więcej w stosunku do roku 2016 oraz o 260% więcej niż w 2015 roku. Wśród wymian niskosprawnych urządzeń na paliwo stałe dominowały wymiany na ogrzewanie gazowe (67,4%) i nowe kotły na paliwo stałe (27,5%).

Inwestycje realizowane były w 166 gminach z terenu Małopolski, podczas gdy w roku poprzednim prowadziło je 87 gmin (wzrost o blisko 91%). Gminy, w których zlikwidowano największą liczbę urządzeń to: Kraków (4256 szt.), Wieliczka (423 szt.), Tarnów (329 szt.), Skawina (296 szt.) i Andrychów (220 szt.).

Mapa: Liczba wymienionych w 2018 roku pieców i kotłów węglowych w gminach Małopolski.

Powstało łącznie ponad 34,4 km nowych sieci ciepłowniczych, do których podłączono 411 nowych odbiorców ciepła. Utworzono 748 km nowych sieci gazowych z podłączeniem niemal 22,5 tys. nowych odbiorców gazu.

Działania w zakresie ograniczenia niskiej emisji podejmowane przez gminy i powiaty pozwoliły na redukcję emisji pyłu PM10 na poziomie 561,6 Mg oraz PM2,5 na poziomie 520,0 Mg. Emisja benzo(a)pirenu została zredukowana o 264 kg.

Kontrole i działania edukacyjne

85 gmin podjęło działania w zakresie kontroli spalania odpadów przez mieszkańców. W 2018 roku przeprowadzono łącznie 16,2 tys. kontroli, podczas których wykryto ok. 1,2 tys. przypadków nieprzestrzegania przepisów (7,1% wszystkich kontroli). Nałożono mandaty w łącznej wysokości 91,7 tys. zł, a 46 sprawy skierowano do sądu.

Ponadto 95 gmin podjęło działania w zakresie przestrzegania wymogów uchwały antysmogowej. Łącznie przeprowadzono 13,7 tys. kontroli podczas, których wykryto 531 przypadków nieprzestrzegania uchwały.

Mapa: Liczba przeprowadzonych w 2018 roku kontroli spalania odpadów w gminach Małopolski.

W 2018 roku gminy i powiaty województwa małopolskiego zorganizowały łącznie ponad 1,5 tys. akcji lub kampanii edukacyjnych w zakresie ochrony powietrza. Wzięło w nich udział 352 tys. osób

Pomimo obowiązku wynikającego z Programu ochrony powietrza, jedynie 89 gmin przygotowało i aktualizuje bazę kontaktów do szkół i ośrodków zdrowia w celu przekazywania powiadomień z powiatowych centrów zarządzania kryzysowego o wystąpieniu wysokich poziomów zanieczyszczenia powietrza. 126 gmin i 14 powiatów zadeklarowało, że na stronie internetowej zamieszcza komunikaty o wysokim zanieczyszczeniu powietrza.

Ograniczenie emisji zanieczyszczeń z transportu

W 2018 roku gminy i starostwa w Małopolsce podjęły również działania w zakresie ograniczenia emisji komunikacyjnych. Najważniejsze z nich to:

• W Krakowie udostępniono do eksploatacji nowy parking Park&Ride zlokalizowany na os. Nowy Bieżanów.
• 8 gmin przeprowadziło 86 kontroli pojazdów wyjeżdżających z placu budowy. Dodatkowo 12 gmin prowadzi regularne mycie głównych dróg co najmniej raz w tygodniu, a 7 gmin i 4 starostwa powiatowe co 2 tygodnie.
• Zakupiono łącznie 295 niskoemisyjnych autobusów komunikacji miejskiej, w tym 163 w samym Krakowie.
• W Małopolsce przybyło łącznie ok. 168,5 km nowych dróg rowerowych, a 18 gmin przeprowadziło kampanie promujące wykorzystanie rowerów jako środka transportu.
• Starostwa powiatowe przeprowadziły 457 kontroli stacji diagnostycznych pojazdów. Łącznie na 465 stacjach diagnostycznych wykryto blisko 23,2 tys. przypadków nieprawidłowości w zakresie badań emisji lub stanu technicznego pojazdu.

Koszty działań w zakresie ochrony powietrza

Całkowity koszt realizacji działań w zakresie wdrażania Programu ochrony powietrza w 2018 roku wyniósł 1,11 mld zł. W tym:

• 172 mln zł wydano na likwidację starych, niskosprawnych urządzeń grzewczych,
• 131,7 mln zł na rozbudowę i modernizację sieci ciepłowniczych,
• 210,7 mln zł na termomodernizacje budynków,
• 26,7 mln zł na inwestycje w odnawialne źródła energii,
• 231,5 mln zł na remonty i utwardzanie powierzchni dróg,
• 10,8 mln zł na poprawę organizacji ruchu samochodowego w miastach,
• 326,9 mln zł na rozwój komunikacji publicznej.

Największe nakłady finansowe poniesione zostały w Krakowie (468 mln zł – to 42% ze wszystkich poniesionych kosztów).

Zmiana poziomu zanieczyszczeń w powietrzu

W 2018 roku w Małopolsce nadal wystąpiły przekroczenia norm jakości powietrza. Zgodnie z oceną jakości powietrza wykonaną przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie, przekroczenia wartości dopuszczalnej pyłu PM10 oraz poziomu docelowego benzo(a)pirenu wystąpiły we wszystkich strefach województwa małopolskiego. Odnotowano porównywalne z zeszłorocznymi wartości średniorocznych stężeń PM10 i PM2,5.

Pomiary wykazały, że najgorsza jakość powietrza w Małopolsce wystąpiła na stacjach pomiarowych w:

• Krakowie, Al. Krasińskiego (liczba dni z przekroczeniem dopuszczalnego stężenia średniodobowego pyłu PM10: 169 dni, stężenie średnioroczne PM10: 57 μg/m³, najwyższe stężenie średnioroczne dwutlenku azotu: 61 μg/m³),
• Krakowie, ul. Dietla (liczba dni z przekroczeniem dopuszczalnego stężenia średniodobowego pyłu PM10: 109 dni, stężenie średnioroczne PM10: 47 μg/m³, stężenie średnioroczne dwutlenku azotu: 41 μg/m³),
• Krakowie, ul. Złoty Róg (liczba dni z przekroczeniem dopuszczalnego stężenia średniodobowego pyłu PM10: 96 dni, stężenie średnioroczne PM10: 43 μg/m³, stężenie średnioroczne benzo(a)pirenu: 5,1 μg /m³).
• Nowym Targu (liczba dni z przekroczeniem dopuszczalnego stężenia średniodobowego pyłu PM10: 109 dni, stężenie średnioroczne PM10: 48 μg/m³, stężenie średnioroczne benzo(a)pirenu: 18,3 ng/m³, najwyższe stężenie średnioroczne dwutlenku siarki: 12,7 μg/m³),
• Suchej Beskidzkiej (liczba dni z przekroczeniem dopuszczalnego stężenia średniodobowego pyłu PM10: 104 dni, stężenie średnioroczne PM10: 44 μg/m³, stężenie średnioroczne benzo(a)pirenu: 12,7 ng/m³).
• Nowym Sączu (liczba dni z przekroczeniem dopuszczalnego stężenia średniodobowego pyłu PM10: 89 dni, stężenie średnioroczne PM10: 42 μg/m³.

Sprawdź również efekty realizacji Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego w latach poprzednich:

Podsumowanie realizacji Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego zostało opracowane na podstawie:

• sprawozdań sporządzonych przez wszystkie gminy i powiaty z realizacji w/w Programu w 2018 roku,
• danych uzyskanych z bazy inwentaryzacji ogrzewania budynków w Małopolsce (stan na 08.08.2019)
• rocznej oceny jakości powietrza w województwie małopolskim – raport wojewódzki za rok 2018 przekazany przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska (Departament Monitoringu Środowiska Regionalny Wydział Monitoringu Środowiska w Krakowie)

Sprawozdanie zostało przygotowane jako element działania D.1. „Monitoring efektów wdrażania Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego” w ramach projektu „Wdrażanie Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego – Małopolska w zdrowej atmosferze”, LIFE-IP MALOPOLSKA, LIFE14 IPE/PL/021 współfinansowanego z programu LIFE Unii Europejskiej. Podsumowanie przedstawia wyłącznie poglądy autorów, a Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialności za żadne ewentualne wykorzystanie zawartych w nim informacji.