Podsumowanie działań antysmogowych w Małopolsce w 2017 roku

Podsumowaliśmy efekty działań Województwa Małopolskiego i lokalnych samorządów w walce ze smogiem w 2017 roku. Opracowany dokument zawiera informacje o efektach działalności samorządów lokalnych. Podmioty wykazały działania, które bezpośrednio lub pośrednio wpłynęły na poprawę jakości powietrza w Małopolsce, przedstawiły m.in. osiągnięte efekty rzeczowe, ekologiczne i poniesione wydatki.

Likwidacja pieców i kotłów węglowych

1 lipca 2017 roku weszła w życie przyjęta przez Sejmik Województwa Małopolskiego uchwała antysmogowa dla obszaru Małopolski. Zakazała ona eksploatacji nowych kotłów i kominków niespełniających wymagań ekoprojektu, stosowania mułów i flotokoncentratów węglowych oraz biomasy o wilgotności powyżej 20%. W tym samym terminie zaczęła obowiązywać przejściowa uchwała antysmogowa dla Krakowa, która wprowadziła zakaz spalania złej jakości węgla i wilgotnej biomasy.

W 2017 roku na terenie Małopolski zlikwidowano łącznie 10 081 kotłów na paliwa stałe. W ostatnich latach systematycznie wzrasta skala likwidacji kotłów grzewczych – w 2017 roku było ich 37% więcej w stosunku do roku 2016, o 127% więcej w stosunku do 2015 roku oraz ponad 3-krotnie więcej niż w roku 2014. Wśród wymian niskosprawnych urządzeń na paliwo stałe dominowały wymiany na ogrzewanie gazowe (72%) i nowe kotły na paliwo stałe (19%).

Inwestycje w tym zakresie realizowane były w 87 gminach z terenu Małopolski, podczas gdy w 2016 roku wykazało je tylko 48 gmin (wzrost o 81%). Gminy, w których zlikwidowano największą liczbę urządzeń to: Kraków (6114 szt.), Miechów (459 szt.), Tarnów (183 szt.), Skawina (179 szt.) i Zabierzów (135 szt.).

Mapa: Liczba wymienionych w 2017 roku pieców i kotłów węglowych w gminach Małopolski.

Powstało łącznie ponad 28 km nowych sieci ciepłowniczych, do których podłączono blisko 600 nowych odbiorców ciepła oraz blisko 220 km nowych sieci gazowych z podłączeniem niemal 30 tys. nowych odbiorców gazu. Przeprowadzono również 771 termomodernizacji budynków oraz zrealizowano 1 446 inwestycji w zakresie instalacji odnawialnych źródeł energii.

Działania w zakresie ograniczenia niskiej emisji podejmowane przez gminy i powiaty pozwoliły w 2017 roku na redukcję emisji pyłu PM10 na poziomie 280,9 Mg oraz PM2,5 na poziomie 246,2 Mg. Emisja benzo(a)pirenu została zredukowana o 144 kg.

Kontrole i działania edukacyjne

83 gminy podjęły działania w zakresie kontroli spalania odpadów przez mieszkańców. W 2017 roku przeprowadzono łącznie 16,2 tys. kontroli, podczas których wykryto 1,2 tysiąca nieprzestrzegania przepisów (7,2% wszystkich kontroli). Nałożono mandaty w łącznej wysokości 79 tys. zł, a 44 sprawy skierowano do sądu.

W 73 gminach przeprowadzone zostały kontrole przestrzegania wymagań uchwały antysmogowej. Łącznie przeprowadzono blisko 11 tys. kontroli w wyniku których wykryto
ponad 300 przypadków nieprzestrzegania ograniczeń wynikających z uchwały. W większości gmin kontrole z zakresu przestrzegania uchwały antysmogowe prowadzone były łącznie z kontrolami w zakresie spalania odpadów lub pozostałości roślinnych.

Mapa: Liczba przeprowadzonych w 2017 roku kontroli spalania odpadów w gminach Małopolski.

W gminach i powiatach województwa małopolskiego zorganizowano łącznie blisko 1,1 tys. akcji lub kampanii edukacyjnych w zakresie ochrony powietrza, w których wzięło udział 400 tys. osób.

83 gminy przygotowały i aktualizują bazę kontaktów do szkół i ośrodków zdrowia w celu przekazywania powiadomień z powiatowych centrów zarządzania kryzysowego o wystąpieniu wysokich poziomów zanieczyszczenia. 121 gmin i 14 powiatów zadeklarowało, że na stronie internetowej zamieszcza komunikaty o wysokim zanieczyszczeniu powietrza.

Ograniczenie emisji zanieczyszczeń z transportu

Gminy w Małopolsce podjęły również działania w zakresie ograniczenia emisji komunikacyjnych. Najważniejsze z nich to:

• W Krakowie udostępniono do eksploatacji nowy parking Park&Ride zlokalizowany na os. Kurdwanów.
• 14 gmin przeprowadziło 634 kontroli pojazdów wyjeżdżających z placu budowy. Dodatkowo 12 gmin prowadzi regularne mycie głównych dróg co najmniej raz w tygodniu, a 7 gmin i 2 powiaty co 2 tygodnie.
• Zakupiono łącznie 123 niskoemisyjne pojazdy komunikacji miejskiej, w tym 99 w samym Krakowie.
• W Małopolsce przybyło łącznie ok. 130 km nowych dróg rowerowych, a 16 gmin przeprowadziło kampanie promujące wykorzystanie rowerów jako środka transportu.
• Starostwa powiatowe przeprowadziły 453 kontrole stacji diagnostycznych pojazdów. Podczas kontroli wykryto 94 przypadki nieprawidłowości w zakresie badań emisji lub stanu technicznego pojazdu.

Koszty działań w zakresie ochrony powietrza

Całkowity koszt realizacji działań w zakresie wdrażania Programu ochrony powietrza w 2017 roku wyniósł 770,4 mln zł. W tym:

• 119,6 mln zł na likwidację starych urządzeń grzewczych,
• 84,5 mln zł na rozbudowę i modernizację sieci ciepłowniczych,
• 131,8 mln zł na termomodernizacje budynków,
• 25,7 mln zł na inwestycje w odnawialne źródła energii,
• 174,2 mln zł na remonty i utwardzanie powierzchni dróg,
• 5,8 mln zł na poprawę organizacji ruchu samochodowego w miastach,
• 164,9 mln zł na rozwój komunikacji publicznej.

Zmiana poziomu zanieczyszczeń w powietrzu

Jakość powietrza w Małopolsce w 2017 roku nie uległa znacznej zmianie w stosunku do roku poprzedniego. Odnotowano porównywalne z zeszłorocznymi wartości średniorocznych stężeń PM10 i PM2,5. Zgodnie z oceną jakości powietrza wykonaną przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie, przekroczenia wartości dopuszczalnej pyłu PM10 oraz poziomu docelowego benzo(a)pirenu wystąpiły we wszystkich strefach województwa małopolskiego.

Pomiary wykazały, że najgorsza jakość powietrza w Małopolsce wystąpiła na stacjach pomiarowych w:

• Brzeszczach (najwyższa w Małopolsce: liczba dni z przekroczeniem dopuszczalnego stężenia średniodobowego pyłu PM10: 130 dni, stężenie średnioroczne PM10: 64 μg/m³, stężenie średnioroczne benzo(a)pirenu: 23 ng/m³),
• Krakowie, Al. Krasińskiego (liczba dni z przekroczeniem dopuszczalnego stężenia średniodobowego pyłu PM10: 130 dni, stężenie średnioroczne PM10: 55 μg/m³, najwyższe stężenie średnioroczne dwutlenku azotu: 61 μg/m³),
• Krakowie, ul. Dietla (liczba dni z przekroczeniem dopuszczalnego stężenia średniodobowego pyłu PM10: 103 dni, stężenie średnioroczne PM10: 49 μg/m³, stężenie średnioroczne dwutlenku azotu: 42 μg/m³),
• Nowym Targu (liczba dni z przekroczeniem dopuszczalnego stężenia średniodobowego pyłu PM10: 100 dni, stężenie średnioroczne PM10: 47 μg/m³, stężenie średnioroczne benzo(a)pirenu: 14,6 ng/m³, najwyższe stężenie średnioroczne dwutlenku siarki: 14,5 μg/m³),
• Nowym Sączu (liczba dni z przekroczeniem dopuszczalnego stężenia średniodobowego pyłu PM10: 91 dni, stężenie średnioroczne PM10: 43 μg/m³, stężenie średnioroczne
  benzo(a)pirenu: 10,0 ng/m³).

Sprawdź również efekty realizacji Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego w latach poprzednich:

Podsumowanie zostało opracowane na podstawie sprawozdań sporządzonych przez wszystkie gminy i powiaty województwa małopolskiego, danych uzyskanych z bazy inwentaryzacji ogrzewania budynków w Małopolsce (stan na 24.10.2018 r.) oraz rocznej Oceny jakości powietrza dla województwa małopolskiego. Sprawozdanie zostało przygotowane jako element działania D.1. „Monitoring efektów wdrażania Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego” w ramach projektu „Wdrażanie Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego – Małopolska w zdrowej atmosferze”, LIFE-IP MALOPOLSKA, LIFE14 IPE/PL/021 współfinansowanego z programu LIFE Unii Europejskiej.