Chroń swoje zdrowie
Publikacja: ,
Co to jest pył zawieszony PM10 i PM2,5?
Pył składa się z mieszaniny cząstek stałych i ciekłych zawieszonych w powietrzu i będących mieszaniną substancji organicznych i nieorganicznych. Może zawierać substancje toksyczne takie jak wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (m.in. benzo(a)piren), metale ciężkie oraz dioksyny i furany.
Pył PM10 zawiera cząstki o średnicy mniejszej niż 10 mikrometrów, które mogą docierać do górnych dróg oddechowych i płuc, natomiast pył PM2,5 cząstki o średnicy mniejszej niż 2,5 mikrometra, które mogą także przenikać do krwi.
Największa emisja pyłów powodowana jest w wyniku spalania węgla i drewna w starych kotłach oraz piecach domowych. Duży negatywny wpływ ma spalanie odpadów w tych kotłach, które jest nielegalne i powoduje poważne zagrożenie dla zdrowia ludzi. Istotna jest również jakość spalanego węgla.
Znacząca emisja pyłu powodowana jest przez komunikację – zarówno w wyniku spalania paliw w silnikach, jak również jako emisja wtórna z unoszenia pyłów z brudnych i będących w złym stanie dróg.
Emisja pyłów powodowana jest także przez przemysł, szczególnie energetyczny, chemiczny, wydobywczy i metalurgiczny, ale ze względu na wysokość emitorów oraz obowiązujące przepisy ograniczające dopuszczalne wartości emisji, źródła te mają zwykle dużo mniejszy wpływ na jakość powietrza.
Wpływ na zdrowie
Efekty długotrwałego narażenia
Zanieczyszczenie powietrza pyłem zawieszonym i benzo(a)pirenem przyczynia się do:
- chorób układu oddechowego: astmy, raka płuca, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, częstych infekcji dróg oddechowych,
- chorób układu krwionośnego: zawału serca, nadciśnienia tętniczego, choroby niedokrwienna serca, zaburzenia rytmu serca, niewydolności serca,
- chorób układu nerwowego: problemów z pamięcią i koncentracją, wyższego poziomu niepokoju, stanów depresyjnych, zmian anatomicznych w mózgu, choroby Alzhaimera, przyspieszonego starzenia układu nerwowego, udaru mózgu,
- chorób układu rozrodczego: bezpłodności, przedwczesnego porodu, obumarcia płodu.
Problemy z pamięcią i koncentracją
Wyższy poziom niepokoju, stany depresyjne, zmiany anatomiczne w mózgu
Problemy z oddychaniem
Problemy z oddychaniem, podrażnienie oczu, nosa, gardła, kaszel, katar, zapalenie zatok
Zawał serca, nadciśnienie tętnicze
Choroba niedokrwienna, zaburzenie rytmu serca, niewydolność serca
Astma, rak płuc
Przewlekła obturacyjna choroba płuc, częste infekcje dróg oddechowych
Bezpłodność, obumarcie płodu
Przedwczesny poród
Zanieczyszczone powietrze ma również negatywny wpływ na płód. Prowadzone w Krakowie badania zespołu prof. Wiesława Jędrychowskiego z Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego dowodzą, że kobiety, które podczas ciąży oddychały powietrzem o wysokim stężeniu benzo(a)pirenu rodzą dzieci o niższym wzroście, z mniejszą wagą urodzeniową, o mniejszym obwodzie głowy i niższym ilorazie inteligencji. Dzieci te są mniej odporne na infekcje w wieku późniejszym.
Więcej informacji dotyczących wpływu zanieczyszczenia powietrza na zdrowie znajdziesz w artykule Wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie.
Ekspozycja krótkoterminowa
Niebezpieczna jest nawet stosunkowo krótka ekspozycja na pył zawieszony, zwłaszcza w przypadku wysokich stężeń tej substancji. Szczególnie zagrożone są dzieci, osoby starsze oraz osoby cierpiące na choroby układu krążenia lub choroby układu oddechowego. Badania dowodzą, że w danej grupie wiekowej najbardziej wrażliwe na wpływ zanieczyszczeń powietrza są osoby o niskim statusie socjoekonomicznym.
W wielu badaniach wykazano, że krótkoterminowa ekspozycja na PM2,5 istotnie zwiększa ryzyko zgonu. Głównym powodem są dolegliwości ze strony układu krążenia, ale także ryzyko wystąpienia zawału mięśnia sercowego czy też nagłego zatrzymania krążenia. Inne skutki zdrowotne krótkotrwałej ekspozycji na pył zwieszony to także wzrost ciśnienia tętniczego, nasilenie objawów astmy oskrzelowej i wzrost zachorowalności na infekcje dróg oddechowych, w tym zapalenie płuc.
Jakość powietrza a pandemia choroby COVID-19
Nowe światło na kwestię wpływu jakości powietrza na zdrowie ludzi rzucają również obserwacje poczynione po wybuchu pandemii COVID-19 – choroby wywoływanej przez wirusa SARS-CoV-2. Wysoka liczba zachorowań w najbardziej zanieczyszczonych miejscach Europy i świata skłoniła naukowców do zbadania wpływu jakości powietrza zarówno na skalę zachorowań, jak i przebieg choroby.
Wyniki analiz przeprowadzonych przez naukowców z Uniwersytetu Harvarda wskazały, iż nawet niewielki wzrost narażenia na zanieczyszczenie powietrza prowadzi do znaczącego zwiększenia ryzyka śmierci w wyniku choroby COVID-191Źródło: Exposure to air pollution and COVID-19 mortality in the United States: A nationwide cross-sectional study, Xiao Wu i in., T.H. Chan School of Public Health, Boston. Uszkodzenia płuc, jakie powodowane są przez od-dychanie powietrzem o niskiej jakości, jest obok chorób układu krążenia, cukrzycy czy palenia papierosów istotnym czynnikiem ryzyka.
Do podobnych wniosków dochodzą badacze z Danii i Włoch2Źródło: Can atmospheric pollution be considered a co-factor in extremely high level of SARS-CoV-2 lethality in Northern Italy? Edoardo Conticini, Bruno Frediani, Dario Caro, Uniwersy-tet w Sienie, Uniwersytet w Aarhus. Długotrwała ekspozycja na zanieczyszczenie powietrza prowadzi do przewlekłej choroby zapalnej dróg oddechowych nawet u młodych i zdrowych osób. Ponadnormatywne stężenia zanieczyszczeń powinny być rozpatrywane jako dodatkowy czynnik zwiększający śmiertelność w analizowanych obszarach. Warunki życia mieszkańców, których organizmy zostały już osłabione przez szkodliwe substancje obecne w powietrzu, mogą prowadzić do komplikacji oraz cięższego przebiegu choroby COVID-19.
Ponadto, włoscy naukowcy odkryli, iż na ponad połowie (20 na 34) pobranych przez nich próbek pyłu zawieszonego obecny był materiał genetyczny SARS-CoV-2. Autorzy prowadzą dalsze badania, mające potwierdzić wstępne wnioski, ale także określić, ile cząstek wirusa może być przenoszonych po-przez pył PM10 oraz jak długo pozostaje on zdolny do zakażenia3Źródło: SARS-Cov-2RNA found on particulate matter of Ber-gamo in Northern Italy: First evidence, Leonardo Setti i in..
Jakie należy podjąć kroki, aby ograniczyć narażenie
Ogranicz długie spacery
Ogranicz aktywność dzieci na zewnątrz
Unikaj wietrzenia mieszkania
Nie uprawiaj sportu na zewnątrz
Włącz oczyszczacz powietrza
Załóż maskę antysmogową
W razie potrzeby skontaktuj się z lekarzem
Śledź informacje o jakości powietrza na powietrze.malopolska.pl
