Badania rzeczywistych efektów metody „spalania od góry”

Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla w Zabrzu, w ramach którego funkcjonuje akredytowane laboratorium do badania kotłów na paliwa stałe, przeprowadził pomiary rzeczywistych efektów stosowania metody górnego spalania na emisję pyłu i benzo(a)pirenu przy spalaniu węgla i drewna. Badania objęły 4 różne kotły z ręcznym zasypem paliwa i jeden ogrzewacz typu „koza”, w których spalany był zarówno węgiel jak i drewno.

Badania wykazały, że technika rozpału „od góry” ma nieprzewidywalny wpływ na wysokość emisji zanieczyszczeń. Jej stosowanie nie w każdym przypadku przekłada się na zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do powietrza. W wielu próbach nie odnotowano znacznych spadków, a wręcz przeciwnie, pomierzono wzrost emisji pyłu i benzo(a)pirenu, zarówno w przypadku węgla jak i drewna.

W żadnej próbie z przeprowadzonych 20 nie uzyskano wartości emisji zanieczyszczeń porównywalnej z kryteriami emisji dla urządzeń spełniających klasę 5 lub wymagania ekoprojektu, a nawet dla klasy 3. Najlepszy wynik uzyskano dla kotła, który został specjalnie zaprojektowany do stosowania górnego spalania – 127,9 mg/m³ dla węgla i 104,6 mg/m³ dla drewna. W przypadku stosowania metody „palenia od góry” w tradycyjnych kotłach zasypowych pomierzona wielkość emisji pyłu wyniosła od 297,3 do 547,0 mg/m³ przy spalaniu węgla oraz od 181,8 do 396,0 mg/m³ przy spalaniu drewna. Norma dla kotłów spełniających wymagania ekoprojektu wynosi 40 mg/m³.

Stosowanie metody „palenia od góry” w kotłach, które nie są do tego przeznaczone może znacznie zwiększyć ryzyko wybuchu kotła, zaczadzenia czy szybszej eksploatacji urządzenia. Badania pokazały, że może znacząco zwiększać obciążenia cieplne komory spalania, zmieniać rozkład temperatur i ciśnień w stosunku do wartości projektowych, a także prowadzić do gwałtownych reakcji spalania (spalanie wybuchowe). Każdy użytkownik kupując urządzenie grzewcze powinien je eksploatować w sposób zgodny z dołączoną przez producenta instrukcją obsługi. Inna eksploatacja może stwarzać zagrożenie dla zdrowia i życia użytkownika oraz być przyczyną awarii czy utraty gwarancji udzielonej na kocioł c.o.

Badania zlecone zostały przez Krakowski Alarm Smogowy w ramach realizacji projektu zintegrowanego LIFE-IP MALOPOLSKA współfinansowanego ze środków programu LIFE Unii Europejskiej.

Skrócony raport z badań IChPW

Prezentacja raportu

Poniżej przywołane zostały również testy przeprowadzone analizatorem pyłu przez Urząd Miasta w Gliwicach stosując zasyp tradycyjny oraz metodę „palenia od góry” w warunkach eksploatacji kotła w domowej kotłowni:

Sprawdź również:

Polska Izba Ekologii oraz Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii organizują konkurs dla kotłów grzewczych o mocy do 50kW, którego celem jest promowanie najbardziej efektywnych energetycznie i jednocześnie najmniej obciążających środowisko urządzeń. Nabór do konkursu trwa od 1 marca do 31 sierpnia 2017 roku.  Uczestnikami Konkursu mogą być producenci oraz dystrybutorzy kotłów opalanych paliwami stałymi o mocy do 50 kW przeznaczonych do instalowania w indywidualnym i komunalnym budownictwie.

Szczegóły konkursu opisane zostały na stronie: http://www.pie.pl/topten.html

Mieszkańcom Małopolski zwracamy uwagę, że nie wszystkie kotły spełniające wymagania klasy 5 według normy PN-EN 303-5:2012 spełniają również wymagania Ekoprojektu, więc w przypadku nowo eksploataowanych urządzeń nie będą mogły być stosowane w Małopolsce od 1 lipca 2017 roku. Zalecamy każdorazowo upewnić się u producenta lub sprzedawcy kotła czy posiada on potwierdzenie spełnienia wymagań Ekoprojektu. Lista urządzeń spełniających te wymagania znajduje się również na stronie: powietrze.malopolska.pl/ekoprojekt

1 lipca 2017 roku w Małopolsce zacznie obowiązywać uchwała antysmogowa dla całego regionu. Oznacza to, że do jej przepisów będą musieli dostosować się wszyscy mieszkańcy województwa małopolskiego. Dotyczy to również osób mieszkających w Krakowie – uchwała antysmogowa dla tego miasta zacznie co prawda obowiązywać dopiero od 1 września 2019 roku, ale w tej chwili samorząd województwa pracuje nad tzw. tymczasową uchwałą antysmogową dla Krakowa. Właśnie trwają konsultacje społeczne przepisów, które mają obowiązywać od 1 lipca 2017 roku do momentu wejścia w życie pierwszej uchwały antysmogowej dla Krakowa (czyli 1 września 2019 roku). Co w praktyce oznaczają wprowadzane przepisy? Sprawdź, co się zmieni.

Antysmogowe ABC

Zarząd Województwa Małopolskiego przyjął projekt przejściowej uchwały antysmogowej dla Krakowa.

Dokument zakłada wprowadzenie od 1 lipca 2017 r. zakazu używania niskiej jakości węgla do ogrzewania domów i mieszkań. Te regulacje dotyczą terenu gminy miejskiej Kraków i będą obowiązywać do momentu wejścia w życie całkowitego zakazu palenia węglem czyli do końca sierpnia 2019 r.

W projekcie tymczasowej uchwały wprowadza się zakaz stosowania w piecach paliw niskiej jakości, które uwalniają do atmosfery najwięcej toksycznych związków i pyłów. Oznacza to, że do ogrzewania domu nie będzie można używać:

1. paliw, w których udział masowy węgla kamiennego lub węgla brunatnego o uziarnieniu 0-5 mm wynosi powyżej 5%,
2. paliw zawierających węgiel kamienny lub węgiel brunatny spełniających w stanie roboczym co najmniej jeden z następujących parametrów:
   • wartość opałowa poniżej 26 MJ/kg,
   • zawartość popiołu powyżej 10%,
   • zawartość siarki powyżej 0,8%;
3. paliw zawierających biomasę o wilgotności w stanie roboczym powyżej 20%.

Przepisy będą obowiązywać do momentu wejścia w życie uchwały antysmogowej dla Krakowa z 2016 r. , która wprowadziła całkowity zakaz palenia węglem i drewnem w piecach, kotłach i kominkach od 1 września 2019 roku.

Teraz nowe przepisy trafiły do konsultacji społecznych – na ich ostateczny kształt będą mogli mieć wpływ zarówno mieszkańcy, organizacje pozarządowej, jak i władze miasta. Konsultacje potrwają do końca marca, a potem, jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planem, sejmik województwa będzie mógł głosować uchwałę pod koniec kwietnia.

W dniu 16 lutego 2017 roku odbyło się szkolenie dotyczące przygotowania wniosków o dotacje do wymiany kotłów na paliwa stałe ze środków programu PONE Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie. Szkolenie poprowadził Pan Robert Bażela – Kierownik ds. Dotacji w WFOŚiGW w Krakowie. Wzięło w nim udział ok. 120 osób z gmin na terenie województwa Małopolskiego. Obecni mieli okazję zapoznać się jak gminy mogą skorzystać z dofinansowania ze środków WFOŚiGW w Krakowie w ramach „Programu Ograniczenia Niskiej Emisji na terenie województwa małopolskiego”.

Dofinansowanie zadań ze środków WFOŚiGW 2017r. – PONE

Sejmik Województwa Małopolskiego przyjął jednogłośnie 23 stycznia 2017 roku uchwałę w sprawie wprowadzenia na obszarze województwa małopolskiego ograniczeń i zakazów w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw. Jest to pierwsza regulacja w Polsce, która na poziomie całego województwa wprowadza standardy emisji dla kotłów i kominków dopuszczonych do użytkowania oraz eliminuje spalanie paliw złej jakości. Jednocześnie to drugi krok, po przyjęciu 15 stycznia 2016 roku uchwały zakazującej stosowania paliw stałych w Krakowie, do szybkiej poprawy jakości powietrza w całej Małopolsce.

Uchwała zakłada stopniowe wdrażanie przepisów, które w pierwszej kolejności ograniczą powstawanie nowych źródeł emisji, a w perspektywie do roku 2023 wyeliminowane zostaną wszystkie kotły nie spełniające norm emisji.

Od 1 lipca 2017 roku zakazane zostanie spalanie mułów i flotów węglowych, a więc węgla o uziarnieniu poniżej 3mm. Nie będzie również dopuszczone spalanie paliw, które zawierają więcej niż 15% tej drobnej frakcji węgla, co uniemożliwi stosowanie dodatków mułów i flotów węglowych do grubszych frakcji węgla. Uchwała zabrania również spalania drewna i innej biomasy o wilgotności powyżej 20%. W praktyce osiągnięcie wskazanej wilgotności drewna możliwe jest poprzez jego sezonowanie co najmniej 2 lata.

Wszystkie kotły, kominki, piece czy piece typu „koza”, których eksploatacja rozpocznie się po 1 lipca 2017 roku będą musiały spełnić wymagania ekoprojektu w zakresie efektywności energetycznej i norm emisji. Przepis ten dotyczy zarówno nowo powstających budynków, jak również instalowania nowych urządzeń grzewczych w ramach wymiany w istniejących budynkach np. po awarii lub zużyciu starego kotła lub kominka. Wymagania dla kotłów zostały określone w Rozporządzeniu Komisji (UE) 2015/1189 z dnia 28 kwietnia 2015 r. natomiast wymagania dla ogrzewaczy pomieszczeń (kominki, piece) zostały określone w Rozporządzeniu Komisji (UE) 2015/1185 z dnia 24 kwietnia 2015 r. Na stronie powietrze.malopolska.pl/kotly prowadzona jest lista kotłów, kominków i piecy, które spełniają wymagania tych rozporządzeń.

Od 1 stycznia 2023 roku uchwała zakazuje stosowania wszystkich istniejących kotłów nie spełniających norm emisji. W przypadku kotłów, które spełniają wymagania klasy 3 lub klasy 4 termin zakazu ich stosowania został przesunięty na 1 stycznia 2027 roku. Oznacza to, że w ciągu najbliższych 6 lat (w przypadku kotłów klasy 3 lub 4 – w ciągu 10 lat) obecnie stosowane kotły muszą być zastąpione kotłami spełniającymi wymagania ekoprojektu w zakresie efektywności energetycznej i emisji. Kotły klasy 5, których eksploatacja rozpocznie się do 30 czerwca 2017 roku będą mogły być stosowane bez ograniczeń czasowych.

Od 1 stycznia 2023 roku dopuszczone będzie stosowanie jedynie ogrzewaczy pomieszczeń (kominków i piecy), które spełniają wymagania ekoprojektu albo ich sprawność cieplna wynosi co najmniej 80%. Wystarczające jest spełnienie jednego z tych warunków. W przypadku kominka lub pieca, który nie spełnia tych wymagań, dopuszczone jest zastosowanie urządzenia redukującego emisję pyłu np. elektrofiltra, który obniży emisję pyłu do poziomu określonego w przepisach ekoprojektu.

Uchwała nie wprowadza dodatkowych kompetencji dla organów kontrolnych, gdyż wynikają one z już obowiązujących przepisów Prawa ochrony środowiska, ustawy o Policji i innych ustaw. Kontrole przestrzegania wymagań uchwały mogą być prowadzone przez straż miejską i gminną, upoważnionych pracowników gmin, policję i inne organy (powiatowy inspektorat nadzoru budowlanego, wojewódzki inspektorat ochrony środowiska), a w przypadku naruszenia przepisów uchwały, mieszkaniec może być ukarany mandatem do 500 zł lub grzywną do 5 000 zł.

Informacje o uchwale antysmogowej

Zarząd Województwa Małopolskiego przyjął projekt uchwały antysmogowej dla Małopolski. To dokument, który od połowy przyszłego roku ma wprowadzać całkowity zakaz spalania mułów i flotów węglowych w piecach i kominkach na terenie całego województwa oraz wyeliminować montowanie kotłów, które nie spełniają norm ekoprojektu.

Najważniejszymi założeniami uchwały antysmogowej dla Małopolski jest ograniczenie powstawania nowych źródeł niskiej emisji i wprowadzenie zakazu instalowania tzw. kopciuchów, czyli kotłów, które nie spełniają żadnych norm emisji zanieczyszczeń. Uchwała ma także wprowadzić od lipca 2017 roku zakaz palenia w piecach mułami i flotami węglowymi oraz mokrym drewnem (o wilgotności powyżej 20%). W tej chwili do sprzedaży – głównie w Małopolsce i na Śląsku – trafia 800 tys. ton mułów, czyli odpadów węglowych. W efekcie ponad 98% mieszkańców regionu oddycha powietrzem, w którym nawet 10-krotnie przekroczone są dopuszczalne poziomy rakotwórczego benzo(a)pirenu, a ponad 4 tys. osób rocznie umiera na choroby będące następstwem zanieczyszczonego powietrza. Koszty związane z leczeniem chorych z powodu zanieczyszczeń powietrza i ich nieobecnością w pracy szacuje się na 3 mld zł rocznie.

Na dostosowanie się do przepisów uchwały w zakresie istniejących instalacji grzewczych, mieszkańcy będą mieli czas do końca 2022 roku, a w przypadku korzystania z kotła spełniającego wymagania emisyjne na poziomie co najmniej klasy 3, ten okres będzie wydłużony do końca 2026 roku.

Treść projektu uchwały dostępna jest na stronie www.powietrze.malopolska.pl/antysmogowa. Uwagi i wnioski do projektu dokumentu kierować można w terminie do 5 stycznia 2017 r., elektronicznie na adres e-mail: [email protected] lub pisemnie na adres: Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Departament Środowiska, ul. Racławicka 56, 30-017 Kraków.

Zapraszamy do udziału w konferencji „Powietrze ponad granicami – uchwała antysmogowa jako narzędzie poprawy jakości powietrza”, która odbędzie się 23 listopada 2016 r. w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. Po konferencji, od godziny 16:00 rozpocznie się spotkanie konsultacyjne projektu Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego.

Program konferencji:

12:00-12:20 Powitanie uczestników spotkania – Wojciech Kozak, Wicemarszałek Województwa Małopolskiego

12:20-12:40 Planowane działania na rzecz poprawy jakości powietrza w województwie małopolskim – Tomasz Pietrusiak, Z-ca Dyrektora Departamentu Środowiska, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego

12:40-13:40 Strategia poprawy jakości powietrza w Polsce – moderowany panel dyskusyjny z ekspertami i głosami z sali
Moderator: Pan Jacek Bańka – Radio Kraków
Uczestnicy:
– Wojciech Kozak – Wicemarszałek Województwa Małopolskiego,
– Marzena Wodzińska – Członek Zarządu Województwa Wielkopolskiego,
– Przedstawiciel Ministerstwa Rozwoju,
– Blanka Romanowska – Kierownik Referatu ds. planowania i sprawozdawczości oraz polityki ekologicznej, Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego,
– Maciej Zathey – Dyrektor Instytutu Rozwoju Terytorialnego we Wrocławiu,
– Marcin Podgórski – Dyrektor Departamentu Gospodarki Odpadami oraz Pozwoleń Zintegrowanych i Wodnoprawnych, Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego,
– Andrzej Guła – Prezes Krakowskiego Alarmu Smogowego.

13:40-14:00 Przerwa kawowa

14:00-15:00 Rozwiązania na rzecz poprawy jakości powietrza na szczeblu gminnym pod kątem uchwały antysmogowej moderowany panel dyskusyjny z ekspertami i głosami z sali
Moderator: Pan Jacek Bańka – Radio Kraków
Uczestnicy:
– Witold Śmiałek – Doradca Prezydenta Miasta Krakowa ds. Jakości Powietrza,
– Mateusz Klinowski – Burmistrz Wadowic,
– Wiktor Łukaszczyk – Zastępca Burmistrza Miasta Zakopane,
– Marta Wieciech-Kumięga – Dyrektor Wydziału Ochrony Środowiska, Urząd Miasta Nowy Sącz,
– Marek Kaczanowski – Dyrektor Wydziału Ochrony Środowiska, Urząd Miasta Tarnowa.

15:00-15:30 Lunch

Ze względów organizacyjnych proszę o potwierdzenie udziału w konferencji na adres e-mail: [email protected]

Konsultacje projektu Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego

16:00-16:15 projekt aktualizacji Programu Ochron Powietrza dla województwa małopolskiego – Aneta Lochno – ATMOTERM S.A

16:15-16:25 Opinia do projektu aktualizacji Programu Ochrony Powietrza dla województwa małopolskiego – Anna Majchrzak – NILU Polska

16:25-17:30 Wystąpienia oraz dyskusja w ramach konsultacji projektu Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego

Wyniki badań przeprowadzone przez Krakowski Alarm Smogowy w ramach realizacji projektu zintegrowanego LIFE „Wdrażanie Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego – Małopolska w zdrowej atmosferze” wskazują, że zaledwie co piaty budynek jednorodzinny w Małopolsce ogrzewany jest źródłami, które nie wywierają negatywnego wpływu na jakość powietrza.

Węglem i drewnem ogrzewanych jest ponad 400 tys. domów jednorodzinnych. Aż 60% domów (300 000 gospodarstw) wyposażonych jest w kotły zasypowe, w których można spalić wszystko, w tym węgiel złej jakości czy śmieci. Co więcej, ponad 50% tych kotłów to urządzenia wiekowe – 12 lat i więcej. Urządzenia tego typu nazywane są „kopciuchami” właśnie ze względu na kłęby dymu, a wraz z nim ogromne ilości zanieczyszczeń, jakie z siebie wypuszczają podczas użytkowania.

Taki stan rzeczy sprawia, że to właśnie sektor mieszkaniowy stanowi główne źródło zanieczyszczenia pyłem oraz benzo(a)pirenem w naszym regionie. Emisja z niskich kominów (głównie domów) odpowiada za 57% emisji pyłu PM10 w naszym województwie, 69% emisji pyłu PM2,5 oraz ponad 90% emisji benzo(a)pirenu .

27% małopolskich domów (142 tysiące) nie ma żadnego ocieplenia ścian zewnętrznych. W tych domach energia cieplna zamiast służyć ogrzewaniu pomieszczeń ucieka przez nieszczelne ściany.

Większość właścicieli domów jednorodzinnych (77%) nie myśli obecnie o wymianie kotłów. Oznacza to, iż bez regulacji oraz programów wsparcia finansowego w nadchodzących latach nie nastąpi znaczący postęp w likwidacji źródeł smogu.

Raport z badań stanu technicznego budynków jednorodzinnych w Małopolsce

Do 30 listopada 2016 r. potrwają konsultacje społeczne projektu uchwały Sejmiku Województwa Małopolskiego w sprawie aktualizacji Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego.

Przedmiotem dokumentu są długoterminowe działania naprawcze, plan działań krótkoterminowych oraz uszczegółowienie zagadnień związanych z inwentaryzacją źródeł emisji, analizą jakości powietrza i opisem uwarunkowań ekonomicznych, ekologicznych i lokalnych wybranych kierunków działań naprawczych.

Projekt Programu dostępny jest na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego w dziale Konsultacje Projektów oraz pod adresem powietrze.malopolska.pl/aktualizacja-pop/

Uwagi i wnioski do projektu dokumentu kierować można elektronicznie na adres e-mail: [email protected] lub pisemnie na adres: Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Departament Środowiska, ul. Racławicka 56, 30-017 Kraków.

Organem właściwym do rozpatrzenia uwag i wniosków jest Zarząd Województwa Małopolskiego.

Ponadto, w ramach konsultacji społecznych 23 listopada 2016 r. o godz. 16:00 w siedzibie Muzeum Lotnictwa Polskiego, przy al. Jana Pawła II 39 w Krakowie odbędzie się otwarte spotkanie konsultacyjne dla wszystkich zainteresowanych osób.

Projekt Programu zostanie przedłożony Sejmikowi Województwa Małopolskiego do końca stycznia 2017 roku.

W ramach opracowania aktualizacji Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego analizowane są warianty wprowadzenia uchwały antysmogowej dla Małopolski. Priorytetem jest powstrzymanie przyrostu nowych źródeł niskiej emisji. Obecnie pomimo wymiany około 4 tys. kotłów węglowych rocznie, jednocześnie powstaje około 12 tys. nowych źródeł które nie muszą spełniać żadnych norm emisyjnych. Uchwała antysmogowa dla Małopolski może wprowadzić obowiązek, aby nowe źródła – już po przyjęciu uchwały w 2017 roku spełniały wymagania klasy 5. Jednocześnie wyeliminowane zostanie spalanie mułów i flotów węglowych a dla drewna postawione zostanie wymaganie stosowanie jedynie suchego, sezonowanego drewna, dzięki czemu zapewnione będzie jego czyste i bardziej efektywne spalanie. Regulacja może wyznaczyć również rok docelowy 2023, do którego wszystkie funkcjonujące pozaklasowe kotły powinny zostać zastąpione kotłami klasy 5. Takie rozwiązanie pozwoli na wykorzystywanie lokalnych zasobów polskiego węgla i drewna w nowoczesnych i wysokosprawnych urządzeniach grzewczych co pozwoli na osiągnięcie w Małopolsce jakości powietrza spełniającej wymagane normy.

Oszacowane łączne koszty wdrożenia obowiązku stosowania kotłów 5 klasy do 2023 roku to około 4,8 mld zł, które w części będą finansowane ze źródeł zewnętrznych. Jednak obniżenie emisji zanieczyszczeń w wyniku wdrożenia uchwały antysmogowej w wariancie kotłów klasy 5 pozwoli na uzyskanie docelowych oszczędności kosztów zdrowotnych szacowanych na poziomie 2,8 mld zł rocznie.

W ramach przygotowania aktualizacji Programu ochrony powietrza dla Małopolski przeanalizowane zostały efekty różnych wariantów działań ograniczenia niskiej emisji. Wykazały one jednoznacznie, że zarówno kontynuacja prowadzenia dotychczasowych działań bez uregulowania emisji z kotłów na poziomie województwa, jak również regulacje które wprowadzą łagodniejsze wymagania klasy 3 lub 4, nie przyniosą wystarczającego efektu w postaci dotrzymania norm jakości powietrza. O ile możliwe byłoby dotrzymanie średniorocznych norm dla pyłu PM10, to osiągnięcie obowiązujących od 2020 roku norm pyłu PM2,5 oraz osiągniecie na znacznym obszarze poziomu docelowego bezno(a)pirenu wymaga zastosowania nowoczesnych kotłów na paliwa stałe co najmniej klasy 5. Nawet w tym wariancie dojście do docelowych poziomów benzo(a)pirenu na newralgicznych obszarach będzie wymagało podjęcia działań dodatkowych – bliźniaczych działań ograniczających niską emisję w województwie śląskim, aby ograniczyć napływ zanieczyszczeń do Małopolski zachodniej oraz preferencji (np. w ramach programów dofinansowania) dla rozwoju sieci ciepłowniczych i czystych źródeł ciepła w większych miastach Małopolski, np. Nowym Sączu, Nowym Targu, Bochni, Wadowicach, Miechowie.

Dzięki zapoczątkowanym w Małopolsce wymaganiom udzielania dofinansowania wyłącznie dla nowoczesnych kotłów na paliwa stałe klasy 5 w ciągu ostatnich 2 lat producenci kotłów dokonali znaczącego postępu w konstrukcji nowoczesnych urządzeń. Obecnie już ponad 30 modeli kotłów co najmniej piętnastu różnych producentów spełnia wymagania najwyższej klasy emisyjnej a z miesiąca na miesiąc nowe modele przechodzą akredytowane badania. Lista niskoemisyjnych urządzeń grzewczych prowadzona jest na stronie www.powietrze.malopolska.pl/kotly

Przyjęcie uchwały antysmogowej dla Małopolski wprowadzającej wymóg stosowania kotłów klasy 5 to szansa na rozwój polskich firm produkujących nowoczesne i wysokosprawne urządzenia grzewcze przy wykorzystaniu lokalnych zasobów węgla i drewna. Od 2020 roku unijne regulacje wprowadzą zakaz sprzedaży na obszarze całej UE kotłów nie spełniających tzw. wymagań ekoprojektu czyli emisji zanieczyszczeń odpowiadających klasie 5. Ministerstwo Rozwoju ograniczenie sprzedaży kotłów poniżej klasy 5 od 2018 roku. Wprowadzenie uchwały antysmogowej w Małopolsce pozwoli uniknąć wzmożonej dystrybucji urządzeń grzewczych nie spełniających norm przed terminem wejścia regulacji unijnej i krajowej. Dzięki temu Małopolska nie stanie się rynkiem zbytu dla pozaklasowych urządzeń grzewczych, co spowodowałoby utrzymanie wysokiej emisji zanieczyszczeń przez kolejne lata ich eksploatacji.

Analiza wariantów uchwały antysmogowej dla Małopolski

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie oddalił złożone skargi na uchwałę Sejmiku Województwa Małopolskiego z 15 stycznia 2016 r. w sprawie wprowadzenia na obszarze Gminy Miejskiej Kraków ograniczeń w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw. WSA w Krakowie potwierdził, że uchwała została podjęta zgodnie z prawem przy zachowaniu wymaganych elementów i procedury.

Przyjęcie przez Sejmik Województwa Małopolskiego uchwały antysmogowej dla Krakowa wprowadzającej od 1 września 2019 roku całkowity zakaz stosowania paliw stałych w kotłach, piecach i kominkach to odpowiedź na postulaty Krakowian domagających się radykalnych działań na rzecz poprawy jakości powietrza. Głos mieszkańców został poparty stanowiskiem Prezydenta Miasta Krakowa oraz przyjętą jednogłośnie uchwałą Rady Miasta Krakowa popierającą przygotowane rozwiązanie. W konsultacjach społecznych 4,6 tys. osób osób (96,5 % biorących udział w konsultacjach) jednoznacznie opowiedziało się za przyjęciem całkowitego zakazu stosowania paliw stałych w Krakowie.

Zarząd Województwa Małopolskiego konsekwentnie dążył do przyjęcia dla Krakowa rozwiązania, które będzie adekwatne do skali występujących poziomów zanieczyszczenia powietrza oraz specyficznych dla tego miasta warunków topograficznych i meteorologicznych, które wpływają na większą kumulację zanieczyszczeń. Mimo niekorzystnych wyroków WSA i NSA wobec poprzedniej uchwały z 2013 roku, inspirowana przez Małopolskę i przeprowadzona przez Posła Tadeusza Arkita tzw. ustawa antysmogowa z 2015 roku umożliwiła ponowne przygotowanie i przyjęcie uchwały, której celem jest poprawa jakości powietrza w Krakowie.

Uchwała antysmogowa dla Krakowa już po pierwszych latach okazuje się sukcesem, gdyż przekłada się na znaczącą ilość zlikwidowanych starych pieców węglowych. Pod tym względem Kraków jest liderem – na ponad 10,0 tys kotłów zlikwidowanych w ostatnich 3 latach w Małopolsce, aż 7,8 tys. przypada na sam Kraków. Oznacza to zmniejszenie emisji pyłu PM10 o około 277 ton i PM2,5 o około 275 ton oraz rakotwórczego bezno(a)pirenu o 159 kg. W Krakowie pozostało nadal do likwidacji około 15 tys. pieców węglowych.

Przyjęcie uchwały antysmogowej dla Krakowa było niezbędne, aby doprowadzić do poprawy jakości powietrza w możliwie najkrótszym czasie. Prowadzone dotychczas działania w zakresie jedynie dotowania wymiany pieców i kotłowni węglowych pomimo zaangażowania dużych środków publicznych były nieskuteczne, gdyż nie ograniczały powstawania nowych źródeł emisji. Przyjęcie uchwały dla Krakowa stało się również inspiracją dla innych regionów Polski do poważnego zainteresowania się tematem jakości powietrza i podjęcia działań zmierzających do ograniczenia poziomu zanieczyszczenia.

Pierwsze spotkania prezentujące założenia aktualizacji Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego odbyły się w Krakowie (14.09) dla gmin z Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego i w Tarnowie (15.09) dla gmin subregionu tarnowskiego. Przedstawiciele władz gmin, organizacji, przedsiębiorstw oraz mieszkańcy poznali analizy obecnej jakości powietrza w Małopolsce, planowane główne działania naprawcze oraz sposób ich wdrażania. Główne obowiązki wdrażania działań ograniczających emisje do powietrza spoczywają na władzach samorządowych. W trakcie dyskusji uczestnicy przedstawili swoje sugestie i postulaty odnośnie wdrażania Programu oraz podkreślali duże znaczenie świadomości mieszkańców co do wpływu zanieczyszczenia powietrza na ich własne zdrowie.

Uwagi i postulaty dotyczące aktualizacji Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego można przekazywać do 30 września na adres [email protected].

Kolejne spotkania odbędą się w Krakowie (19.09), Nowym Sączu (20.09), Chrzanowie (21.09) oraz Nowym Targu (22.09).

Prezentacja założeń Programu ochrony powietrza KOM 14/09/2016

Prezentacja założeń Programu ochrony powietrza Tarnów 15/09/2016

Zebrane zostały wnioski mieszkańców, organizacji pozarządowych i władz gmin, które powinny zostać uwzględnione w pracach nad aktualizacją Programu ochrony powietrza. W wyznaczonym okresie od 22 czerwca do 29 lipca wpłynęły wnioski od łącznie 52 instytucji, w tym 35 od władz gmin, 13 od organizacji oraz 4 od osób prywatnych.

Zgłoszone uwagi w dużej części dotyczyły konieczności wyznaczenia w Programie ochrony powietrza potrzeby przygotowania i przyjęcia uchwały antysmogowej określającej parametry emisyjne dla kotłów małej mocy na terenie całego województwa małopolskiego. Pojawiły się komentarze dotyczące braku skutecznych instrumentów prawnych, które pozwoliłyby wymóc na mieszkańcach wymianę niskosprawnych instalacji grzewczych, a także wskazujące na problem braku środków finansowych na podjęcie tego przedsięwzięcia. Uwagi odnosiły się również do zjawiska nielegalnego spalania odpadów w domowych instalacjach grzewczych, które nadal powszechnie obserwowane jest na terenie całego województwa. Związane jest to z niedostateczną kontrolą lub jej brakiem w niektórych gminach, co wynika z nieznajomości przepisów lub trudności kadrowych.

Część gmin, dla których w poprzednim Programie z 2013 r. nie wyznaczono obowiązku wymiany starych kotłów, zwróciły się z prośbą o ich uwzględnienie w zaktualizowanym dokumencie i zadeklarowały podjęcie działań w zakresie likwidacji niskiej emisji. Natomiast niektóre z gmin, dla których obecny Program wyznaczał zadania w zakresie zmniejszenia emisji do powietrza, wnioskowało o ograniczenie skali wyznaczonych obowiązków.

We dniach 12-22 września odbędą się spotkania konsultacyjne w poszczególnych regionach województwa w celu zaprezentowania założeń nowego Programu. Prace nad przygotowaniem projektu zaktualizowanego Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego potrwają do października br. W listopadzie odbędą się oficjalne konsultacje społeczne i proces opiniowania dokumentu przez władze gmin i powiatów. Przedstawienie uchwały Sejmikowi Województwa Małopolskiego planowane jest w styczniu 2017 roku.

Zestawienie zgłoszonych wniosków do aktualizacji Programu ochrony powietrza

Województwo Małopolskie podjęło się prowadzenia na jasnych i przejrzystych warunkach listy niskoemisyjnych kotłów oraz ogrzewaczy pomieszczeń (np. kominków, pieców), które wykorzystują paliwa stałe – węgiel lub biomasę. Na liście może znaleźć się każde urządzenie, które posiada badania laboratorium akredytowanego w zakresie zgodności z wymaganiami klasy 5 według normy PN-EN 303-5:2012 lub zgodności z wymaganiami rozporządzenia Komisji UE 2015/1189 z dnia 28 kwietnia 2015 r. (w przypadku kotłów) lub rozporządzenia Komisji UE 2015/1185 z dnia 24 kwietnia 2015 r. (w przypadku ogrzewaczy pomieszczeń).

Dodatkowe warunki, które muszą spełniać urządzenia, które będą umieszczane na liście to:

• kotły, za wyjątkiem kotłów zgazowujących, muszą być wyposażone w automatyczny podajnik paliwa,
• kotły nie mogą posiadać rusztu awaryjnego ani elementów umożliwiających jego zamontowanie,
• urządzenia grzewcze działające z elektrofiltrem nie mogą mieć technicznej możliwości pracy przy wyłączonym elektrofiltrze.

Zgłaszający urządzenia grzewcze na listę powinni przesłać na adres e-mail [email protected]:

1. skan wypełnionego i podpisanego wniosku o wpis na listę,
2. wersję elektroniczną lub skan dokumentacji technicznej oraz instrukcji dla instalatorów i użytkowników urządzenia grzewczego,
3. skan podpisanego dokumentu wydanego przez stosowną jednostkę akredytowaną, zawierający sprawozdanie z badań emisji zanieczyszczeń i sprawności cieplnej lub sezonowej efektywności energetycznej,
4. jedno zdjęcie lub grafikę przedstawiającą urządzenie grzewcze (jpg lub png, 1200×1200 pikseli)

Weryfikacja zgłaszanych wniosków o wpis na listę będzie prowadzona przez pracowników Departamentu Środowiska Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego lub zewnętrznych ekspertów.

Prowadzona lista ma służyć mieszkańcom i pracownikom gmin w prawidłowym doborze urządzeń grzewczych na paliwa stałe, które spełnią wymagania programów dofinansowania oraz gwarantują znaczną redukcję szkodliwej emisji do powietrza.

Regulamin będzie obowiązywał od 1 września 2016 roku i zastąpi obecnie prowadzoną listę zgłaszanych dotychczas kotłów na węgiel i biomasę na stronie powietrze.malopolska.pl/kotly.

Regulamin prowadzenia listy niskoemisyjnych urządzeń grzewczych – obowiązuje od 01.09.2016

Wniosek o wpis na listę niskoemisyjnych urządzeń grzewczych

W ramach prowadzonego od 24 czerwca do 25 lipca 2016 naboru kart projektów do Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego, złożono łącznie 101 projektów związanych z obniżeniem niskiej emisji poprzez zastosowanie nowoczesnych kotłów na węgiel (poddziałanie 4.4.3). Działania dotyczą gmin w 5 subregionach: Krakowskim Obszarze Metropolitalnym, Subregionie Tarnowskim, Subregionie Sądeckim, Subregionie Podhalańskim i Małopolsce Zachodniej.  Całkowity koszt wymiany ogrzewania z wszystkich projektów wynosi ponad 190 mln zł, z czego wnioskowane dofinansowanie unijne to około 147 mln zł.

Natomiast w przypadku działań polegających na wymianie źródeł ciepła w indywidualnych gospodarstwach domowych na nowoczesne kotły na biomasę, paliwa gazowe i inne oraz rozwój sieci ciepłowniczych (poddziałanie 4.4.2), złożono dla gmin w 5 subregionach łącznie 97 kart projektów. Całkowity koszt działań wynosi ponad 222 mln zł, z czego 162 mln zł to kwota wnioskowanego dofinansowania.

Nabór kart projektów na działanie 4.4.2

Nabór kart projektów na działanie 4.4.3

Już za kilka miesięcy – od 1 kwietnia 2017 roku dostawcy kotłów na paliwa stałe będą zobligowani, by zadbać o ich oznaczenie etykietą efektywności energetycznej. Etykiety będą obowiązywać również dla zestawów zawierających kocioł na paliwo stałe, ogrzewacze dodatkowe, regulatory temperatury i urządzenia słoneczne. Klasy energetyczne będą przypisywane na podstawie współczynnika efektywności energetycznej (EEI) kotła lub zestawu od najgorszej klasy G (EEI poniżej 30) do najlepszej klasy A+++ (EEI co najmniej 150).

Wymagania ekoprojektu

Natomiast od 1 stycznia 2020 roku kotły na paliwa stałe wprowadzane do obrotu i do użytkowania będą musiały spełniać wymogi efektywności energetycznej i emisji zanieczyszczeń dla sezonowego ogrzewania pomieszczeń określone w przepisach rozporządzenia wykonawczego Komisji UE do dyrektywy 2009/125/WE z dnia 21 października 2009 r. ustanawiającej ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu. Od 1 stycznia 2022 r. podobne wymagania obejmą również miejscowe ogrzewacze pomieszczeń (kominki, piece, kuchenki).

Ocena wpływu regulacji przygotowana przez Komisję Europejską wskazała, że wdrożenie nowych wymogów dla kotłów na paliwa stałe spowoduje w skali Unii Europejskiej oszczędność zużycia energii rzędu 17-22 PJ (petadżul = 1 J * 10¹⁵) w 2040 roku oraz ograniczenie emisji pyłów o 59-78% przy jednoczesnym pobudzeniu wzrostu miejsc pracy w tym sektorze. W przypadku miejscowych ogrzewaczy pomieszczeń oszczędności zużycia energii wyniosą rzędu 207-313 PJ w 2030 roku a redukcja emisji pyłów o 36-42%.

Już obecnie kocioł grzewczy opalany paliwem stałym z mechanicznym podawaniem paliwa, mający napęd jest “maszyną” w rozumieniu dyrektywy maszynowej 89/392/EEC i podlega ocenie zgodności z zasadniczymi wymaganiami ustalonymi w dyrektywie. Musi zostać przebadany przez niezależną jednostkę badawczą, która posiada akredytację na badania kotłów zgodnie z normą PN EN 303-5:2012.

Lista kotłów

Na stronie powietrze.malopolska.pl/kotly publikowana jest lista kotłów, które spełniają wymagania klasy 5 według normy PN-EN 303-5:2012 lub wymagania dotyczące ekoprojektu potwierdzone badaniami przeprowadzonymi przez laboratorium akredytowane. Lista ma służyć mieszkańcom w wyborze najbardziej ekologicznych kotłów grzewczych na paliwa stałe oraz władzom gmin w celu identyfikacji urządzeń, które mogą być dofinansowane w ramach dostępnych programów ze środków krajowych i unijnych. Obecnie trwają przygotowania docelowego regulaminu prowadzenia listy, aby ujednolicić prezentowane informacje i precyzyjniej wskazywać spełniane wymagania.

W Oświęcimiu odbyła się debata z udziałem Marszałka Województwa Małopolskiego o wykorzystaniu środków unijnych z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020 na wymianę starych kotłów na paliwa stałe.

Tylko do 25 lipca 2016 gminy mogą składać do Urzędu Marszałkowskiego karty projektów na likwidację niskiej emisji w ramach poddziałania 4.4.2 i 4.4.3. Złożenie karty w terminie jest niezbędne aby gmina mogła uczestniczyć we właściwym naborze projektów zaplanowanym w IV kwartale 2016.

Nabór kart projektów dla poddziałania 4.4.2

Nabór kart projektów dla poddziałania 4.4.3

Do 25 lipca 2016 trwa nabór kart projektów subregionalnych na poddziałanie 4.4.2 i 4.4.3 Obniżenie poziomu niskiej emisji w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego 2014-2020.

O środki mogą aplikować jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia, jednostki organizacyjne samorządów posiadające osobowość prawną oraz podmioty odpowiedzialne za rozwój sieci ciepłowniczych.

W ramach poddziałania 4.4.2 dofinansowanie jest przeznaczone na wymianę źródeł ciepła w indywidualnych gospodarstwach domowych na źródła na biomasę i paliwa gazowe, pompy ciepła oraz rozwój sieci ciepłowniczych natomiast w ramach poddziałania 4.4.3 na wymianę źródeł ciepła w indywidualnych gospodarstwach domowych na nowoczesne kotły węglowe.

Przewidywany maksymalny poziom dofinansowania na nowe urządzenie grzewcze wynosi 350 zł/kW mocy urządzenia, ale nie więcej niż 8 000 zł.

Zgłoszenie karty projektu jest niezbędne, aby wziąć udział w późniejszej właściwej procedurze konkursowej.

Regulamin naboru i wzór karty projektu dostępny jest na stronach internetowych Województwa Małopolskiego:

Nabór kart projektów dla poddziałania 4.4.2

Nabór kart projektów dla poddziałania 4.4.3