Pytania dotyczące sprawozdawczości z realizacji Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego za 2023 rok składanych za pośrednictwem ekoportalu
Tak, nie ma ograniczeń w liczbie pracowników mogących obsługiwać portal. Jednak wszyscy pracownicy jednej jednostki mają dostęp do tego samego sprawozdania.
Podpisaną listę (skan lub podpis elektroniczny) należy przesłać wyłącznie w wersji elektronicznej na adres: powietrze@umwm.malopolska.pl
Można założyć jedno konto na jeden adres e-mail.
Po założeniu konta jest ono najpierw weryfikowane w oparciu o przesłane upoważnienie, a następnie aktywowane.
Sprawozdanie nie jest podpisywane na etapie wysyłania go poprzez Małopolski Ekoportal. Dostępna jest funkcja eksportu sprawozdania do wersji PDF, którą można wydrukować i przekazać do podpisu, aby zachować ją w gminnej dokumentacji. Nie ma jednak potrzeby wysłania podpisanego sprawozdania do UMWM. Przyjmujemy, że sprawozdania wysyłają osoby, które zostały do tego upoważnione przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta.
Nie, sprawozdanie półroczne składane jest tylko za I półrocze roku sprawozdawczego. Dane za II półrocze wynikają ze sprawozdania za cały rok. Sprawozdania za I półrocze składane są również poprzez Małopolski Ekoportal do końca lipca.
Każdą zmianę danych dotyczących osoby wypełniającej sprawozdanie, jak również inne dane dostępowe do portalu prosimy o zgłaszanie poprzez wysłanie wiadomości mailowej na adres: powietrze@umwm.malopolska.pl
Pytania dotyczące sprawozdania rocznego z realizacji przez gminę zadań Programu ochrony powietrza
I. Wymiana kotłów i poprawa efektywności energetycznej w roku sprawozdawczym
Jeżeli gmina nie jest w posiadaniu informacji o powierzchni budynku, w którym dokonano wymiany źródła ogrzewania, możliwe jest przyjęcie średniej powierzchni na podstawie dostępnych danych – przykładowo: danych zgromadzonych w Bazie inwentaryzacji źródeł ogrzewania w Małopolsce, Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków, Ewidencji Gruntów i Budynków, GUS. Informację o przyjęciu średniej powierzchni budynków należy wskazać w polu Opis realizacji.
Tak, jeżeli nie jest znana powierzchnia całkowita budynku, możliwe jest podanie powierzchni ogrzewanej.
Należy podać liczbę wymian urządzeń grzewczych na podstawie danych, które są dostępne np. w ramach programów dofinansowania, CEEB, itp. Jeżeli mieszkaniec wymieni kocioł we własnym zakresie i nie zgłosił tego gminie, to nie ma możliwości uwzględnienia tej wymiany. Sprawozdanie sporządzane jest na podstawie dostępnych danych.
Należy wykazać te dane, które są dostępne. Jeżeli gmina nie posiada informacji na temat przeprowadzonych termomodernizacji, w punkcie 1.2 wykazuje 0.
Ważna jest informacja jakie ogrzewanie zostało zastosowane po wymianie kotła na paliwo stałe. Pytamy o liczbę budynków/lokali, a nie zlikwidowanych źródeł. Jeżeli zlikwidowano dwa źródła w jednym budynku jednorodzinnym to podajemy jeden budynek.
Jeżeli oba z „odrębnych” lokali znajdują się pod jednym adresem, to należy potraktować tę wymianę jako wymianę w budynku jednorodzinnym. W takim przypadku wskazujemy „1” w pkt. 1.1.2, gdyż w 1 budynku jednorodzinnym zlikwidowano nieefektywne źródło ciepła na paliwo stałe i zastąpiono je ogrzewaniem gazowym.
W przypadku, gdy wymiany te dotyczą budynku wielorodzinnego, a każde z 3 źródeł ciepła na paliwo stałe znajdowało się w osobnych lokalach (3 lokalach), to należy wpisać „3” w pkt. 1.1.2. z podaniem sumarycznej powierzchni tychże lokali, gdyż wykazujemy 3 lokale w budynku wielolokalowym, w których zlikwidowano przestarzałe źródło ciepła na paliwo stałe i zastąpienie ogrzewaniem gazowym.
Sposób wykazania takiej wymiany zależy od typu budynku. W przypadku budynku jednorodzinnego w pkt. 1.1.2 należy wpisać „1”, gdyż w 1 budynku jednorodzinnym dokonano likwidacji przestarzałego źródła na paliwo stałe i zastąpiono je ogrzewaniem gazowym.
Wymianę tę należy wykazać jako zastąpienie OZE (pompą ciepła) – „1” w pkt. 1.1.3. W miejscu tym wskazujemy, że po likwidacji nowym źródłem ciepła jest pompa ciepła. Natomiast instalację fotowoltaiczną zasilającą pompę ciepła możemy wykazać jako „1” w pkt. 2.1.2 jako nową instalację fotowoltaiczną. Oczywiście, niezależnie od wykazania pompy ciepła w pkt. 1.1.3, wykazujemy ją także jako nową instalację OZE w pkt. 2.1.1.
Może to dotyczyć np. sytuacji, w której zlikwidowany został budynek, w którym dotychczas używano źródła na paliwo stałe. Jeśli na miejscu wyburzonego budynku w roku sprawozdawczym powstał nowy budynek ze źródłem ciepła, to można to potraktować jako wymianę. Jeśli dopiero w kolejnych latach powstanie tam jakiś budynek, to wtedy należy je wykazać jako nowo wybudowany w danym roku sprawozdawczym.
Ten punkt dotyczy zarówno samych termomodernizacji, jak i termomodernizacji połączonych z wymianą źródła ogrzewania. Niezależnie od tego trzeba taką wymianę źródła ogrzewania wykazać w punktach 1.1.1-1.1.8.
Określenie to zostało zdefiniowane w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1065 z późn. zm.).
Budynek użyteczności publicznej – należy przez to rozumieć budynek przeznaczony na potrzeby administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwości, kultury, kultu religijnego, oświaty, szkolnictwa wyższego, nauki, wychowania, opieki zdrowotnej, społecznej lub socjalnej, obsługi bankowej, handlu, gastronomii, usług, w tym usług pocztowych lub telekomunikacyjnych, turystyki, sportu, obsługi pasażerów w transporcie kolejowym, drogowym, lotniczym, morskim lub wodnym śródlądowym, oraz inny budynek przeznaczony do wykonywania podobnych funkcji; za budynek użyteczności publicznej uznaje się także budynek biurowy lub socjalny.
Jeżeli Starostwo prowadzi program dofinansowania do wymiany urządzeń grzewczych, to gmina powinna pozyskać informacje, w ilu budynkach zostały wymienione kotły w danej gminie. Dane powinny być jak najpełniejsze.
Kocioł zgazowujący drewno należy wykazać jako kocioł na biomasę.
Kotły na pellet to kotły na biomasę, więc jeśli spełniają wymagania ekoprojektu powinny być wpisywane do pkt 1.1.7.
Przy termomodernizacji również można zastosować średnią powierzchnię budynków wg GUS, gminnej ewidencji gruntów i budynków lub na podstawie innych danych, które są w posiadaniu gminy.
Należy uwzględnić wymiany z Programu Czyste Powietrze, jeżeli są dostępne. Dane o instalacjach fotowoltaicznych można uzyskać np. z Tauron Dystrybucja. Przy termomodernizacji również można zastosować średnią powierzchnię budynków wg GUS. W sprawozdaniu należy wskazać dane, które są dostępne, albo można je pozyskać. Jeśli dane nie są możliwe do pozyskania, to nie będą mogły być wykazane.
Gmina nie ma obowiązku wykazać informacji, których nie posiada. Jeżeli np. w ramach dofinansowania mieszkaniec przekazywał informację o wyburzeniu budynku, w którym znajdowało się źródło ciepła, to można ją wskazać jako likwidację w pkt. 1.1.9. Jeżeli gmina nie posiada takich informacji, to po prostu ich nie wykazuje.
Tak, dokładnie te same. W 2.1.1 można dodatkowo wykazać pompy ciepła, które zostały zainstalowane np. w nowych budynkach, jeśli jest taka informacja
II. Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w roku sprawozdawczym
W takim przypadku należy wskazać „1” w pkt. 2.1.1 Pompy ciepła i „1” w pkt. 2.1.2 Panele fotowoltaiczne, gdyż na terenie gminy zainstalowano pompę ciepła w 1 budynku i zainstalowano panele fotowoltaiczne w 1 budynku.
Nie, w punkcie tym należy wykazać tylko i wyłącznie zużycie energii elektrycznej w budynkach użyteczności publicznej.
W punkcie tym możliwe jest wykazanie energii wyprodukowanej przez instalację. Zgodnie z POP obowiązek zapewnienia wykorzystania energii elektrycznej pochodzącej z OZE w budynkach użyteczności publicznej będących własnością gminy odnosi się do bilansu energii dla wszystkich budynków, a nie do pojedynczego budynku. Należy zwrócić uwagę, że wartość podawana w pkt. 2.4 nie może być wyższa niż wartość w 2.3.
Jeżeli starostwo prowadzi program dofinansowania do instalacji OZE, również należy pozyskać te informacje dla obszaru gminy.
Informacja o zainstalowanych w danym roku panelach fotowoltaicznych powinny być wskazywane w pkt 2.1.2
III. Działania wspierające
Tak – wykorzystanie druku bezadresowego jest uznawane jako akcja informacyjna z dotarciem do wszystkich punktów adresowych.
W pkt 3.3. należy wpisać akcje informacyjne, które dotarły do wszystkich punktów adresowych, gdzie eksploatowane są urządzenia na paliwa stałe. Nie można do tych akcji zaliczyć udostępnienia ulotek w siedzibie gminy. Powinny być one wykazywane w pkt. 3.5. Informacje powinny ponadto dotyczyć nie tylko uchwały antysmogowej, ale również dostępnych form dofinansowania do wymiany źródeł ciepła.
Tak – dotyczy on tylko punktów obsługi utworzonych na podstawie porozumienia z WFOŚiGW w Krakowie
Tak, pkt. 3.2 dotyczy liczby stanowisk, a nie liczby osób aktualnie zatrudnionych na stanowisku Ekodoradcy – niezależnie od części etatu, na jaki został zatrudniony. Niemniej jednak gmina powinna podjąć niezbędne działania, tak by stanowisko to zostało jak najszybciej obsadzone.
Mogą to być wszelkie działania podejmowane przez gminę w obszarze ochrony powietrza, takie jak zorganizowane spotkania z mieszkańcami (np. na temat programów dofinansowania), organizacja stoiska informacyjnego podczas gminnych wydarzeń, organizacja konkursów, zajęć w szkołach i przedszkolach, itp.
Nie, punkt ten dotyczy wszelkich innych programów dofinansowania do wymiany źródeł ogrzewania utworzonych przez gminę (poza Programem Czyste Powietrze).
Informacja na stronie internetowej nie może być zaliczona do działań w pkt 3.3. Taka akcja informacyjna może być uwzględniona w ramach pkt 3.5.
W pkt. 3.3. należy wskazać akcje informacyjne z dotarciem do wszystkich punktów adresowych na terenie gminy, gdzie eksploatowane są paliwa stałe, a w przypadku ogłoszeń w prasie czy na tablicy jest to nie wykonalne.
W pkt. 3.2 należy wykazać liczbę stanowisk Ekodoradcy w gminie – bez względu na to, czy Ekodoradca został zatrudniony w roku sprawozdawczym czy wcześniej. Wykazujemy liczbę wszystkich stanowisk.
Tak, takie akcje należy wpisać w pkt. 3.5.
Do obliczeń liczby osób objętych działaniami edukacyjnymi i informacyjnymi najlepiej przyjąć liczbę faktycznie zamieszkałych osób w budynkach lub osób zameldowanych. W pkt 3.6 wykazujemy sumę liczby osób objętych każdą akcją informacyjną. Przykładowo, jeżeli gmina liczy 12 000 mieszkańców i dwa razy w roku przeprowadzono obowiązkową akcję informacyjną, to liczba osób objętych tymi działaniami wynosi 24 000.
V. Kontrole przestrzegania uchwały antysmogowej i zakazu spalania odpadów w roku sprawozdawczym
Nie, naruszenia obejmują wszystkie przypadki, w których ujawniono naruszenie przepisów (uchwały antysmogowej bądź zakazu spalania odpadów i pozostałości roślinnych). Kontrole, w których ujawniono naruszenie, mogą zakończyć się pouczeniem, wystawieniem mandatu bądź skierowaniem sprawy do sądu. Liczba wystawionych mandatów i ich wartość wykazywana jest w polu Liczba i łączna wartość wystawionych mandatów.
Kontrole wynikające z ogłoszonego stopnia zagrożenia nie są kontrolami interwencyjnymi. Chyba, że wynikają z konkretnych zgłoszeń mieszkańców.
Tak, kontrole w ramach ogłoszonych stopni zagrożenia zanieczyszczeniem powietrza można zaliczyć do ogólnej liczby kontroli, które powinny być realizowane w gminie w ciągu roku zgodnie z POP. Kontrole prowadzone w dniach, w których ogłoszony został stopień zagrożenia zanieczyszczeniem powietrza, należy wykazać w całkowitej liczbie przeprowadzonych kontroli w pkt. 5.2, niezależnie od tego, że kontrole te powinny zostać wykazane także w pkt. 7.2, 7.3, 7.4.
Możliwe jest wskazanie w pkt. 5.6 zarówno pierwotnie przyjętego zarządzenia, jak i zarządzenia zmieniającego.
Należy podać informacje dotyczące wszystkich przeprowadzonych kontroli, bez względu na to, jaka jednostka je przeprowadziła.
Liczba pouczeń oznacza przypadki, w których wykryto naruszenie przepisów, ale nie nałożono mandatu ani nie skierowano sprawy do sądu. Nie dotyczy to przypadków, gdy nie wykryto naruszenia, ale poinformowano mieszkańca o obowiązujących przepisach.
Poinformowanie mieszkańca o obowiązujących przepisach, podczas kontroli gdzie nie wykryto naruszenia, nie jest pouczeniem.
Pouczenie jest środkiem karnym w sytuacji wykrycia naruszenia przepisów, gdy nie jest nakładany mandat karny.
Pouczenie rozumiane jako środek karny jest nakładane przez organ do tego upoważniony czyli policję lub straż gminną. Pracownik gminy jest upoważniony tylko do przeprowadzenia kontroli. Mimo to, należy wykazać liczbę wszystkich wykrytych naruszeń (także wykrytych przez pracownika gminy).
Informowanie o przepisach antysmogowych w trakcie kontroli powinno być normalną praktyką. Jeżeli jest to zorganizowana akcja edukacyjna, powinna być wykazana w pkt 3.5.
W liczbie kontroli należy podawać jedynie liczbę kontroli, które się faktycznie odbyły. Jeżeli były tylko próby przeprowadzenia kontroli, to nie należy ich wykazywać.
Tak, należy wykazać kontrole przeprowadzone w grudniu 2023. Natomiast jeśli wniosek do sądu nie został jeszcze złożony, to nie należy go wykazywać.
Naruszenie przepisów dotyczy osoby, która faktycznie narusza te przepisy, a więc najemcy, który spala odpady.
Pkt. 5.3 dotyczy naruszenia przepisów uchwały antysmogowej. Natomiast pkt 5.4 dotyczy przypadków spalania odpadów. Jedynie, gdy podczas jednej kontroli, ujawnione zostały 2 naruszenia – przepisów uchwały antysmogowej i zakazu spalania odpadów, to naruszenie zostałoby wykazane w pkt. 5.3 i 5.4.
VI. Ograniczenie emisji z transportu
W punkcie tym chodzi tylko o miejsca parkingowe, które objęto strefą płatnego parkowania w roku sprawozdawczym (miejsca, o które poszerzono strefę).
Należy podać zarówno całkowitą długość ścieżek rowerowych jak i długość ścieżek, które powstały w danym roku sprawozdawczym. W pkt. 6.8 najpierw należy wskazać długość ścieżek rowerowych na terenie gminy (czyli długość wszystkich istniejących ścieżek na koniec roku sprawozdawczego), a następnie liczbę ścieżek i długość ścieżek, które powstały w roku sprawozdawczym. Np. na terenie gminy znajduje się łącznie 20 km ścieżek (tę wartość należy wpisać jako pierwszą), a w roku sprawozdawczym powstała jedna trasa o długości 4 km (te wartości należy wskazać jako kolejne – 1 ścieżka, 4 km).
Informacja o darmowej komunikacji nie jest akcją edukacyjną o zrównoważonych formach transportu. Jest to jedno z działań podejmowanych po ogłoszeniu określonego stopnia zagrożenia zanieczyszczeniem powietrza i może zostać wskazane w pkt. 7.5.
Wykazujemy wszystkie stacje ładowania pojazdów elektrycznych na terenie gminy z rozdziałem na te, które zostały utworzone w roku sprawozdawczym. Strona, na której można odszukać wykaz stacji to np. https://elektromobilni.pl/stacje-ladowania/ Gmina powinna wykazać informację o wszystkich stacjach ładowania pojazdów, o których wie.
VI. Realizacja planu działań krótkoterminowych w roku sprawozdawczym
Informacje o 2 lub 3 stopniu zagrożenia przekazywane są przez powiatowe centra zarządzania kryzysowego i udostępniane są na stronie www.powietrze.malopolska.pl. Informacje o 1 stopniu dostępne są na stronie www.powietrze.malopolska.pl. Dobrą praktyką jest zapisanie się do newslettera dostępnego pod adresem: www.powietrze.malopolska.pl/komunikaty, by na bieżąco otrzymywać informacje o wszystkich ogłoszonych stopniach
Wyższy stopień zanieczyszczenia powietrza zastępuje niższy stopień. Może być sytuacja, gdy rano ogłaszany jest 1 stopień, a po kilku godzinach podwyższany jest na 2 lub 3 stopień. W takiej sytuacji obowiązuje tylko najwyższy stopień.
Dni, w których wysłany był najpierw komunikat 1 stopnia a potem komunikat 2 lub 3 stopnia, traktowane są jako dni z 2 lub 3 stopniem zagrożenia.
IX. Koszty realizacji działań
Koszty te należy wykazać w kategorii 9.1 Zatrudnienie Ekodoradców i prowadzenie punktów obsługi programu Czyste Powietrze.
W pkt. 9.9 mogą być wykazane koszty remontów dróg, które służą ograniczeniu emisji z unosu substancji mineralnych z dróg.
Przy wypełnianiu sprawozdania sugerujemy przyjęcie zasady połączenia działań wykazanych w sprawozdaniu za dany rok sprawozdawczy z ich kosztem. W takim przypadku w kategorii Koszty należy wykazać źródła finansowania zgodnie z docelowym udziałem poszczególnych źródeł. Sugerujemy, by nawet w przypadku, gdy gmina z własnych środków sfinansowała określone działanie, a dopiero w kolejnym roku otrzyma refundację poniesionych kosztów, wskazała jako źródło finansowania instytucję/program, z którego gmina docelowo otrzyma refundację. W przeciwnym razie, w kolejnym roku, w momencie refundacji kosztów, gmina będzie musiała dokonać korekty sprawozdania, gdyż środki te są powiązane z działaniami z konkretnego roku sprawozdawczego. Przykładowo, jeżeli w związku z prowadzeniem w gminie punktu konsultacyjnego Programu Czyste Powietrze, gmina z własnych środków wydała np. 10 000 zł, ale środki te zostaną w roku następującym po roku sprawozdawczym w całości zwrócone przez WFOŚiGW, rekomendujemy wykazanie ww. 10 000 zł w punkcie 8.1 w kategorii Środki NFOŚiGW / WFOŚiGW.
W przedstawionym przypadku sugerujemy, by takie koszty zakwalifikować do pkt 9.5. Działania edukacyjne i informacyjne dotyczące ochrony środowiska. W opisie realizacji działań można wspomnieć, iż akcja informacyjna objęła także informacje dotyczące CEEB.
Pytania dotyczące sprawozdania rocznego z realizacji przez powiat zadań Programu ochrony powietrza
Tak, jak najbardziej można wpisać to do tego punktu
Zgodnie z art. 378 POŚ organem ochrony środowiska jest Starosta
Art. 378. [Właściwość rzeczowa organów ochrony środowiska]
1. Organem ochrony środowiska właściwym w sprawach, o których mowa w art. 115a ust. 1, art. 149 ust. 1, art. 150, art. 152 ust. 1, art. 154 ust. 1, art. 178, art. 183, art. 237 i art. 362 ust. 1-3, jest starosta.
Dodatkowo według Programu ochrony powietrza do zadań starostów powiatów należy:
1.Podejmowanie kontroli interwencyjnych podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w ramach zgłoszeń naruszeń przepisów ochrony środowiska (w tym reakcje na zgłoszenia w ramach aplikacji Ekointerwencja) zgodnie z kompetencjami ustawowymi. Weryfikacja zgłoszeń i kontrola powinny być prowadzone niezwłocznie zgodnie z wymaganiami ustawowymi
Należy wskazać jedynie budynki nowo wybudowane – oddane do użytkowania (odebrane przez PINB). Pozwoli to uniknąć pomyłki w postaci wykazania budynku najpierw jako nieoddany do użytkowania, ale posiadający uruchomione źródło ciepła, a w kolejnym roku jako oddany do użytkowania. Ważne jest, by jeden budynek nie został wykazany kilka razy.
