Zaproszenie do udziału w pomiarach porównawczych sensorów pyłu PM10

Informowanie mieszkańców o występujących przekroczeniach poziomów dopuszczalnych w powietrzu jest jednym z kluczowych działań na rzecz walki o czyste powietrze w województwie małopolskim. W ostatnim czasie na rynku dostępny jest szeroki wybór  urządzeń pomiarowych stężeń pyłu zawieszonego, które cieszą się dużym zainteresowaniem zarówno wśród mieszkańców, jak i samorządów województwa małopolskiego.

Województwo Małopolskie, we współpracy z Głównym Inspektoratem Ochrony Środowiska, Wojewódzkim Inspektoratem Ochrony Środowiska w Krakowie, Akademią Górniczo-Hutniczą w Krakowie oraz Stowarzyszeniem Krakowski Alarm Smogowy, planuje organizację pomiarów porównawczych dostępnych na rynku sensorów pyłu zawieszonego PM10.  Akcja ta ma na celu  weryfikację i ocenę wiarygodności szeroko dostępnych urządzeń pomiarowych poprzez porównanie otrzymanych wyników z wynikami uzyskanymi pomiarem metodą referencyjną urządzeń GIOŚ.

Planowana data rozpoczęcia pomiarów to 16 stycznia 2017r. a przewidywany czas pomiarów to ok. 5 miesięcy. Pomiary prowadzone będą przy stacji Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Warunkiem uczestnictwa w planowanej akcji pomiarowej jest udostępnienie min. 2 czujników pomiarowych które mierzą pył zawieszony PM10 podając wartości średniogodzinne. Wyniki pomiarów będą przesyłane do Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, oraz porównywane z wynikami stacji pomiarowej zlokalizowanej w tym samym miejscu. Akcja porównawcza zakończy się sporządzeniem raportu z przeprowadzonych badań. Raport będzie publikowany i powszechnie dostępny dla gmin i mieszkańców.

Serdecznie zapraszamy podmioty oferujące urządzenia pomiarowe stężeń pyłu PM10 do udziału w planowanej akcji. Prosimy o zgłoszenie chęci uczestnictwa na adres e-mail: [email protected]. Regulamin uczestnictwa oraz szczegóły wydarzenia zostaną przedstawione w najbliższym czasie do zainteresowanych podmiotów.

Zarząd Województwa Małopolskiego przyjął projekt uchwały antysmogowej dla Małopolski. To dokument, który od połowy przyszłego roku ma wprowadzać całkowity zakaz spalania mułów i flotów węglowych w piecach i kominkach na terenie całego województwa oraz wyeliminować montowanie kotłów, które nie spełniają norm ekoprojektu.

Najważniejszymi założeniami uchwały antysmogowej dla Małopolski jest ograniczenie powstawania nowych źródeł niskiej emisji i wprowadzenie zakazu instalowania tzw. kopciuchów, czyli kotłów, które nie spełniają żadnych norm emisji zanieczyszczeń. Uchwała ma także wprowadzić od lipca 2017 roku zakaz palenia w piecach mułami i flotami węglowymi oraz mokrym drewnem (o wilgotności powyżej 20%). W tej chwili do sprzedaży – głównie w Małopolsce i na Śląsku – trafia 800 tys. ton mułów, czyli odpadów węglowych. W efekcie ponad 98% mieszkańców regionu oddycha powietrzem, w którym nawet 10-krotnie przekroczone są dopuszczalne poziomy rakotwórczego benzo(a)pirenu, a ponad 4 tys. osób rocznie umiera na choroby będące następstwem zanieczyszczonego powietrza. Koszty związane z leczeniem chorych z powodu zanieczyszczeń powietrza i ich nieobecnością w pracy szacuje się na 3 mld zł rocznie.

Na dostosowanie się do przepisów uchwały w zakresie istniejących instalacji grzewczych, mieszkańcy będą mieli czas do końca 2022 roku, a w przypadku korzystania z kotła spełniającego wymagania emisyjne na poziomie co najmniej klasy 3, ten okres będzie wydłużony do końca 2026 roku.

Treść projektu uchwały dostępna jest na stronie www.powietrze.malopolska.pl/antysmogowa. Uwagi i wnioski do projektu dokumentu kierować można w terminie do 5 stycznia 2017 r., elektronicznie na adres e-mail: [email protected] lub pisemnie na adres: Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Departament Środowiska, ul. Racławicka 56, 30-017 Kraków.

Zapraszamy do udziału w konferencji „Powietrze ponad granicami – uchwała antysmogowa jako narzędzie poprawy jakości powietrza”, która odbędzie się 23 listopada 2016 r. w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. Po konferencji, od godziny 16:00 rozpocznie się spotkanie konsultacyjne projektu Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego.

Program konferencji:

12:00-12:20 Powitanie uczestników spotkania – Wojciech Kozak, Wicemarszałek Województwa Małopolskiego

12:20-12:40 Planowane działania na rzecz poprawy jakości powietrza w województwie małopolskim – Tomasz Pietrusiak, Z-ca Dyrektora Departamentu Środowiska, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego

12:40-13:40 Strategia poprawy jakości powietrza w Polsce – moderowany panel dyskusyjny z ekspertami i głosami z sali
Moderator: Pan Jacek Bańka – Radio Kraków
Uczestnicy:
– Wojciech Kozak – Wicemarszałek Województwa Małopolskiego,
– Marzena Wodzińska – Członek Zarządu Województwa Wielkopolskiego,
– Przedstawiciel Ministerstwa Rozwoju,
– Blanka Romanowska – Kierownik Referatu ds. planowania i sprawozdawczości oraz polityki ekologicznej, Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego,
– Maciej Zathey – Dyrektor Instytutu Rozwoju Terytorialnego we Wrocławiu,
– Marcin Podgórski – Dyrektor Departamentu Gospodarki Odpadami oraz Pozwoleń Zintegrowanych i Wodnoprawnych, Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego,
– Andrzej Guła – Prezes Krakowskiego Alarmu Smogowego.

13:40-14:00 Przerwa kawowa

14:00-15:00 Rozwiązania na rzecz poprawy jakości powietrza na szczeblu gminnym pod kątem uchwały antysmogowej moderowany panel dyskusyjny z ekspertami i głosami z sali
Moderator: Pan Jacek Bańka – Radio Kraków
Uczestnicy:
– Witold Śmiałek – Doradca Prezydenta Miasta Krakowa ds. Jakości Powietrza,
– Mateusz Klinowski – Burmistrz Wadowic,
– Wiktor Łukaszczyk – Zastępca Burmistrza Miasta Zakopane,
– Marta Wieciech-Kumięga – Dyrektor Wydziału Ochrony Środowiska, Urząd Miasta Nowy Sącz,
– Marek Kaczanowski – Dyrektor Wydziału Ochrony Środowiska, Urząd Miasta Tarnowa.

15:00-15:30 Lunch

Ze względów organizacyjnych proszę o potwierdzenie udziału w konferencji na adres e-mail: [email protected]

Konsultacje projektu Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego

16:00-16:15 projekt aktualizacji Programu Ochron Powietrza dla województwa małopolskiego – Aneta Lochno – ATMOTERM S.A

16:15-16:25 Opinia do projektu aktualizacji Programu Ochrony Powietrza dla województwa małopolskiego – Anna Majchrzak – NILU Polska

16:25-17:30 Wystąpienia oraz dyskusja w ramach konsultacji projektu Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego

Wyniki badań przeprowadzone przez Krakowski Alarm Smogowy w ramach realizacji projektu zintegrowanego LIFE „Wdrażanie Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego – Małopolska w zdrowej atmosferze” wskazują, że zaledwie co piaty budynek jednorodzinny w Małopolsce ogrzewany jest źródłami, które nie wywierają negatywnego wpływu na jakość powietrza.

Węglem i drewnem ogrzewanych jest ponad 400 tys. domów jednorodzinnych. Aż 60% domów (300 000 gospodarstw) wyposażonych jest w kotły zasypowe, w których można spalić wszystko, w tym węgiel złej jakości czy śmieci. Co więcej, ponad 50% tych kotłów to urządzenia wiekowe – 12 lat i więcej. Urządzenia tego typu nazywane są „kopciuchami” właśnie ze względu na kłęby dymu, a wraz z nim ogromne ilości zanieczyszczeń, jakie z siebie wypuszczają podczas użytkowania.

Taki stan rzeczy sprawia, że to właśnie sektor mieszkaniowy stanowi główne źródło zanieczyszczenia pyłem oraz benzo(a)pirenem w naszym regionie. Emisja z niskich kominów (głównie domów) odpowiada za 57% emisji pyłu PM10 w naszym województwie, 69% emisji pyłu PM2,5 oraz ponad 90% emisji benzo(a)pirenu .

27% małopolskich domów (142 tysiące) nie ma żadnego ocieplenia ścian zewnętrznych. W tych domach energia cieplna zamiast służyć ogrzewaniu pomieszczeń ucieka przez nieszczelne ściany.

Większość właścicieli domów jednorodzinnych (77%) nie myśli obecnie o wymianie kotłów. Oznacza to, iż bez regulacji oraz programów wsparcia finansowego w nadchodzących latach nie nastąpi znaczący postęp w likwidacji źródeł smogu.

Raport z badań stanu technicznego budynków jednorodzinnych w Małopolsce

Do 30 listopada 2016 r. potrwają konsultacje społeczne projektu uchwały Sejmiku Województwa Małopolskiego w sprawie aktualizacji Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego.

Przedmiotem dokumentu są długoterminowe działania naprawcze, plan działań krótkoterminowych oraz uszczegółowienie zagadnień związanych z inwentaryzacją źródeł emisji, analizą jakości powietrza i opisem uwarunkowań ekonomicznych, ekologicznych i lokalnych wybranych kierunków działań naprawczych.

Projekt Programu dostępny jest na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego w dziale Konsultacje Projektów oraz pod adresem powietrze.malopolska.pl/aktualizacja-pop/

Uwagi i wnioski do projektu dokumentu kierować można elektronicznie na adres e-mail: [email protected] lub pisemnie na adres: Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Departament Środowiska, ul. Racławicka 56, 30-017 Kraków.

Organem właściwym do rozpatrzenia uwag i wniosków jest Zarząd Województwa Małopolskiego.

Ponadto, w ramach konsultacji społecznych 23 listopada 2016 r. o godz. 16:00 w siedzibie Muzeum Lotnictwa Polskiego, przy al. Jana Pawła II 39 w Krakowie odbędzie się otwarte spotkanie konsultacyjne dla wszystkich zainteresowanych osób.

Projekt Programu zostanie przedłożony Sejmikowi Województwa Małopolskiego do końca stycznia 2017 roku.

To był wielki dzień dla województwa małopolskiego na Europejskim Tygodniu Regionów i Miast w Brukseli. 12 października Pan Tomasz Pietrusiak – Zastępca Dyrektora Departamentu Środowiska UMWM, miał przyjemność przedstawić Projekt LIFE „Wdrażanie Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego – Małopolska w zdrowej atmosferze”. To najlepszy projekt zintegrowany ze wszystkich 39 z całej UE, które zostały zgłoszone w konkursie w 2015. Pan Tomasz wystąpił na zaproszenie Komisji Europejskiej, cieszymy się, że inne kraje mogą korzystać z doświadczeń Małopolski!

Zdjęcia z wydarzenia

W ramach opracowania aktualizacji Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego analizowane są warianty wprowadzenia uchwały antysmogowej dla Małopolski. Priorytetem jest powstrzymanie przyrostu nowych źródeł niskiej emisji. Obecnie pomimo wymiany około 4 tys. kotłów węglowych rocznie, jednocześnie powstaje około 12 tys. nowych źródeł które nie muszą spełniać żadnych norm emisyjnych. Uchwała antysmogowa dla Małopolski może wprowadzić obowiązek, aby nowe źródła – już po przyjęciu uchwały w 2017 roku spełniały wymagania klasy 5. Jednocześnie wyeliminowane zostanie spalanie mułów i flotów węglowych a dla drewna postawione zostanie wymaganie stosowanie jedynie suchego, sezonowanego drewna, dzięki czemu zapewnione będzie jego czyste i bardziej efektywne spalanie. Regulacja może wyznaczyć również rok docelowy 2023, do którego wszystkie funkcjonujące pozaklasowe kotły powinny zostać zastąpione kotłami klasy 5. Takie rozwiązanie pozwoli na wykorzystywanie lokalnych zasobów polskiego węgla i drewna w nowoczesnych i wysokosprawnych urządzeniach grzewczych co pozwoli na osiągnięcie w Małopolsce jakości powietrza spełniającej wymagane normy.

Oszacowane łączne koszty wdrożenia obowiązku stosowania kotłów 5 klasy do 2023 roku to około 4,8 mld zł, które w części będą finansowane ze źródeł zewnętrznych. Jednak obniżenie emisji zanieczyszczeń w wyniku wdrożenia uchwały antysmogowej w wariancie kotłów klasy 5 pozwoli na uzyskanie docelowych oszczędności kosztów zdrowotnych szacowanych na poziomie 2,8 mld zł rocznie.

W ramach przygotowania aktualizacji Programu ochrony powietrza dla Małopolski przeanalizowane zostały efekty różnych wariantów działań ograniczenia niskiej emisji. Wykazały one jednoznacznie, że zarówno kontynuacja prowadzenia dotychczasowych działań bez uregulowania emisji z kotłów na poziomie województwa, jak również regulacje które wprowadzą łagodniejsze wymagania klasy 3 lub 4, nie przyniosą wystarczającego efektu w postaci dotrzymania norm jakości powietrza. O ile możliwe byłoby dotrzymanie średniorocznych norm dla pyłu PM10, to osiągnięcie obowiązujących od 2020 roku norm pyłu PM2,5 oraz osiągniecie na znacznym obszarze poziomu docelowego bezno(a)pirenu wymaga zastosowania nowoczesnych kotłów na paliwa stałe co najmniej klasy 5. Nawet w tym wariancie dojście do docelowych poziomów benzo(a)pirenu na newralgicznych obszarach będzie wymagało podjęcia działań dodatkowych – bliźniaczych działań ograniczających niską emisję w województwie śląskim, aby ograniczyć napływ zanieczyszczeń do Małopolski zachodniej oraz preferencji (np. w ramach programów dofinansowania) dla rozwoju sieci ciepłowniczych i czystych źródeł ciepła w większych miastach Małopolski, np. Nowym Sączu, Nowym Targu, Bochni, Wadowicach, Miechowie.

Dzięki zapoczątkowanym w Małopolsce wymaganiom udzielania dofinansowania wyłącznie dla nowoczesnych kotłów na paliwa stałe klasy 5 w ciągu ostatnich 2 lat producenci kotłów dokonali znaczącego postępu w konstrukcji nowoczesnych urządzeń. Obecnie już ponad 30 modeli kotłów co najmniej piętnastu różnych producentów spełnia wymagania najwyższej klasy emisyjnej a z miesiąca na miesiąc nowe modele przechodzą akredytowane badania. Lista niskoemisyjnych urządzeń grzewczych prowadzona jest na stronie www.powietrze.malopolska.pl/kotly

Przyjęcie uchwały antysmogowej dla Małopolski wprowadzającej wymóg stosowania kotłów klasy 5 to szansa na rozwój polskich firm produkujących nowoczesne i wysokosprawne urządzenia grzewcze przy wykorzystaniu lokalnych zasobów węgla i drewna. Od 2020 roku unijne regulacje wprowadzą zakaz sprzedaży na obszarze całej UE kotłów nie spełniających tzw. wymagań ekoprojektu czyli emisji zanieczyszczeń odpowiadających klasie 5. Ministerstwo Rozwoju ograniczenie sprzedaży kotłów poniżej klasy 5 od 2018 roku. Wprowadzenie uchwały antysmogowej w Małopolsce pozwoli uniknąć wzmożonej dystrybucji urządzeń grzewczych nie spełniających norm przed terminem wejścia regulacji unijnej i krajowej. Dzięki temu Małopolska nie stanie się rynkiem zbytu dla pozaklasowych urządzeń grzewczych, co spowodowałoby utrzymanie wysokiej emisji zanieczyszczeń przez kolejne lata ich eksploatacji.

Analiza wariantów uchwały antysmogowej dla Małopolski

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie oddalił złożone skargi na uchwałę Sejmiku Województwa Małopolskiego z 15 stycznia 2016 r. w sprawie wprowadzenia na obszarze Gminy Miejskiej Kraków ograniczeń w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw. WSA w Krakowie potwierdził, że uchwała została podjęta zgodnie z prawem przy zachowaniu wymaganych elementów i procedury.

Przyjęcie przez Sejmik Województwa Małopolskiego uchwały antysmogowej dla Krakowa wprowadzającej od 1 września 2019 roku całkowity zakaz stosowania paliw stałych w kotłach, piecach i kominkach to odpowiedź na postulaty Krakowian domagających się radykalnych działań na rzecz poprawy jakości powietrza. Głos mieszkańców został poparty stanowiskiem Prezydenta Miasta Krakowa oraz przyjętą jednogłośnie uchwałą Rady Miasta Krakowa popierającą przygotowane rozwiązanie. W konsultacjach społecznych 4,6 tys. osób osób (96,5 % biorących udział w konsultacjach) jednoznacznie opowiedziało się za przyjęciem całkowitego zakazu stosowania paliw stałych w Krakowie.

Zarząd Województwa Małopolskiego konsekwentnie dążył do przyjęcia dla Krakowa rozwiązania, które będzie adekwatne do skali występujących poziomów zanieczyszczenia powietrza oraz specyficznych dla tego miasta warunków topograficznych i meteorologicznych, które wpływają na większą kumulację zanieczyszczeń. Mimo niekorzystnych wyroków WSA i NSA wobec poprzedniej uchwały z 2013 roku, inspirowana przez Małopolskę i przeprowadzona przez Posła Tadeusza Arkita tzw. ustawa antysmogowa z 2015 roku umożliwiła ponowne przygotowanie i przyjęcie uchwały, której celem jest poprawa jakości powietrza w Krakowie.

Uchwała antysmogowa dla Krakowa już po pierwszych latach okazuje się sukcesem, gdyż przekłada się na znaczącą ilość zlikwidowanych starych pieców węglowych. Pod tym względem Kraków jest liderem – na ponad 10,0 tys kotłów zlikwidowanych w ostatnich 3 latach w Małopolsce, aż 7,8 tys. przypada na sam Kraków. Oznacza to zmniejszenie emisji pyłu PM10 o około 277 ton i PM2,5 o około 275 ton oraz rakotwórczego bezno(a)pirenu o 159 kg. W Krakowie pozostało nadal do likwidacji około 15 tys. pieców węglowych.

Przyjęcie uchwały antysmogowej dla Krakowa było niezbędne, aby doprowadzić do poprawy jakości powietrza w możliwie najkrótszym czasie. Prowadzone dotychczas działania w zakresie jedynie dotowania wymiany pieców i kotłowni węglowych pomimo zaangażowania dużych środków publicznych były nieskuteczne, gdyż nie ograniczały powstawania nowych źródeł emisji. Przyjęcie uchwały dla Krakowa stało się również inspiracją dla innych regionów Polski do poważnego zainteresowania się tematem jakości powietrza i podjęcia działań zmierzających do ograniczenia poziomu zanieczyszczenia.

W sobotę 24 września 2016 r. na Rynku Głównym w Krakowie rozpoczęły się Małopolskie Dni Profilaktyki Zdrowia. Uczestnicy wydarzenia na antysmogowym stanowisku Departamentu Środowiska UMWM mogli skorzystać z bezpłatnych badań spirometrycznych (wydolności płuc) w specjalistycznym mobilnym gabinecie.

Podczas wydarzenia wykonano łącznie około 60 bezpłatnych badań. Uczestnicy spotkania  mogli również zgłębić swoją wiedzę na  temat wpływu jakości powietrza na zdrowie, jak również uzyskać informacje o możliwościach dofinansowania wymiany systemów grzewczych na proekologiczne. Najmłodsi uczestnicy wydarzenia wzięli udział w konkursie dotyczącym ochrony powietrza i zapobiegania powstawaniu odpadów, w którym nagrodami były ekologiczna torba wykonana z odpadowych bannerów Województwa Małopolskiego oraz książeczka „Uwaga! Alarm! Smogosmok!” wydana przez Krakowski Alarm Smogowy.

Pierwsze spotkania prezentujące założenia aktualizacji Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego odbyły się w Krakowie (14.09) dla gmin z Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego i w Tarnowie (15.09) dla gmin subregionu tarnowskiego. Przedstawiciele władz gmin, organizacji, przedsiębiorstw oraz mieszkańcy poznali analizy obecnej jakości powietrza w Małopolsce, planowane główne działania naprawcze oraz sposób ich wdrażania. Główne obowiązki wdrażania działań ograniczających emisje do powietrza spoczywają na władzach samorządowych. W trakcie dyskusji uczestnicy przedstawili swoje sugestie i postulaty odnośnie wdrażania Programu oraz podkreślali duże znaczenie świadomości mieszkańców co do wpływu zanieczyszczenia powietrza na ich własne zdrowie.

Uwagi i postulaty dotyczące aktualizacji Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego można przekazywać do 30 września na adres [email protected].

Kolejne spotkania odbędą się w Krakowie (19.09), Nowym Sączu (20.09), Chrzanowie (21.09) oraz Nowym Targu (22.09).

Prezentacja założeń Programu ochrony powietrza KOM 14/09/2016

Prezentacja założeń Programu ochrony powietrza Tarnów 15/09/2016

Krakowski Alarm Smogowy w ramach realizacji z Województwem Małopolskim projektu LIFE „Wdrażanie Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego – Małopolska w zdrowej atmosferze” prowadzi nabór projektów edukacyjnych w zakresie ochrony powietrza.

Organizacje pozarządowe lub grupy nieformalne działające wspólnie z organizacją pozarządową mogą uzyskać dotację w wysokości od 3000 zł do 15000 zł na działania służące zwiększaniu świadomości społeczności lokalnych na rzecz czystego powietrza realizowane na terenie województwa małopolskiego lub śląskiego. Nie jest wymagany finansowy wkład własny.

Termin składania wniosków mija 3 października 2016 o godzinie 15:00. Wnioski należy wypełnić na formularzach dostępnych na www.krakowskialarmsmogowy.pl/naszepowietrze.

Cele programu to:

1. Podniesienie świadomości wśród członków społeczności lokalnych na terenie województwa małopolskiego i/lub śląskiego na temat zanieczyszczenia powietrza i rozwiązań służących poprawie jakości powietrza, ze szczególnym uwzględnieniem niskiej emisji;
2. Podniesienie poziomu zaangażowania społeczności lokalnych na terenie województwa małopolskiego i/lub śląskiego w działania na rzecz poprawy jakości powietrza, ze szczególnym uwzględnieniem niskiej emisji;
3. Rozwój ruchów i inicjatyw społecznych działających na rzecz poprawy jakości powietrza w województwie małopolskim i/lub śląskim.

Opis Programu

Regulamin i wzór wniosku

Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego zaprasza przedstawicieli zainteresowanych gmin, mieszkańców i organizacji na spotkania konsultacyjne, na których zaprezentowane zostaną założenia przygotowywanej aktualizacji Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego.

Wszystkich zainteresowanych zapraszamy do czynnego udziału w tworzeniu strategii poprawy jakości powietrza w Małopolsce poprzez udział w spotkaniach.

Spotkania konsultacyjne odbywać będą się według poniższego harmonogramu:

• 14 września o godz. 10:00

Miejsce: Kraków, ul. Św. Filipa 6, aula Kolejowego Towarzystwa Kultury,

Spotkanie dla gmin Krakowskiego Obszaru Metropolitarnego (powiat miechowski, proszowicki, bocheński, myślenicki, wielicki, krakowski – z wyjątkiem Metropolii Krakowskiej).

• 15 września o godz. 10:00

Miejsce: Tarnów, ul. Narutowicza 38, sala nr 11 (parter) w Starostwie Powiatowym,

Spotkanie dla gmin Subregionu tarnowskiego (miasto Tarnów, powiat tarnowski, dąbrowski, brzeski).

• 19 września o godz. 11:00

Miejsce: Kraków, ul. Św. Filipa 6, aula Kolejowego Towarzystwa Kultury,

Spotkanie dla gmin Metropolii Krakowskiej (miasto Kraków, Biskupice, Czernichów, Igołomia-Wawrzeńczyce, Kocmyrzów-Luborzyca, Liszki, Michałowice, Mogilany, Niepołomice, Skawina, Świątniki Górne, Wieliczka, Wielka Wieś, Zabierzów, Zielonki).

• 20 września o godz. 10:00

Miejsce: Nowy Sącz, ul Jagiellońska 33, sala sesyjna w Starostwie Powiatowym,

Spotkanie dla gmin Subregionu sądeckiego (miasto Nowy Sącz, powiat nowosądecki, gorlicki, limanowski).

• 21 września o godz. 10:00

Miejsce: Chrzanów, ul. Focha 3, sala audiowizualna Powiatowego Centrum Kształcenia Ustawicznego,

Spotkanie dla gmin Subregionu Małopolska zachodnia (powiat chrzanowski, olkuski, oświęcimski, wadowicki).

• 22 września o godz. 9:00

Miejsce: Nowy Targ, ul. Jana III Sobieskiego 2, sala konferencyjna Biura Związku Euroregion „Tatry”.

Spotkanie dla gmin Subregionu podhalańskiego (powiat tatrzański, nowotarski, suski).

Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie ogłosił nabór wniosków w ramach Programu Priorytetowego JAWOR Poprawa efektywności energetycznej – termomodernizacja budynków jednorodzinnych. Celem Programu jest zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło grzewcze w wyniku docieplenia przegród budowlanych. Zadania objęte dofinansowaniem to: ocieplenia ścian zewnętrznych budynków, ocieplenia dachów, stropodachów, stropów nad ostatnią kondygnacją, ocieplenia stropów piwnic, wymiany okien, drzwi zewnętrznych. Wymagane jest zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło grzewcze o co najmniej 25%.

Program skierowany jest do osób fizycznych. Mogą one uzyskać preferencyjną pożyczkę w wysokości do 90% kosztu docieplenia budynku, której oprocentowanie wyniesie 2% w skali roku i podlegać będzie umorzeniu w wysokości do 20%. Minimalna kwota pożyczki to 20 tys. zł a maksymalna 100 tys. zł.

Szczegółowe zasady programu JAWOR

Z najnowszych badań opinii publicznej wynika, że Małopolanie negatywnie postrzegają jakość powietrza w swoim regionie. Największa świadomość problemu zanieczyszczenia powietrza występuje w Krakowie, gdzie aż 81% respondentów uważa że jakość powietrza jest bardzo zła lub raczej zła. Pomimo, iż na wsiach oraz w mniejszych miastach ogólna ocena jakości powietrza jest lepsza, to aż 63% Małopolan jest przekonana, że powietrze jest bardziej zanieczyszczone w trakcie sezonu grzewczego i ocenia jego jakość w tych miesiącach jako bardzo złą lub raczej złą. Podobny odsetek (69%) uważa, że jakość powietrza może mieć w przyszłości negatywne skutki dla zdrowia ich samych lub ich najbliższych.

Małopolanie wykazują bardzo wysokie poparcie dla antysmogowych regulacji. Niemal 90% mieszkańców regionu popiera wprowadzenie obowiązku wymiany najbardziej zanieczyszczających kotłów, przy zapewnieniu przez władze dopłat do kosztów takiej wymiany. Równie duży odsetek respondentów popiera wprowadzenie norm jakości węgla czy zaostrzenie kar za spalanie śmieci. Wysokie jest także poparcie dla ograniczenia ruchu samochodowego w większych miastach oraz wprowadzenia zakazu wjazdu samochodów ze starymi silnikami diesla do centrów dużych miast – w Krakowie wyniosło ono odpowiednio 63% oraz 70%.

Badania uwidaczniają również duży problem z dostępem do informacji o bieżącej jakości powietrza w miejscowościach poza Krakowem. Aż 61% czuje się źle poinformowana pod tym względem. Z drugiej strony około trzy czwarte mieszkańców Małopolski oczekuje łatwiejszego dostępu do tego typu informacji. Najchętniej Małopolanie chcieliby, aby informacja na temat jakości powietrza docierała do nich przez Internet, elektroniczne tablice w przestrzeni miejskiej, urzędy gminy, telewizję, radio oraz prasę.

Badania zostały przeprowadzone w sierpniu 2016 roku na reprezentatywnej próbie 1000 mieszkańców województwa. Badania zostały wykonane przez CEM Instytut Badań Rynku i Opinii Publicznej, na zlecenie Stowarzyszenia Krakowski Alarm Smogowy, w ramach realizacji projektu zintegrowanego „Wdrażanie Programu ochrony powietrza w województwie małopolskim – Małopolska w zdrowej atmosferze”, dofinansowanego w ramach programu Unii Europejskiej LIFE.

Raport z oceny świadomości mieszkańców Małopolski

W dniach 25-26 sierpnia br. w Krakowie odbyło się spotkanie Grupy Roboczej ds. Ochrony Powietrza i Energetyki, które było doskonałą okazją do zaprezentowania działań podejmowanych w Małopolsce w zakresie poprawy jakości powietrza i wymiany doświadczeń z innymi regionami w Polsce.

Podczas wizyty przedstawiono działania podejmowane przez Województwo Małopolskie oraz małopolskie gminy w zakresie wdrażania obowiązującego Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego. Przedstawiciele Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Krakowie zaprezentowali wnioski z prowadzonych w gminach kontroli w zakresie wdrażania działań naprawczych. Urząd Miasta Krakowa wraz z Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej w Krakowie zaprezentowali dostępne programy pomocowe na wymianę urządzeń grzewczych oraz dopłaty dla mieszkańców, którzy ponoszą zwiększone koszty grzewcze lokalu. Swoje działania proekologiczne zaprezentowała również elektrociepłownia EDF Polska S.A. Oddział w Krakowie oraz zakład Protech Sp. z o.o. w Zatorze. Podczas spotkania, poruszono także kwestię wpływu motoryzacji na jakość powietrza.

W toku dyskusji przedstawiciele urzędów i producenci kotłów podnosili brak odpowiednich przepisów prawnych i działań na poziomie krajowym. Zwracano uwagę na konieczność określenia przepisów regulujących parametry jakościowe paliw stałych dopuszczonych do sprzedaży w Polsce, regulacji określających parametry techniczne i wielkość emisji zanieczyszczeń dla kotłów na paliwa stałe. Ponadto, rozmawiano na temat świadomości społecznej w zakresie zanieczyszczenia powietrza i konieczności dalszej edukacji społeczeństwa.

Grupa Robocza ds. Ochrony Powietrza i Energetyki funkcjonuje przy Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w ramach sieci organów ochrony środowiska „Partnerstwo: Środowisko dla Rozwoju”. W swoim składzie skupia przedstawicieli Ministerstwa Środowiska, urzędów marszałkowskich, Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, regionalnych dyrekcji ochrony środowiska, ekspertów zajmujących się tematyką ochrony powietrza.

Poniżej prezentacje przedstawione na spotkaniu:

Prezentacja EDF Polska S.A. Oddział Kraków

Działania proekologiczne realizowane przez EDF Polska S.A. Oddział Kraków

Realizacja umowy o współpracy w zakresie zrównoważonego rozwoju przez EDF Polska S.A. Oddział Kraków

Praktyczne wykorzystanie przepisów art. 96 ustawy Prawo ochrony środowiska

Wsparcie finansowe Miasta Krakowa do wymiany urządzeń grzewczych

Wsparcie finansowe Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Krakowie wynikające ze zwiększonych kosztów grzewczych lokalu

Prezentacja zakładu Protech Sp. z o.o.

Działania zakładu Protech Sp. zo.o.

Doświadczenia Województwa Małopolskiego w zakresie wdrażania Programu ochrony powietrza

Projekt zintegrowany LIFE „Wdrażanie Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego – Małopolska w zdrowej atmosferze”

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska Kraków – współpraca z gminami oraz kontrola wdrażania zapisów Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego

Wdrażanie Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego na przykładzie gminy Wadowice

Wpływ motoryzacji na jakość powietrza

Działania podejmowane przez Miasto Kraków w celu ograniczenia emisji komunikacyjnej

Zebrane zostały wnioski mieszkańców, organizacji pozarządowych i władz gmin, które powinny zostać uwzględnione w pracach nad aktualizacją Programu ochrony powietrza. W wyznaczonym okresie od 22 czerwca do 29 lipca wpłynęły wnioski od łącznie 52 instytucji, w tym 35 od władz gmin, 13 od organizacji oraz 4 od osób prywatnych.

Zgłoszone uwagi w dużej części dotyczyły konieczności wyznaczenia w Programie ochrony powietrza potrzeby przygotowania i przyjęcia uchwały antysmogowej określającej parametry emisyjne dla kotłów małej mocy na terenie całego województwa małopolskiego. Pojawiły się komentarze dotyczące braku skutecznych instrumentów prawnych, które pozwoliłyby wymóc na mieszkańcach wymianę niskosprawnych instalacji grzewczych, a także wskazujące na problem braku środków finansowych na podjęcie tego przedsięwzięcia. Uwagi odnosiły się również do zjawiska nielegalnego spalania odpadów w domowych instalacjach grzewczych, które nadal powszechnie obserwowane jest na terenie całego województwa. Związane jest to z niedostateczną kontrolą lub jej brakiem w niektórych gminach, co wynika z nieznajomości przepisów lub trudności kadrowych.

Część gmin, dla których w poprzednim Programie z 2013 r. nie wyznaczono obowiązku wymiany starych kotłów, zwróciły się z prośbą o ich uwzględnienie w zaktualizowanym dokumencie i zadeklarowały podjęcie działań w zakresie likwidacji niskiej emisji. Natomiast niektóre z gmin, dla których obecny Program wyznaczał zadania w zakresie zmniejszenia emisji do powietrza, wnioskowało o ograniczenie skali wyznaczonych obowiązków.

We dniach 12-22 września odbędą się spotkania konsultacyjne w poszczególnych regionach województwa w celu zaprezentowania założeń nowego Programu. Prace nad przygotowaniem projektu zaktualizowanego Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego potrwają do października br. W listopadzie odbędą się oficjalne konsultacje społeczne i proces opiniowania dokumentu przez władze gmin i powiatów. Przedstawienie uchwały Sejmikowi Województwa Małopolskiego planowane jest w styczniu 2017 roku.

Zestawienie zgłoszonych wniosków do aktualizacji Programu ochrony powietrza

Województwo Małopolskie podjęło się prowadzenia na jasnych i przejrzystych warunkach listy niskoemisyjnych kotłów oraz ogrzewaczy pomieszczeń (np. kominków, pieców), które wykorzystują paliwa stałe – węgiel lub biomasę. Na liście może znaleźć się każde urządzenie, które posiada badania laboratorium akredytowanego w zakresie zgodności z wymaganiami klasy 5 według normy PN-EN 303-5:2012 lub zgodności z wymaganiami rozporządzenia Komisji UE 2015/1189 z dnia 28 kwietnia 2015 r. (w przypadku kotłów) lub rozporządzenia Komisji UE 2015/1185 z dnia 24 kwietnia 2015 r. (w przypadku ogrzewaczy pomieszczeń).

Dodatkowe warunki, które muszą spełniać urządzenia, które będą umieszczane na liście to:

• kotły, za wyjątkiem kotłów zgazowujących, muszą być wyposażone w automatyczny podajnik paliwa,
• kotły nie mogą posiadać rusztu awaryjnego ani elementów umożliwiających jego zamontowanie,
• urządzenia grzewcze działające z elektrofiltrem nie mogą mieć technicznej możliwości pracy przy wyłączonym elektrofiltrze.

Zgłaszający urządzenia grzewcze na listę powinni przesłać na adres e-mail [email protected]:

1. skan wypełnionego i podpisanego wniosku o wpis na listę,
2. wersję elektroniczną lub skan dokumentacji technicznej oraz instrukcji dla instalatorów i użytkowników urządzenia grzewczego,
3. skan podpisanego dokumentu wydanego przez stosowną jednostkę akredytowaną, zawierający sprawozdanie z badań emisji zanieczyszczeń i sprawności cieplnej lub sezonowej efektywności energetycznej,
4. jedno zdjęcie lub grafikę przedstawiającą urządzenie grzewcze (jpg lub png, 1200×1200 pikseli)

Weryfikacja zgłaszanych wniosków o wpis na listę będzie prowadzona przez pracowników Departamentu Środowiska Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego lub zewnętrznych ekspertów.

Prowadzona lista ma służyć mieszkańcom i pracownikom gmin w prawidłowym doborze urządzeń grzewczych na paliwa stałe, które spełnią wymagania programów dofinansowania oraz gwarantują znaczną redukcję szkodliwej emisji do powietrza.

Regulamin będzie obowiązywał od 1 września 2016 roku i zastąpi obecnie prowadzoną listę zgłaszanych dotychczas kotłów na węgiel i biomasę na stronie powietrze.malopolska.pl/kotly.

Regulamin prowadzenia listy niskoemisyjnych urządzeń grzewczych – obowiązuje od 01.09.2016

Wniosek o wpis na listę niskoemisyjnych urządzeń grzewczych

Ministerstwo Środowiska opracowało Kodeks przeciwdziałania uciążliwości zapachowej, który ma na celu ograniczenie narastającego problemu odorów przy uwzględnieniu istniejącej sytuacji społecznej i ekonomiczno-gospodarczej oraz braków w istniejących dotychczas przepisach prawnych. Jest to zbiór praktyk i działań przyjaznych środowisku, które może przyczynić się on do ograniczenia lub eliminowania uciążliwości zapachowej na różnych etapach inwestycji, zmniejszania negatywnego wpływu na ludzi i środowisko naturalne oraz podniesienia jakości życia.

Kodeks stworzony został na potrzeby administracji centralnej, samorządu wojewódzkiego i lokalnego oraz przedsiębiorców. Zawiera między innymi metody zapobiegania i zmniejszania emisji odorów takie jak: usytuowanie instalacji z dala od zabudowań mieszkalnych, stosowanie barier technicznych np. sadzenie drzew, przegląd stosowanych surowców i materiałów używanych w procesie produkcyjnym czy wykorzystywanie najlepszych dostępnych technik BAT. Istotne są również techniki redukcji i ograniczenia emisji substancji zapachowych, gdzie wykorzystać można takie metody jak: techniki filtracyjne, spalanie, dezodoryzację.

Główne źródła emisji substancji odoroczynnych zostały podzielone na poszczególne sektory: gospodarkę odpadami, gospodarkę wodno-ściekową, rolnictwo oraz przetwórstwo rolno-spożywcze, gdzie przedstawiono sposoby zapobiegania powstawaniu uciążliwości zapachowej. Właściwa lokalizacja, budowa instalacji i ukształtowanie terenu, przestrzeganie procedur eksploatacyjnych, hermetyzacja, maskowanie zapachu to tylko część proponowanych działań.

Projekt Kodeksu przeciwdziałania uciążliwości zapachowej na stronie internetowej Ministerstwa Środowiska

W ramach prowadzonego od 24 czerwca do 25 lipca 2016 naboru kart projektów do Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego, złożono łącznie 101 projektów związanych z obniżeniem niskiej emisji poprzez zastosowanie nowoczesnych kotłów na węgiel (poddziałanie 4.4.3). Działania dotyczą gmin w 5 subregionach: Krakowskim Obszarze Metropolitalnym, Subregionie Tarnowskim, Subregionie Sądeckim, Subregionie Podhalańskim i Małopolsce Zachodniej.  Całkowity koszt wymiany ogrzewania z wszystkich projektów wynosi ponad 190 mln zł, z czego wnioskowane dofinansowanie unijne to około 147 mln zł.

Natomiast w przypadku działań polegających na wymianie źródeł ciepła w indywidualnych gospodarstwach domowych na nowoczesne kotły na biomasę, paliwa gazowe i inne oraz rozwój sieci ciepłowniczych (poddziałanie 4.4.2), złożono dla gmin w 5 subregionach łącznie 97 kart projektów. Całkowity koszt działań wynosi ponad 222 mln zł, z czego 162 mln zł to kwota wnioskowanego dofinansowania.

Nabór kart projektów na działanie 4.4.2

Nabór kart projektów na działanie 4.4.3

Już za kilka miesięcy – od 1 kwietnia 2017 roku dostawcy kotłów na paliwa stałe będą zobligowani, by zadbać o ich oznaczenie etykietą efektywności energetycznej. Etykiety będą obowiązywać również dla zestawów zawierających kocioł na paliwo stałe, ogrzewacze dodatkowe, regulatory temperatury i urządzenia słoneczne. Klasy energetyczne będą przypisywane na podstawie współczynnika efektywności energetycznej (EEI) kotła lub zestawu od najgorszej klasy G (EEI poniżej 30) do najlepszej klasy A+++ (EEI co najmniej 150).

Wymagania ekoprojektu

Natomiast od 1 stycznia 2020 roku kotły na paliwa stałe wprowadzane do obrotu i do użytkowania będą musiały spełniać wymogi efektywności energetycznej i emisji zanieczyszczeń dla sezonowego ogrzewania pomieszczeń określone w przepisach rozporządzenia wykonawczego Komisji UE do dyrektywy 2009/125/WE z dnia 21 października 2009 r. ustanawiającej ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu. Od 1 stycznia 2022 r. podobne wymagania obejmą również miejscowe ogrzewacze pomieszczeń (kominki, piece, kuchenki).

Ocena wpływu regulacji przygotowana przez Komisję Europejską wskazała, że wdrożenie nowych wymogów dla kotłów na paliwa stałe spowoduje w skali Unii Europejskiej oszczędność zużycia energii rzędu 17-22 PJ (petadżul = 1 J * 10¹⁵) w 2040 roku oraz ograniczenie emisji pyłów o 59-78% przy jednoczesnym pobudzeniu wzrostu miejsc pracy w tym sektorze. W przypadku miejscowych ogrzewaczy pomieszczeń oszczędności zużycia energii wyniosą rzędu 207-313 PJ w 2030 roku a redukcja emisji pyłów o 36-42%.

Już obecnie kocioł grzewczy opalany paliwem stałym z mechanicznym podawaniem paliwa, mający napęd jest “maszyną” w rozumieniu dyrektywy maszynowej 89/392/EEC i podlega ocenie zgodności z zasadniczymi wymaganiami ustalonymi w dyrektywie. Musi zostać przebadany przez niezależną jednostkę badawczą, która posiada akredytację na badania kotłów zgodnie z normą PN EN 303-5:2012.

Lista kotłów

Na stronie powietrze.malopolska.pl/kotly publikowana jest lista kotłów, które spełniają wymagania klasy 5 według normy PN-EN 303-5:2012 lub wymagania dotyczące ekoprojektu potwierdzone badaniami przeprowadzonymi przez laboratorium akredytowane. Lista ma służyć mieszkańcom w wyborze najbardziej ekologicznych kotłów grzewczych na paliwa stałe oraz władzom gmin w celu identyfikacji urządzeń, które mogą być dofinansowane w ramach dostępnych programów ze środków krajowych i unijnych. Obecnie trwają przygotowania docelowego regulaminu prowadzenia listy, aby ujednolicić prezentowane informacje i precyzyjniej wskazywać spełniane wymagania.