Zaproszenie do udziału w pomiarach porównawczych sensorów pyłu PM10

Informowanie mieszkańców o występujących przekroczeniach poziomów dopuszczalnych w powietrzu jest jednym z kluczowych działań na rzecz walki o czyste powietrze w województwie małopolskim. W ostatnim czasie na rynku dostępny jest szeroki wybór  urządzeń pomiarowych stężeń pyłu zawieszonego, które cieszą się dużym zainteresowaniem zarówno wśród mieszkańców, jak i samorządów województwa małopolskiego.

Województwo Małopolskie, we współpracy z Głównym Inspektoratem Ochrony Środowiska, Wojewódzkim Inspektoratem Ochrony Środowiska w Krakowie, Akademią Górniczo-Hutniczą w Krakowie oraz Stowarzyszeniem Krakowski Alarm Smogowy, planuje organizację pomiarów porównawczych dostępnych na rynku sensorów pyłu zawieszonego PM10.  Akcja ta ma na celu  weryfikację i ocenę wiarygodności szeroko dostępnych urządzeń pomiarowych poprzez porównanie otrzymanych wyników z wynikami uzyskanymi pomiarem metodą referencyjną urządzeń GIOŚ.

Planowana data rozpoczęcia pomiarów to 16 stycznia 2017r. a przewidywany czas pomiarów to ok. 5 miesięcy. Pomiary prowadzone będą przy stacji Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Warunkiem uczestnictwa w planowanej akcji pomiarowej jest udostępnienie min. 2 czujników pomiarowych które mierzą pył zawieszony PM10 podając wartości średniogodzinne. Wyniki pomiarów będą przesyłane do Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, oraz porównywane z wynikami stacji pomiarowej zlokalizowanej w tym samym miejscu. Akcja porównawcza zakończy się sporządzeniem raportu z przeprowadzonych badań. Raport będzie publikowany i powszechnie dostępny dla gmin i mieszkańców.

Serdecznie zapraszamy podmioty oferujące urządzenia pomiarowe stężeń pyłu PM10 do udziału w planowanej akcji. Prosimy o zgłoszenie chęci uczestnictwa na adres e-mail: powietrze@umwm.pl. Regulamin uczestnictwa oraz szczegóły wydarzenia zostaną przedstawione w najbliższym czasie do zainteresowanych podmiotów.

Zarząd Województwa Małopolskiego przyjął projekt uchwały antysmogowej dla Małopolski. To dokument, który od połowy przyszłego roku ma wprowadzać całkowity zakaz spalania mułów i flotów węglowych w piecach i kominkach na terenie całego województwa oraz wyeliminować montowanie kotłów, które nie spełniają norm ekoprojektu.

Najważniejszymi założeniami uchwały antysmogowej dla Małopolski jest ograniczenie powstawania nowych źródeł niskiej emisji i wprowadzenie zakazu instalowania tzw. kopciuchów, czyli kotłów, które nie spełniają żadnych norm emisji zanieczyszczeń. Uchwała ma także wprowadzić od lipca 2017 roku zakaz palenia w piecach mułami i flotami węglowymi oraz mokrym drewnem (o wilgotności powyżej 20%). W tej chwili do sprzedaży – głównie w Małopolsce i na Śląsku – trafia 800 tys. ton mułów, czyli odpadów węglowych. W efekcie ponad 98% mieszkańców regionu oddycha powietrzem, w którym nawet 10-krotnie przekroczone są dopuszczalne poziomy rakotwórczego benzo(a)pirenu, a ponad 4 tys. osób rocznie umiera na choroby będące następstwem zanieczyszczonego powietrza. Koszty związane z leczeniem chorych z powodu zanieczyszczeń powietrza i ich nieobecnością w pracy szacuje się na 3 mld zł rocznie.

Na dostosowanie się do przepisów uchwały w zakresie istniejących instalacji grzewczych, mieszkańcy będą mieli czas do końca 2022 roku, a w przypadku korzystania z kotła spełniającego wymagania emisyjne na poziomie co najmniej klasy 3, ten okres będzie wydłużony do końca 2026 roku.

Treść projektu uchwały dostępna jest na stronie www.powietrze.malopolska.pl/antysmogowa. Uwagi i wnioski do projektu dokumentu kierować można w terminie do 5 stycznia 2017 r., elektronicznie na adres e-mail: powietrze@umwm.pl lub pisemnie na adres: Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Departament Środowiska, ul. Racławicka 56, 30-017 Kraków.

Zapraszamy do udziału w konferencji „Powietrze ponad granicami – uchwała antysmogowa jako narzędzie poprawy jakości powietrza”, która odbędzie się 23 listopada 2016 r. w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. Po konferencji, od godziny 16:00 rozpocznie się spotkanie konsultacyjne projektu Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego.

Program konferencji:

12:00-12:20 Powitanie uczestników spotkania – Wojciech Kozak, Wicemarszałek Województwa Małopolskiego

12:20-12:40 Planowane działania na rzecz poprawy jakości powietrza w województwie małopolskim – Tomasz Pietrusiak, Z-ca Dyrektora Departamentu Środowiska, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego

12:40-13:40 Strategia poprawy jakości powietrza w Polsce – moderowany panel dyskusyjny z ekspertami i głosami z sali
Moderator: Pan Jacek Bańka – Radio Kraków
Uczestnicy:
Wojciech Kozak – Wicemarszałek Województwa Małopolskiego,
– Marzena Wodzińska – Członek Zarządu Województwa Wielkopolskiego,
– Przedstawiciel Ministerstwa Rozwoju,
Blanka Romanowska – Kierownik Referatu ds. planowania i sprawozdawczości oraz polityki ekologicznej, Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego,
Maciej Zathey – Dyrektor Instytutu Rozwoju Terytorialnego we Wrocławiu,
Marcin Podgórski – Dyrektor Departamentu Gospodarki Odpadami oraz Pozwoleń Zintegrowanych i Wodnoprawnych, Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego,
Andrzej Guła – Prezes Krakowskiego Alarmu Smogowego.

13:40-14:00 Przerwa kawowa

14:00-15:00 Rozwiązania na rzecz poprawy jakości powietrza na szczeblu gminnym pod kątem uchwały antysmogowej moderowany panel dyskusyjny z ekspertami i głosami z sali
Moderator: Pan Jacek Bańka – Radio Kraków
Uczestnicy:
Witold Śmiałek – Doradca Prezydenta Miasta Krakowa ds. Jakości Powietrza,
Mateusz Klinowski – Burmistrz Wadowic,
Wiktor Łukaszczyk – Zastępca Burmistrza Miasta Zakopane,
Marta Wieciech-Kumięga – Dyrektor Wydziału Ochrony Środowiska, Urząd Miasta Nowy Sącz,
– Marek Kaczanowski – Dyrektor Wydziału Ochrony Środowiska, Urząd Miasta Tarnowa.

15:00-15:30 Lunch

Ze względów organizacyjnych proszę o potwierdzenie udziału w konferencji na adres e-mail: ewa.dabrowska@umwm.pl

Konsultacje projektu Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego

16:00-16:15 projekt aktualizacji Programu Ochron Powietrza dla województwa małopolskiego – Aneta Lochno – ATMOTERM S.A

16:15-16:25 Opinia do projektu aktualizacji Programu Ochrony Powietrza dla województwa małopolskiego – Anna Majchrzak – NILU Polska

16:25-17:30 Wystąpienia oraz dyskusja w ramach konsultacji projektu Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego

Wyniki badań przeprowadzone przez Krakowski Alarm Smogowy w ramach realizacji projektu zintegrowanego LIFE „Wdrażanie Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego – Małopolska w zdrowej atmosferze” wskazują, że zaledwie co piaty budynek jednorodzinny w Małopolsce ogrzewany jest źródłami, które nie wywierają negatywnego wpływu na jakość powietrza.

Węglem i drewnem ogrzewanych jest ponad 400 tys. domów jednorodzinnych. Aż 60% domów (300 000 gospodarstw) wyposażonych jest w kotły zasypowe, w których można spalić wszystko, w tym węgiel złej jakości czy śmieci. Co więcej, ponad 50% tych kotłów to urządzenia wiekowe – 12 lat i więcej. Urządzenia tego typu nazywane są „kopciuchami” właśnie ze względu na kłęby dymu, a wraz z nim ogromne ilości zanieczyszczeń, jakie z siebie wypuszczają podczas użytkowania.

Taki stan rzeczy sprawia, że to właśnie sektor mieszkaniowy stanowi główne źródło zanieczyszczenia pyłem oraz benzo(a)pirenem w naszym regionie. Emisja z niskich kominów (głównie domów) odpowiada za 57% emisji pyłu PM10 w naszym województwie, 69% emisji pyłu PM2,5 oraz ponad 90% emisji benzo(a)pirenu .

27% małopolskich domów (142 tysiące) nie ma żadnego ocieplenia ścian zewnętrznych. W tych domach energia cieplna zamiast służyć ogrzewaniu pomieszczeń ucieka przez nieszczelne ściany.

Większość właścicieli domów jednorodzinnych (77%) nie myśli obecnie o wymianie kotłów. Oznacza to, iż bez regulacji oraz programów wsparcia finansowego w nadchodzących latach nie nastąpi znaczący postęp w likwidacji źródeł smogu.

Raport z badań stanu technicznego budynków jednorodzinnych w Małopolsce

Do 30 listopada 2016 r. potrwają konsultacje społeczne projektu uchwały Sejmiku Województwa Małopolskiego w sprawie aktualizacji Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego.

Przedmiotem dokumentu są długoterminowe działania naprawcze, plan działań krótkoterminowych oraz uszczegółowienie zagadnień związanych z inwentaryzacją źródeł emisji, analizą jakości powietrza i opisem uwarunkowań ekonomicznych, ekologicznych i lokalnych wybranych kierunków działań naprawczych.

Projekt Programu dostępny jest na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego w dziale Konsultacje Projektów oraz pod adresem powietrze.malopolska.pl/aktualizacja-pop/

Uwagi i wnioski do projektu dokumentu kierować można elektronicznie na adres e-mail: powietrze@umwm.pl lub pisemnie na adres: Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Departament Środowiska, ul. Racławicka 56, 30-017 Kraków.

Organem właściwym do rozpatrzenia uwag i wniosków jest Zarząd Województwa Małopolskiego.

Ponadto, w ramach konsultacji społecznych 23 listopada 2016 r. o godz. 16:00 w siedzibie Muzeum Lotnictwa Polskiego, przy al. Jana Pawła II 39 w Krakowie odbędzie się otwarte spotkanie konsultacyjne dla wszystkich zainteresowanych osób.

Projekt Programu zostanie przedłożony Sejmikowi Województwa Małopolskiego do końca stycznia 2017 roku.

To był wielki dzień dla województwa małopolskiego na Europejskim Tygodniu Regionów i Miast w Brukseli. 12 października Pan Tomasz Pietrusiak – Zastępca Dyrektora Departamentu Środowiska UMWM, miał przyjemność przedstawić Projekt LIFE „Wdrażanie Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego – Małopolska w zdrowej atmosferze”. To najlepszy projekt zintegrowany ze wszystkich 39 z całej UE, które zostały zgłoszone w konkursie w 2015. Pan Tomasz wystąpił na zaproszenie Komisji Europejskiej, cieszymy się, że inne kraje mogą korzystać z doświadczeń Małopolski!

Zdjęcia z wydarzenia

W ramach opracowania aktualizacji Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego analizowane są warianty wprowadzenia uchwały antysmogowej dla Małopolski. Priorytetem jest powstrzymanie przyrostu nowych źródeł niskiej emisji. Obecnie pomimo wymiany około 4 tys. kotłów węglowych rocznie, jednocześnie powstaje około 12 tys. nowych źródeł które nie muszą spełniać żadnych norm emisyjnych. Uchwała antysmogowa dla Małopolski może wprowadzić obowiązek, aby nowe źródła – już po przyjęciu uchwały w 2017 roku spełniały wymagania klasy 5. Jednocześnie wyeliminowane zostanie spalanie mułów i flotów węglowych a dla drewna postawione zostanie wymaganie stosowanie jedynie suchego, sezonowanego drewna, dzięki czemu zapewnione będzie jego czyste i bardziej efektywne spalanie. Regulacja może wyznaczyć również rok docelowy 2023, do którego wszystkie funkcjonujące pozaklasowe kotły powinny zostać zastąpione kotłami klasy 5. Takie rozwiązanie pozwoli na wykorzystywanie lokalnych zasobów polskiego węgla i drewna w nowoczesnych i wysokosprawnych urządzeniach grzewczych co pozwoli na osiągnięcie w Małopolsce jakości powietrza spełniającej wymagane normy.

Oszacowane łączne koszty wdrożenia obowiązku stosowania kotłów 5 klasy do 2023 roku to około 4,8 mld zł, które w części będą finansowane ze źródeł zewnętrznych. Jednak obniżenie emisji zanieczyszczeń w wyniku wdrożenia uchwały antysmogowej w wariancie kotłów klasy 5 pozwoli na uzyskanie docelowych oszczędności kosztów zdrowotnych szacowanych na poziomie 2,8 mld zł rocznie.

W ramach przygotowania aktualizacji Programu ochrony powietrza dla Małopolski przeanalizowane zostały efekty różnych wariantów działań ograniczenia niskiej emisji. Wykazały one jednoznacznie, że zarówno kontynuacja prowadzenia dotychczasowych działań bez uregulowania emisji z kotłów na poziomie województwa, jak również regulacje które wprowadzą łagodniejsze wymagania klasy 3 lub 4, nie przyniosą wystarczającego efektu w postaci dotrzymania norm jakości powietrza. O ile możliwe byłoby dotrzymanie średniorocznych norm dla pyłu PM10, to osiągnięcie obowiązujących od 2020 roku norm pyłu PM2,5 oraz osiągniecie na znacznym obszarze poziomu docelowego bezno(a)pirenu wymaga zastosowania nowoczesnych kotłów na paliwa stałe co najmniej klasy 5. Nawet w tym wariancie dojście do docelowych poziomów benzo(a)pirenu na newralgicznych obszarach będzie wymagało podjęcia działań dodatkowych – bliźniaczych działań ograniczających niską emisję w województwie śląskim, aby ograniczyć napływ zanieczyszczeń do Małopolski zachodniej oraz preferencji (np. w ramach programów dofinansowania) dla rozwoju sieci ciepłowniczych i czystych źródeł ciepła w większych miastach Małopolski, np. Nowym Sączu, Nowym Targu, Bochni, Wadowicach, Miechowie.

Dzięki zapoczątkowanym w Małopolsce wymaganiom udzielania dofinansowania wyłącznie dla nowoczesnych kotłów na paliwa stałe klasy 5 w ciągu ostatnich 2 lat producenci kotłów dokonali znaczącego postępu w konstrukcji nowoczesnych urządzeń. Obecnie już ponad 30 modeli kotłów co najmniej piętnastu różnych producentów spełnia wymagania najwyższej klasy emisyjnej a z miesiąca na miesiąc nowe modele przechodzą akredytowane badania. Lista niskoemisyjnych urządzeń grzewczych prowadzona jest na stronie www.powietrze.malopolska.pl/kotly

Przyjęcie uchwały antysmogowej dla Małopolski wprowadzającej wymóg stosowania kotłów klasy 5 to szansa na rozwój polskich firm produkujących nowoczesne i wysokosprawne urządzenia grzewcze przy wykorzystaniu lokalnych zasobów węgla i drewna. Od 2020 roku unijne regulacje wprowadzą zakaz sprzedaży na obszarze całej UE kotłów nie spełniających tzw. wymagań ekoprojektu czyli emisji zanieczyszczeń odpowiadających klasie 5. Ministerstwo Rozwoju ograniczenie sprzedaży kotłów poniżej klasy 5 od 2018 roku. Wprowadzenie uchwały antysmogowej w Małopolsce pozwoli uniknąć wzmożonej dystrybucji urządzeń grzewczych nie spełniających norm przed terminem wejścia regulacji unijnej i krajowej. Dzięki temu Małopolska nie stanie się rynkiem zbytu dla pozaklasowych urządzeń grzewczych, co spowodowałoby utrzymanie wysokiej emisji zanieczyszczeń przez kolejne lata ich eksploatacji.

Analiza wariantów uchwały antysmogowej dla Małopolski

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie oddalił złożone skargi na uchwałę Sejmiku Województwa Małopolskiego z 15 stycznia 2016 r. w sprawie wprowadzenia na obszarze Gminy Miejskiej Kraków ograniczeń w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw. WSA w Krakowie potwierdził, że uchwała została podjęta zgodnie z prawem przy zachowaniu wymaganych elementów i procedury.

Przyjęcie przez Sejmik Województwa Małopolskiego uchwały antysmogowej dla Krakowa wprowadzającej od 1 września 2019 roku całkowity zakaz stosowania paliw stałych w kotłach, piecach i kominkach to odpowiedź na postulaty Krakowian domagających się radykalnych działań na rzecz poprawy jakości powietrza. Głos mieszkańców został poparty stanowiskiem Prezydenta Miasta Krakowa oraz przyjętą jednogłośnie uchwałą Rady Miasta Krakowa popierającą przygotowane rozwiązanie. W konsultacjach społecznych 4,6 tys. osób osób (96,5 % biorących udział w konsultacjach) jednoznacznie opowiedziało się za przyjęciem całkowitego zakazu stosowania paliw stałych w Krakowie.

Zarząd Województwa Małopolskiego konsekwentnie dążył do przyjęcia dla Krakowa rozwiązania, które będzie adekwatne do skali występujących poziomów zanieczyszczenia powietrza oraz specyficznych dla tego miasta warunków topograficznych i meteorologicznych, które wpływają na większą kumulację zanieczyszczeń. Mimo niekorzystnych wyroków WSA i NSA wobec poprzedniej uchwały z 2013 roku, inspirowana przez Małopolskę i przeprowadzona przez Posła Tadeusza Arkita tzw. ustawa antysmogowa z 2015 roku umożliwiła ponowne przygotowanie i przyjęcie uchwały, której celem jest poprawa jakości powietrza w Krakowie.

Uchwała antysmogowa dla Krakowa już po pierwszych latach okazuje się sukcesem, gdyż przekłada się na znaczącą ilość zlikwidowanych starych pieców węglowych. Pod tym względem Kraków jest liderem – na ponad 10,0 tys kotłów zlikwidowanych w ostatnich 3 latach w Małopolsce, aż 7,8 tys. przypada na sam Kraków. Oznacza to zmniejszenie emisji pyłu PM10 o około 277 ton i PM2,5 o około 275 ton oraz rakotwórczego bezno(a)pirenu o 159 kg. W Krakowie pozostało nadal do likwidacji około 15 tys. pieców węglowych.

Przyjęcie uchwały antysmogowej dla Krakowa było niezbędne, aby doprowadzić do poprawy jakości powietrza w możliwie najkrótszym czasie. Prowadzone dotychczas działania w zakresie jedynie dotowania wymiany pieców i kotłowni węglowych pomimo zaangażowania dużych środków publicznych były nieskuteczne, gdyż nie ograniczały powstawania nowych źródeł emisji. Przyjęcie uchwały dla Krakowa stało się również inspiracją dla innych regionów Polski do poważnego zainteresowania się tematem jakości powietrza i podjęcia działań zmierzających do ograniczenia poziomu zanieczyszczenia.

W sobotę 24 września 2016 r. na Rynku Głównym w Krakowie rozpoczęły się Małopolskie Dni Profilaktyki Zdrowia. Uczestnicy wydarzenia na antysmogowym stanowisku Departamentu Środowiska UMWM mogli skorzystać z bezpłatnych badań spirometrycznych (wydolności płuc) w specjalistycznym mobilnym gabinecie.

Podczas wydarzenia wykonano łącznie około 60 bezpłatnych badań. Uczestnicy spotkania  mogli również zgłębić swoją wiedzę na  temat wpływu jakości powietrza na zdrowie, jak również uzyskać informacje o możliwościach dofinansowania wymiany systemów grzewczych na proekologiczne. Najmłodsi uczestnicy wydarzenia wzięli udział w konkursie dotyczącym ochrony powietrza i zapobiegania powstawaniu odpadów, w którym nagrodami były ekologiczna torba wykonana z odpadowych bannerów Województwa Małopolskiego oraz książeczka „Uwaga! Alarm! Smogosmok!” wydana przez Krakowski Alarm Smogowy.

Pierwsze spotkania prezentujące założenia aktualizacji Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego odbyły się w Krakowie (14.09) dla gmin z Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego i w Tarnowie (15.09) dla gmin subregionu tarnowskiego. Przedstawiciele władz gmin, organizacji, przedsiębiorstw oraz mieszkańcy poznali analizy obecnej jakości powietrza w Małopolsce, planowane główne działania naprawcze oraz sposób ich wdrażania. Główne obowiązki wdrażania działań ograniczających emisje do powietrza spoczywają na władzach samorządowych. W trakcie dyskusji uczestnicy przedstawili swoje sugestie i postulaty odnośnie wdrażania Programu oraz podkreślali duże znaczenie świadomości mieszkańców co do wpływu zanieczyszczenia powietrza na ich własne zdrowie.

Uwagi i postulaty dotyczące aktualizacji Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego można przekazywać do 30 września na adres powietrze@umwm.pl.

Kolejne spotkania odbędą się w Krakowie (19.09), Nowym Sączu (20.09), Chrzanowie (21.09) oraz Nowym Targu (22.09).

Prezentacja założeń Programu ochrony powietrza KOM 14/09/2016

Prezentacja założeń Programu ochrony powietrza Tarnów 15/09/2016