Jesienny piknik z Funduszami Europejskimi w Oświęcimiu

Relacja z wydarzenia pełnego atrakcji i inspiracji

W sobotę, 19 października, Rynek w Oświęcimiu gościł rodzinny piknik „Małopolska Zachodnia – Kopalnia możliwości”. W słonecznej atmosferze mieszkańcy z całego regionu mieli szansę nie tylko poznać możliwości, jakie oferują Fundusze Europejskie, lecz także spędzić czas w otoczeniu pełnym różnorodnych atrakcji, warsztatów i rozmów z ekspertami.

Fundusze Europejskie na wyciągnięcie ręki

Piknik odwiedzili przedstawiciele projektów LIFE-IP „Małopolska w zdrowej atmosferze” oraz LIFE-IP EKOMALOPOLSKA dla Klimatu i Energii, którzy zapraszali mieszkańców do korzystania z dostępnych rozwiązań w zakresie „zielonych inwestycji”. Na stoiskach informacyjnych czekali specjaliści z Urzędu Marszałkowskiego, dzieląc się praktycznymi informacjami o dotacjach na wymianę pieców, montaż odnawialnych źródeł energii oraz odpowiadając na pytania związane z aplikowaniem o wsparcie. Dzięki ich wskazówkom uczestnicy dowiedzieli się, jak skutecznie przejść przez proces składania i rozliczania wniosków – kluczowych etapów, które mogą otworzyć drzwi do realizacji ekologicznych projektów w ich domach.

Ekologiczny quiz i konkursy dla dzieci i dorosłych

Dla spragnionych rozrywki i wiedzy przygotowano specjalny ekologiczny quiz. Sprawdzian z zakresu ochrony środowiska i funkcjonowania projektów LIFE okazał się świetną okazją do poszerzenia wiedzy o inicjatywach, które realnie wpływają na poprawę jakości powietrza w Małopolsce.

Małopolska Zachodnia – Kopalnia Możliwości

Jesienny piknik w Oświęcimiu był nie tylko okazją do przyjemnego spędzenia czasu, ale także do zgłębienia wiedzy o dostępnych środkach unijnych i projektach wspierających rozwój regionu. Cieszymy się, że tak wiele osób z zainteresowaniem uczestniczyło w tym wydarzeniu, które ukazało bogactwo możliwości wspierających ochronę środowiska i rozwój Małopolski Zachodniej.

Tegoroczna edycja wydarzenia pokazała, jak ważne jest połączenie edukacji, ekologii i rozrywki. Dziękujemy wszystkim, którzy dołączyli do nas w Oświęcimiu i razem z nami patrzą w przyszłość w duchu ochrony środowiska.

Polski Alarm Smogowy zaprasza do udziału w webinarium nt. zakładania i prowadzania straży międzygminnych, które odbędzie się 12 czerwca, o godzinie 10:00. Spotkanie będzie poświęcone omówieniu koncepcji wspólnych straży gminnych, które mogą stanowić odpowiedź na wyzwania związane z finansowaniem i efektywnością działań antysmogowych. Tego typu straże mogą okazać się szczególnie korzystne dla małych samorządów, które same nie są w stanie utworzyć własnej straży gminnej.

O praktycznych aspektach organizowania, prowadzenia i finansowania straży międzygminnej opowie Adam Mandera, komendant Straży Gminnej prowadzonej wspólnie przez trzy śląskie gminy: Gaszowice, Jejkowice i Lyski.

Dla kogo:

Do uczestnictwa zapraszamy przedstawicieli władz gmin, radnych, pracowników urzędów gmin odpowiedzialnych za działania na rzecz ochrony powietrza, a także mieszkańców zainteresowanych możliwością stworzenia w swojej miejscowości straży gminnej.

Zasady udziału:

Aby wziąć udział wystarczy zapisać się poprzez stronę Webinarium (link do spotkania zostanie wysłany na wskazany w zgłoszeniu adres e-mail 11 czerwca). Webinarium jest darmowe i odbędzie się na platformie Zoom.

Program webinarium:

• Tworzenie straży międzygminnej – podstawy prawne, niezbędne kroki
• Jak finansować straż międzygminną
• Organizacja pracy strażników – kwestie praktyczne
• Pytania i odpowiedzi

Zapraszamy do uczestnictwa.

Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego podsumował dane od wszystkich gmin i powiatów w zakresie wdrażania Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego (POP) w 2023 roku.

Podsumowanie realizacji zadań wynikających z Programu zawiera szereg informacji dotyczących m.in.: likwidacji pozaklasowych urządzeń grzewczych, termomodernizacji budynków, inwestycji w OZE. Istotnym elementem podsumowania są także informacje o poniesionych wydatkach i uzyskanych efektach ekologicznych.

Działania w zakresie ograniczenia niskiej emisji podejmowane przez gminy i powiaty pozwoliły w 2023 roku na redukcję emisji pyłu PM10 o 554 Mg, PM2,5 o 542 Mg. Emisja benzo(a)pirenu w ciągu ostatniego roku zmniejszyła się o 169 kg.

Mieszkańcy Małopolski  chętnie korzystają z pomocy finansowej z programu Czyste Powietrze na wymianę źródeł ciepła i termomodernizację budynków.Według danych WFOŚiGW w 2023 roku w Małopolsce złożono 23 027 wniosków. Dla porównania w 2022 roku złożono 17 722, a w 2021 roku 19 973 wnioski.

W 2023 roku na terenie województwa przeprowadzono 4 112 termomodernizacji budynków mieszkalnych oraz zrealizowano 11 942 inwestycje w odnawialne źródła energii. Zaznaczyć należy, iż z pewnością liczba zmodernizowanych budynków oraz nowych instalacji OZE w rzeczywistości jest jeszcze większa. Przedstawione dane bazują głównie na informacjach od mieszkańców i zarządców, którzy sięgali po dotacje, a proces termomodernizacji został uwzględniony w statystykach właściwych urzędów.

Kontrole i działania edukacyjne

179 gmin (na 182) województwa małopolskiego podjęło kontrole w zakresie przestrzegania uchwały antysmogowej oraz zakazu spalania odpadów. W 2023 roku przeprowadzono ponad 35,3 tys. kontroli, podczas których wykryto 448 przypadków nieprzestrzegania przepisów uchwały oraz 713 przypadków spalania odpadów. Nałożono 458 mandatów oraz skierowano 47 spraw do sądu.
Kontrole odbywały się z udziałem funkcjonariuszy Straży Miejskiej, Policji i pracowników urzędu gminy lub miasta.

Najwięcej kontroli palenisk pod kątem przestrzegania uchwały antysmogowej oraz zakazu spalania odpadów przeprowadzono w: Krakowie (1 970 kontroli), Nowym Sączu (1040 kontroli), Skawinie (613 kontroli), Nowym Targu – gminie miejskiej (552 kontroli), Kętach (520 kontroli) oraz Wieliczce (486 kontroli).

Działania gmin

Jedną z najważniejszych funkcji wspierających mieszkańców w procesie wymiany pieców pełnią Ekodoradcy zatrudnieni w gminach. W 2023 roku na terenie województwa działało tyle samo ekodoradców co w 2022 roku. Łącznie było ich 249 w 178 małopolskich gminach. Ponadto 181 gmin prowadziło punkty obsługi programu Czyste Powietrze, który cieszy się dużą popularnością.

Na terenie województwa zakupiono 112 sztuk nowych pojazdów komunikacji publicznej o wysokich parametrach środowiskowych. W Małopolsce przybyło łącznie ponad 143 km nowych dróg rowerowych, a 53 gminy przeprowadziły kampanie promujące wykorzystanie zrównoważonych form transportu. W 2023 roku gminy i powiaty województwa małopolskiego zorganizowały łącznie ponad 1,8 tys. akcji lub kampanii edukacyjnych w zakresie ochrony powietrza, dzięki którym udało się dotrzeć do prawie 3 mln osób.

Poprawa jakości powietrza

Jak pokazują dane zawarte w Rocznej ocenie jakości powietrza przygotowanej przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska w 2023 roku nie było już przekroczeń pyłu PM 2,5, a pozostałe stężenia szkodliwych substancji wyraźnie spadły. Przekroczenia pyłu PM10 wystąpiły już tylko na stacjach: w Nowym Targu i Suchej Beskidzkiej – dla porównania w latach ubiegłych występowały na większości stacji pomiarowych.

Na szczególną uwagę zasługuje miasto Tarnów, gdzie w 2023 roku nie odnotowano przekroczeń żadnej substancji – pierwszy raz w historii pomiarów.

Poprawa jakości powietrza w Krakowie i Małopolsce szczególnie widoczna jest w okresie grzewczym od października do marca. Średnie stężenie pyłu PM10 między sezonem zimowym 2014-2015 (okres przed wprowadzeniem uchwały antysmogowej dla Krakowa i Małopolski) a sezonem 2023-2024 spadło w Małopolsce o 51%, w tym w Krakowie aż o 57%, a poza Krakowem o 49%.

Szczegółowe informacje podsumowujące realizację POP w roku 2023 w województwie małopolskim dostępne są tutaj.

Już jutro,1 maja wejdą w życie przepisy, które ograniczą eksploatację nieekologicznych kotłów na węgiel i drewno w województwie małopolskim.  Wprowadzenie ograniczeń eksploatacji pozaklasowych kotłów oraz miejscowych ogrzewaczy pomieszczeń niespełniających wymagań ekoprojektu jest rozwiązaniem przemyślanym, stanowiącym najważniejszy element małopolskiej polityki antysmogowej. Rozwiązanie to stanowi kluczowe działanie naprawcze, zapewniające realizację celu jakim jest osiągnięcie dopuszczalnych norm zanieczyszczeń w powietrzu.

Uchwała antysmogowa dla Małopolski

Uchwała antysmogowa dla Małopolski nie wprowadza zakazu spalania drewna i węgla, lecz określa parametry dotyczące tych paliw. Głównym założeniem uchwały jest wymiana urządzeń grzewczych na niskoemisyjne i bardziej efektywne. Uchwała antysmogowa dla Małopolski nie nakazuje wymiany urządzeń na konkretne źródło ogrzewania. Możliwa jest instalacja różnych urządzeń m.in. pomp ciepła, kotłów gazowych, urządzeń zasilanych pelletem, kotłów zgazowujących na drewno,  ogrzewania elektrycznego, instalacji przyłączonej do sieci ciepłowniczej, a nawet nowoczesnych kotłów na węgiel (ecodesign). Wybór zastępczego źródła ogrzewania jest kwestią indywidualną i uzależnioną od dostępnych dla danego gospodarstwa rozwiązań. Przepisy zostały uchwalone w styczniu 2017 roku i zapewniały 7,5-letni okres przejściowy na wymianę kotłów pozaklasowych oraz 10-letni na wymianę kotłów 3 i 4 klasy. Okres przejściowy wynikał z uwzględnienia konieczności uzyskania niezbędnych zgód, przeprowadzenia prac związanych z wymianą źródła ciepła i modernizacją instalacji czy pozyskania dofinansowania na realizację inwestycji przez mieszkańców. Uchwała antysmogowa dotyczy każdego, kto ma w swoim domu czy mieszkaniu ogrzewanie na węgiel lub drewno. Niezależnie, czy służy do ogrzewania domu czy podgrzewania wody, czy też do celów rekreacyjnych (kominki). 

Działania informacyjne

W Małopolsce prowadzone są działania informacyjne dotyczące uchwały antysmogowej. Województwo od wielu lat prowadzi szkolenia dla samorządów, przygotowuje materiały edukacyjne, organizuje kampanie społeczne, a także włącza się w projekty pilotażowe usprawniające wymianę pieców. To Małopolska jako pierwsza w kraju utworzyła sieć ekodoradców, którzy na co dzień w urzędach gmin wspierają mieszkańców w procesie wymiany pieców węglowych. Dziś mamy już około 250 ekodoradców w całym regionie. Zadbaliśmy także o finansowanie ich etatów z funduszy unijnych. Uruchomiliśmy środki na działania kontrolne dedykowane strażnikom miejskim/gminnym. Chcieliśmy tym samym rozwiązać problem kadrowy i finansowy wielu gmin.

Ile kotłów jest wciąż do wymiany w Małopolsce?

Według danych z Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków (CEEB) prowadzonej przez Główny Urząd Nadzoru Budowlanego na terenie województwa małopolskiego pozostaje ok. 126 tys. kotłów poniżej 3 klasy lub bezklasowych. Szacuje się, że jest pomiędzy 40-50 tys. instalacji stanowi samodzielne czyli jedyne źródło ciepła. Oznacza to, że w części nieruchomości dostępne są inne, także ekologiczne źródła ciepła. Zatem po 1 maja 2024 r. to one powinny stanowić główne źródło ciepła. Pozaklasowe urządzenia nie będą mogły być eksploatowane.

Likwidacja pieców i kotłów węglowych

Od momentu wejścia w życie uchwały antysmogowej dla Małopolski, czyli w latach 2017-2023 wymieniono ponad 95 tys. pozaklasowych kotłów. Założyć można, że wartość ta jest dużo większa, ponieważ w minionych latach urządzenia grzewcze wymieniane bez dotacji finansowych nie były ewidencjonowane. 

Niekwestionowanym liderem w wymianie kotłów jest Miasto Kraków. Na kolejnych pozycjach plasują się takie gminy jak: Skawina, Myślenice, Wieliczka, Tarnów, Chrzanów, Liszki, Zabierzów, Miasto Nowy Targ oraz Niepołomice.

Działania podjęte w Małopolsce w latach 2017 – 2023 umożliwiły ograniczenie emisji pyłu PM10 o 3 737 ton.

Dofinansowanie do wymiany kotłów z programu Czyste Powietrze

Ogólnopolski program dopłat do wymiany starych pieców oraz docieplenia domów jednorodzinnych cieszy się wielką popularnością. Program z roku na jest coraz bardziej dopasowywany do większego grona beneficjentów. W ostatnim czasie nastawiony jest szczególnie na pomoc najuboższym. Mieszkańcy Małopolski bardzo chętnie korzystają z pomocy finansowej na wymiany źródeł ciepła z programu Czyste Powietrze. Według danych Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie od początku działania programu (2018 – 2023) Małopolanie złożyli 81,2 tys. wniosków, a łączna kwota wypłaconych w tym okresie środków to ponad 741,8 mln zł.

Działania informacyjno-edukacyjne – Projekt LIFE IP Małopolska w zdrowej atmosferze

Od 2015 roku w Małopolsce realizowany jest Projekt zintegrowany LIFE „Wdrażanie Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego – Małopolska w zdrowej atmosferze”, którego celem jest skuteczne wdrożenie Programu ochrony powietrza, a także efektywne wykorzystanie dostępnych środków unijnych i krajowych przeznaczonych na poprawę jakości powietrza. Sztandarowym działaniem projektu było utworzenie sieci ekodoradców zatrudnionych w gminach, którzy na co dzień wspierają mieszkańców w procesie wymiany pieców węglowych. Był to pionierski pomysł na skalę krajową. Obecnie w Małopolsce mamy około 250 ekodoradców zatrudnionych w 178 gminach.

W ramach projektu LIFE Urząd Marszałkowski realizuje kampanie informacyjno – edukacyjno – promocyjne. Jedną z nich była akcja dystrybucji oczyszczaczy powietrza do przedszkoli, żłobków i klubów dziecięcych. Oczyszczacze przekazano do 1 800 placówek z obszaru całego województwa.
W 2022 roku zrealizowany został również projekt tworzenia sieci mierników do pomiaru zanieczyszczenia powietrza wraz z interaktywnymi tablicami informacyjnymi dla szkół na terenie województwa małopolskiego – w projekcie uczestniczyło 116 gmin.

Informacje o uchwale antysmogowej oraz wpływie smogu na życie ludzkie przekazywane były także w kampaniach społecznych o szerokim zasięgu. Kampanie realizowane były m.in. w prasie i rozgłośniach radiowych.

Jakość powietrza w Małopolsce

Szereg zrealizowanych działań wojewódzkich jak również lokalnych przekłada się bardzo wyraźnie na jakość powietrza w Małopolsce.

Zgodnie z corocznymi ocenami jakości powietrza przekazywanymi przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat znacznie spadła liczba dni z przekroczeniami pyłów PM10 oraz poziomów pyłu PM 2,5.

Poprawa jakości powietrza w Krakowie i Małopolsce szczególnie widoczna jest w okresie grzewczym od października do marca. Średnie stężenie pyłu PM10 między sezonem zimowym 2014-2015 (okres przed wprowadzeniem uchwały antysmogowej dla Krakowa i Małopolski) a sezonem 2023-2024 spadło w Małopolsce o 51%, w tym w Krakowie aż o 57%, a poza Krakowem o 49%.

1 maja – co dalej?

Termin 1 maja jest kluczowy i to rzeczywiście ten czas, kiedy używanie bezklasowych urządzeń nie będzie dopuszczalne, ale jest to okres kiedy właśnie kończy się okres grzewczy. Dla wielu mieszkańców w praktyce oznacza to, to że zyskają kilka miesięcy przed kolejnym sezonem na wymianę pieca, jeśli jeszcze tego nie zrobili.

Każdy mieszkaniec, który chce wymienić piec, ocieplić dom lub zainstalować urządzenia OZE, przede wszystkim powinien skontaktować się z ekodoradcą w swojej gminie. Tam uzyska szczegółowe informacje oraz porady dotyczące zastosowania ekologicznego ogrzewania. Dane kontaktowe do ekodoradców można znaleźć na www.powietrze.malopolska.pl/ekodoradcy

Ponad 80 przedstawicieli samorządów, Ekodoradców, Doradców ds. klimatu i energii wzięło udział w spotkaniu online z autorami raportu pt. „Od czego zależy rzeczywista emisja?”. Raport opracowany przez Politechnikę Warszawską, Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy i Fundację Europejskie Centrum Czystego Powietrza, skupia się na istotnych aspektach związanych z rzeczywistymi emisjami zanieczyszczeń.

Raport ekspercki rzuca nowe światło na wskaźniki emisji. Ma to kluczowe znaczenie dla modelowania zanieczyszczeń i tworzenia Programów Ochrony Powietrza

podkreślił Tomasz Pietrusiak – Zastępca Dyrektora Departamentu Środowiska

Łukasz Adamkiewicz (ECAC) przedstawił założenia najnowszych badań i analiz. Następnie Katarzyna Maciejewska, wyjaśniła różnice między badaniami certyfikującymi, opartymi na metodzie rozgrzanego filtra, a badaniami rzeczywistymi emisji, prowadzonymi w tunelu rozcieńczającym. Kluczowym wnioskiem z przeprowadzonych analiz jest fakt, iż rzeczywista emisja pyłu z urządzeń spalających paliwa stałe jest wyższa niż ta wynikająca z badań certyfikacyjnych.

Autorzy raportu rekomendują także:

W zakresie jakości paliw:

zainstalowanie zasobnika z wodą (bufora ciepła), który umożliwi pracę kotła na parametrze bliskim mocy nominalnej, co jest szczególnie ważne w przypadku urządzeń z podajnikiem ręcznym, dobór mocy urządzenia grzewczego do typowych, a nie ekstremalnych warunków zapotrzebowania na energię
w danym budynku

W zakresie trybu pracy:

preferowane dotowanie wymiany starych kotłów na urządzenia automatyczne (przede wszystkim ze względu na znacznie rzadsze fazy ich rozpalania w porównaniu z urządzeniami z załadunkiem ręcznym),
korzystanie z urządzenia zgodnie z dokumentacją techniczną, w szczególności przy rozpalaniu.

Podsumowując prezentację, Dominika Mucha podkreśliła, że dzięki bliskiej współpracy z instytucjami naukowymi i laboratoriami, Fundacja umożliwiła stworzenie obiektywnego raportu badań emisji. Opracowane rekomendacje zostały omówione przez uczestników, otwierając nowy rozdział w działaniach na rzecz ochrony środowiska.

27 lutego 2024 roku o godzinie 14:00 odbędzie się spotkanie online z udziałem autorów raportu pt. „Od czego zależy rzeczywista emisja?” opracowanego przez Fundację Europejskie Centrum Czystego Powietrza we współpracy z naukowcami z Politechniki Warszawskiej oraz Instytutu Ochrony Środowiska (IOŚ-PIB). Spotkanie adresowane do pracowników Jednostek Samorządu Terytorialnego, które mają w swoich kompetencjach sprawy dotyczące ochrony powietrza i klimatu.

Głównym tematem prezentacji będzie przedstawienie wyników analizy specjalistycznej literatury dotyczącej pomiarów wskaźników emisji, zwłaszcza pyłu zawieszonego, pochodzącego z urządzeń spalających paliwa stałe. Podczas spotkania uczestnicy będą mieli okazję poznać kluczowe różnice między badaniami certyfikującymi, a badaniami rzeczywistej emisji z urządzeń grzewczych. Omówione zostaną zagadnienia dotyczące różnych metod załadunku paliwa wpływających na efektywność oraz emisję urządzeń.

Link do udziału w spotkaniu na platformie Webex: [https://umwm.webex.com/umwm/j.php?MTID=mdce4fd812120035958969b33141368d0]

Raport „Od czego zależy rzeczywista emisja”

Liczymy, że nasze spotkanie dostarczy praktycznych narzędzi i wiedzy, które można zastosować w codziennej pracy. Serdecznie zapraszamy do aktywnego udziału, w szczególności Ekodoradców małopolskich gmin oraz powiatowych Doradców ds. klimatu i energii.

Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego podsumował działania gmin w zakresie wdrażania Programu Ochrony Powietrza dla województwa małopolskiego w pierwszym półroczu 2023 roku.

Gdów, Łukowica, Krzeszowice na podium

Działania w zakresie wymiany urządzeń grzewczych w naszym regionie podjęło 176 gmin. Jak deklarują małopolskie gminy, w pierwszym półroczu 2023 roku wymieniono 4 696 nieefektywnych urządzeń grzewczych. Najwięcej kotłów pozaklasowych zlikwidowano w gminach: Gdów (160), Łukowica (123), Krzeszowice (121), Skawina (119), Liszki (110), Chrzanów (105) oraz Myślenice (105). Najczęściej mieszkańcy decydowali się na ogrzewanie gazowe (2 958 szt.), co stanowi 64 % wszystkich wymian. Popularne były również wymiany na odnawialne źródła energii (822 szt.) oraz kotły zasilane biomasą, spełniające wymagania ekoprojektu (558 szt.).

Rządowe wsparcie dla mieszkańców Małopolski  – Program Czyste Powietrze

Małopolanie chętnie korzystają z dofinansowań na wymiany nieefektywnych kotłów oraz termomodernizacje swoich domów z rządowego Programu Czyste Powietrze. Na podstawie danych z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie w pierwszym półroczu 2023 roku złożono w Małopolsce 10 793 wnioski o dofinansowanie. Dla porównania w pierwszym półroczu 2022 roku złożono 10 282 wnioski, a w 2021 roku – 8 691 wniosków. Najwięcej wniosków złożono w: Krakowie (438 wniosków), Skawinie (214 wniosków), Myślenicach (175 wniosków), Krzeszowicach (174 wnioski) oraz w Wieliczce (173 wnioski).

Zielona energia w budynkach użyteczności publicznej

W Małopolsce obserwujemy coraz większe zainteresowanie zieloną energią wśród mieszkańców. Panele fotowoltaiczne, czy pompy ciepła na stałe wpisały się w krajobraz małopolskich miejscowości.  Również obiekty gminne, a więc budynki użyteczności publicznej wyposażane są w odnawialne źródła energii. Działania te wzmacniają bezpieczeństwo energetyczne regionu, zwiększając jednocześnie udział rozproszonych źródeł energii.

Samorządy stawiają na OZE

Co ciekawe, w pierwszym półroczu 2023 roku –  5 małopolskich gmin zadeklarowało, że w swoich budynkach łączne zużycie energii elektrycznej pochodzi w 100% z OZE. Są to gminy: Czorsztyn, Michałowice, Mogilany, Rzezawa, Wierzchosławice. Wiele gmin jest w trakcie realizacji inwestycji montażu paneli na swoich nieruchomościach. 

Organizatorem Pikniku Ekologicznego był zespół niepołomickich ekodoradców 💚

9 września w Parku Miejskim odbył się I Piknik Ekologiczny organizowany przez Urząd Miasta i Gminy w Niepołomicach.

Podczas pikniku mogliśmy skorzystać z 4 stref (strefy rozrywkowej, strefy eko-przedsiębiorcy, strefy wiedzy i strefy piknikowej). Można w nich było znaleźć inspirujące wykłady, panel dyskusyjny, doradztwo w zakresie wymian źródła ciepła i termomodernizacji zapewnione przez wykonawców i instalatorów, darmowe eko-przekąski oraz wiele atrakcji dla dzieci jak i dla dorosłych.

Z inicjatywy Referatu Ochrony Powietrza spotkały się firmy zajmujące się sprzedażą i instalacją konwencjonalnych źródeł ciepła oraz odnawialnych źródeł energii: firma Leste-Green, Soltech Kraków, Ekoterm Franciszek Kluba oraz Auroks. Na specjalnie przygotowanych stoiskach oraz wewnątrz busów wystawowych mieszkańcy mogli porozmawiać ze specjalistami o zasadach działania i eksploatacji pieców na biomasę, pieców gazowych, pomp ciepła oraz paneli fotowoltaicznych. Doradca energetyczny Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie pomagał w doborze odpowiedniego źródła ciepła oraz odpowiadał na pytania związane z Programem Czyste Powietrze. Przedstawiciele banków BNP Paribas i Credit Agricole przedstawili warunki preferencyjnego kredytu, który wielu beneficjentom pomoże w sfinansowaniu inwestycji.

W strefie ekoprzedsiębiorcy uczestnicy naszego pikniku mogli zakupić uprawianą według Certyfikatu żywność z gospodarstwa ekologicznego Państwa Gawłów – Słonecznej Zagrody. Gościliśmy również Fit Cake Niepołomice, które zachwyciło przepysznymi, zdrowymi deserami. Poczęstowaliśmy się także świeżym makaronem i lodami z koziego mleka u Mama Mia. Można było również zapoznać się z ofertą Winnicy Magdalena z Zabierzowa Bocheńskiego oraz wszystkim znanego Browaru Kazimierz. Tym, którzy zdecydowali się na domową degustację ich produktów gratulujemy wyboru! Hitem okazały się szyte przez Panią Renatę Klubę maskotki i bluzy z naszego leśnego ekosystemu – Leśni Kumple.

Podczas całego wydarzenia nasi goście mogli poczęstować się pysznym śniadaniem przygotowanym przez Resto Zamkową 9. A co po śniadaniu? Pyszna, aromatyczna kawa z autorskiej mieszanki Greg Cafe i słodkie inspiracje serwowane przez foodtruck EWAX. Spożyte kalorie można było spalić na miejscu podczas treningu piłkarskiego przeprowadzonego przez trenerów MKS Puszczy Niepołomice. Rad odnośnie zdrowego trybu życia i aktywności poprawiających naszą formę udzielali FitClub24 Niepołomice oraz PTG Sokół Niepołomice.

Było też coś dla ciała oraz umysłu – nasza strefa wiedzy zaczęła się od wykładu Pani Lucyny Gaweł – przybliżyła nam temat ekologicznej uprawy, jej zasad, korzyści i wyzwań z nią związanych. Następnie Michał Wieciech (Nadleśnictwo Niepołomice) opowiedział o zmianach klimatu na naszym własnym podwórku – ich wpływie na Puszczę Niepołomicką. Janusz Nicewicz z Młodzieżowego Obserwatorium Astronomicznego poprowadził prezentację na temat zanieczyszczenia światłem. Czy wiecie, że w wielu przypadkach to właśnie ono jest winne naszym bezsennym nocom? O energooszczędnym budownictwie z uwzględnieniem kwestii środowiskowych opowiedział dr inż. Michał Kaczmarczyk – praktyk z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Wisienką na torcie był panel dyskusyjny, w którym udział wzięli Burmistrz Miasta i Gminy Niepołomice Pan Roman Ptak, Wójt Gminy Biskupice Pani Renata Gawlik oraz Zastępca Burmistrza ds. inwestycyjnych Miasta i Gminy Wieliczka Pan Piotr Krupa. Kierowniczka Referatu Ochrony Powietrza Pani Anna Szewczyk rozmawiała z Włodarzami o odniesionych przez gminy ekologicznych sukcesach, walce ze zmianami klimatu, problemem z rosnącymi cenami odbioru odpadów oraz dobrymi praktykami wprowadzonymi przez samych rozmówców.

Podczas gdy dorośli zdobywali wiedzę, dzieci pochłonięte były zabawą z animatorkami znanej i lubianej firmy Bawimy się. Wspólnie ozdabialiśmy materiałowe torby, malowaliśmy buźki, wykonywaliśmy brokatowe tatuaże przypominające o mijającym lecie. Na rozstawionym obok dmuchanym zamku szaleństwom nie było końca. Po skorzystaniu z atrakcji w języku polskim dzieci i młodzież mogli spróbować sił w zabawach w języku angielskim. Szkoła Językowa Bright przygotowała wspaniałe zajęcia które nie tylko bawią, ale też uczą. Imprezę rozkręcały HockiKlocki – drewniane gry dla osób w każdym wieku. W między czasie część dzieci udała się na pełną przygód i wyzwań grę terenową poprowadzoną przez Marcina Jeża (BajKłaj).

I Piknik Ekologiczny udał się znakomicie. Dziękujemy wszystkim uczestnikom oraz przedsiębiorcom, którzy współtworzyli z nami to wydarzenie. Mamy nadzieję, że za rok również będą Państwo z nami.

Do zobaczenia!

Fotorelacja z wydarzenia:

Przesyłamy zielone pozdrowienia 💚

Zespół Ekodoradców UMIG Niepołomice

Zapraszamy na naszą stronę FB – Ekodoradca Niepołomice

Po wejściu w życie znowelizowanej ustawy o monitorowaniu i kontrolowaniu jakości paliw, a także rozporządzeń wykonawczych do tej ustawy, przedstawiamy poniżej odpowiedzi na pytania najczęściej zadawane przez obywateli i przedsiębiorców.

Jaki dokument potwierdzający prowadzenie działalności polegającej na sprzedaży paliwa stałego ma na myśli ustawodawca? 

Dokument ma jednoznacznie określać czy w momencie zakupu podmiot jest pośrednikiem w handlu paliwami stałymi. Przepis art. 6b. ust. 1 pkt 2 celowo pozostawia katalog otwarty dokumentów aby nie zamknąć żadnej z możliwości.

Czy pośrednik lub podmiot posiadający instalacje powyżej 1 MW mocy może kupić paliwo stałe z przeznaczeniem o którym mowa w art. 1 ust. 2 ustawy i otrzymać świadectwo jakości?

Ustawa tworzy mechanizm służący kontrolowaniu jakości paliw stałych sprzedawanych podmiotom z sektora komunalno-bytowego.

Paliwa „przeznaczone” do sektora komunalno-bytowego mają spełniać wymagania jakościowe ww. ustawy i rozporządzenia Ministra Energii z dnia 27 września 2018 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw stałych, jednak ustawa nie narzuca, że finalnie mogą być użytkowane tylko i wyłącznie w tym sektorze.

Czy każdy klient powinien otrzymać świadectwo jakości o innym(kolejnym) numerze? Czy może świadectwo ma być wystawione na daną partię towaru, posiadać swój numer, a klient otrzymuje kopię świadectwa za zgodność z oryginałem o tym samym numerze?

Przedsiębiorca w momencie sprzedaży paliwa stałego, które przeznaczone jest do gospodarstw domowych, wystawia świadectwo jakości paliwa stałego z indywidualnym numerem. Kopia tego świadectwa, poświadczona za zgodność z oryginałem przez przedsiębiorcę, jest przekazywana każdemu podmiotowi, który nabywa paliwo stałe.

Przykład: Przedsiębiorca posiada w ofercie partię 100 ton paliwa o tej samej jakości. Sprzedając 10 klientom paliwo stałe, zobowiązany jest do wystawia 10 świadectw o różnych numerach.

Czy na świadectwie możemy używać nazwy towaru „węgiel kamienny”, czy musimy używać nazw konkretnych sortymentów węgla?

W pkt. 4 świadectwa jakości paliwa stałego powinien zostać wpisany rodzaj paliwa, który jednoznacznie wskaże jedną z  9 grup produktów paliw stałych określonych w rozporządzeniu Ministra Energii z dnia 27 września 2018 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw stałych.

Przykład: Koks – paliwo stałe otrzymywane w procesie przeróbki termicznej węgla kamiennego, węgiel kamienny – sortymenty grube o wymiarze ziarna 63 ÷ 200 mm, węgiel kamienny – kostka, itd.

Czy świadectwo jakości musi być generowane jako odrębny dokument, czy wystarczy jeśli będzie zawierało rubryki zgodne  z wymaganiami na dokumencie dostawy?

Świadectwo jakości paliw stałych powinno być generowane jako osobny dokument (strona). Ma to na celu zapewnienie jednolitości i czytelności stosowanego wzoru świadectwa, dzięki czemu kupujący będzie mógł w przystępny sposób porównać paliwa stałe pochodzące od różnych producentów. Dopuszczalny jest wydruk gdzie na jednej stronie będzie znajdowało się świadectwo a na drugiej faktura (dokument dostawy). Format świadectwa ma zapewnić jego czytelność.

We wzorze świadectwa jakości znajdują się parametry, które powinno spełniać określone paliwo stałe, jednakże w Rozporządzeniu Ministra Energii z dnia 27 września 2018 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw stałych znajduje się parametr „Zawartość siarki całkowitej”, którego nie ma we wzorze świadectwa jakości. Czy zostanie on dodany do wzoru świadectwa jakości, jeżeli tak, to kiedy?  Czy można ten parametr dopisać do świadectwa?

W świadectwie jakości paliw stałych powinny zostać wskazane wartości parametrów paliwa stałego, które zostały określone w rozporządzeniu Ministra Energii z dnia 27 września 2018 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw stałych.

Na jakiej podstawie osoba prowadząca skład węglowy ma wystawiać świadectwo jakości paliw osobie której ten towar został sprzedany (w detalu)? Czy są to dane które powinna otrzymać z chwilą zakupu węgla i innych wyrobów od producentów i pośredników, czy też powinna sama uzyskać je we własnym zakresie , a jeśli tak to w jaki sposób?

W przypadku pośredników (dilerów), którzy mieszają lub konfekcjonują paliwo stałe objęte kontrolą na podstawie ustawy  z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw, powinny zostać wykonane badania jakości paliwa stałego,  jednak nie ma takiego obowiązku.

Jeżeli pośrednik sprzedaje paliwo stałe bez dokonywania zmian jego jakości, także wystawia świadectwo jakości, może jednak posiłkować się kopią świadectwa wystawionego przez producenta paliwa przy wskazywaniu wartości parametrów.

UWAGA! Ustawa wprowadza obowiązek przechowywania świadectwa przez okres 2 lat.

Czy na wydawanej kopii świadectwa jakości paliw należy wpisywać obok numeru tego świadectwa, dodatkowo nr wystawianej danemu klientowi faktury lub paragonu, tak aby można było zidentyfikować sprzedaż danego węgla z wydanym świadectwem czy też wystarczy wręczyć klientowi kopię świadectwa bez potwierdzenia przez klienta otrzymania tego świadectwa?

Nie ma obowiązku wpisywania innych informacji i danych niż te określone w rozporządzeniu  Ministra Energii  z dnia 27 września 2018 r.  w sprawie świadectw jakości paliw stałych. Nie ma również obowiązku potwierdzenia  przez klienta otrzymania tego świadectwa.

Co z klientami, którzy codziennie kupują jeden worek tego samego węgla (20 kg)? Czy codziennie powinni otrzymać kopię świadectwa jakości węgla?

Tak, każdy przy każdym zakupie powinno zostać przekazane świadectwo.

Czy świadectwo jakości określone we wzorze stanowiącym załącznik do rozporządzenia Ministra Energii z dnia 27 września 2018 r. w sprawie wzoru świadectwa jakości paliw stałych podlega wypełnieniu przez przedsiębiorcę wyłącznie w polach od l do 5, 7, l0 i 11 tj. z pominięciem obszaru oznaczonego kolorem szarym?

W świadectwie jakości paliw stałych w polu 8 powinny zostać wskazane wartości minimalne i maksymalne parametrów paliwa stałego, które zostały określone w rozporządzeniu Ministra Energii z dnia 27 września 2018 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw stałych.

Czy treść zawarta w pouczeniu 1) pod wzorem świadectwa jakości paliw stałych oznacza, że dopuszczalne jest wskazanie przez przedsiębiorcę w polu 7 minimalnych lub maksymalnych wartości parametrów paliwa stałego?

Wskazanie wartości powinno odbyć się przez podanie przedziału jednostronnie domkniętego np.: Wartość Opałowa min. 30 MJ/kg, Popiół max 4%

Czy przedsiębiorca  ma prawo do oznaczenia  w swoim magazynie,  która  partia  paliwa  stałego spełnia  wymogi Ustawy  z dnia  5 lipca  2018 r. o zmianie  ustawy  o systemie monitorowania  i  kontrolowania jakości  paliw oraz ustawy  o Krajowej  Administracji  Skarbowej (Dz. u  z 2018 roku  Poz.  1654) i nadaje  się do wprowadzenia   do  obrotu lub nie spełnia wymogów,  nie nadaje się do wprowadzenia do obrotu?

Ustawa nie narzuca w tej kwestii żadnych obowiązków.

W jakiej formie ma być przekazywane to świadectwo jakości podmiotom, które nabywają paliwo stałe?

Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw stałych (Dz.U. 2018 poz. 427, z późn. zm.) nie wskazuje formy przekazywanego świadectwa jakości paliw stałych. Świadectwo można wystawić w formie pisemnej lub elektronicznej i opatrzyć kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Przekazanie dokumentów drogą elektroniczną musi odbyć się w sposób, który zapewni, że odbiorca mógł zapoznać się z jego treścią, co nie zawsze jest osiągalne za pomocą poczty elektronicznej.
Świadectwo w formie papierowej (wydruk uwierzytelniony – w przypadku świadectwa z podpisem elektronicznym) powinno zostać przekazane klientowi wraz z zakupionym towarem.

Czy w przypadku braku systemu certyfikacji należy wypełniać pkt 5 świadectwa jakości paliwa stałego?

W przypadku braku systemu certyfikacji należy zamieścić informacje w pkt 5  wskazującą brak systemu certyfikacji, np. „Brak systemu certyfikacji”, „Brak” itp.

Więcej informacji dotyczących norm jakości paliw stałych.

Źródło: Ministerstwo Energii.

W dniu 25 maja 2018 r. w Sali Narad Urzędu Miasta i Gminy w Szczucinie odbyło się spotkanie z mieszkańcami, którzy podpisali umowy na dofinansowanie do wymiany starych kotłów węglowych na nowoczesne źródła ciepła.

Przed podpisaniem umów szczegółowo zostały omówione ich zapisy oraz regulamin przyznania dotacji. Przedstawiono wymogi, jakie mieszkańcy muszą spełnić, aby prawidłowo wykonać inwestycję a następnie otrzymać dofinansowanie. Omówiono również konsekwencję jakie grożą za nieprzestrzeganie zasad programu.

Po oficjalnym podpisania umów, część osób pozostała na konsultacje indywidualne, w celu omówienia kwestii prawidłowego wykonania inwestycji.

W spotkaniu uczestniczyło ok. 15 osób. Umowy na wymianę kotłów z pozostałymi mieszkańcami Gminy Szczucin będą podpisywane systematycznie w następnych tygodniach.

Spotkanie odbyło się w ramach realizowanego przez Gminę Szczucin projektu LIFE „Wdrażanie Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego – Małopolska w zdrowej atmosferze”.

[easy_image_gallery gallery=”294″]

W dniu 15 maja 2018 r. w sali budynku Gminnego Centrum Kultury, Czytelnictwa i Sportu w Szczurowej odbyło się spotkanie informacyjne dotyczące wymiany starych kotłów węglowych na nowoczesne źródła ciepła, dla osób które zakwalifikowały się do wymiany pieców.

Podczas prezentacji Ekodoradczyni Gminy Szczurowa przedstawiła szczegółowe wymogi jakie muszą spełnić mieszkańcy aby otrzymać dotację i prawidło ją rozliczyć oraz jakie grożą konsekwencje za nieprzestrzeganie zasad programu. Zostały również omówione zapisy umowy oraz regulaminu przyznania dotacji.

Po omówieniu głównych kwestii mieszkańcy zadawali szereg pytań, na które Ekodoradczyni  starała się jak najdokładniej odpowiedzieć, by rozwiać wszelkie wątpliwości zgromadzonych osób.

Na koniec część osób została na konsultacje indywidualne, w celu omówienia m.in. zapisów z wykonanych ocen energetycznych.

W spotkaniu uczestniczyło ok. 70 osób.

Spotkanie odbyło się w ramach realizowanego przez Gminę Szczurowa projektu LIFE „Wdrażanie Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego – Małopolska w zdrowej atmosferze”.

[easy_image_gallery gallery=”381″]

Świadomość występowania problemu zanieczyszczenia powietrza jest wśród mieszkańców naszego regionu coraz większa. Smog, pojawiający się zwłaszcza zimą, czyli w sezonie grzewczym, powoduje, że coraz więcej osób decyduje się na zmianę źródła ogrzewania w swoim domu. Znaczną popularnością cieszy się ogrzewanie gazowe, swoich zwolenników mają również: ogrzewanie elektryczne, pompy ciepła czy kotły na biomasę. Niestety, w wielu budynkach nie ma możliwości zastosowania podobnych rozwiązań. Rozwiązaniem dla właścicieli takich domów jest wymiana starego kotła, popularnie zwanego „kopciuchem”, na nowoczesny kocioł węglowy. Zgodnie z wymogami nałożonymi przez uchwałę antysmogową dla województwa małopolskiego, użytkowanie „kopciuchów” musi zakończyć się przed 1 stycznia 2023 r.  Dlatego już teraz warto zaplanować zainstalowanie nowego źródła ciepła.

Spotkania

W związku z możliwością uzyskania dofinansowania na takie działanie, w dniu 9 maja br. mieszkańcy gminy Oświęcim mogli wziąć udział w jednym z dwóch spotkań informacyjnych dotyczących warunków uzyskania dotacji oraz przeprowadzenia termomodernizacji budynków.

Głównym tematem zorganizowanych spotkań była możliwość uzyskania dofinansowania na nowoczesny kocioł węglowy, posiadający certyfikat Ekoprojektu (Ecodesign). Uczestnicy uzyskali od Ekodoradcy gminy Oświęcim, Żelisławy Noworyty, informacje na temat wymogów nakładanych na mieszkańców Małopolski uchwałą antysmogową, dowiedzieli się jakie kotły mogą zainstalować, a przede wszystkim poznali informacje na temat szczegółowych warunków uzyskania pomocy finansowej na taką inwestycję.

Termomodernizacja

Z uwagi na konieczność wykonania w wielu budynkach termomodernizacji, doradca energetyczny z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska, pani Katarzyna Bryzek, przedstawiła warunki programu Jawor. Termomodernizacja, czyli przede wszystkim: docieplenie ścian, dachu lub stropu, stropów piwnic, czy wymiana okiem i drzwi, pozwala na zmniejszenie zapotrzebowania budynku na ciepło, a co za tym idzie – na paliwo potrzebne do jego ogrzewania. Przekłada się to na niższe koszty ogrzewania w perspektywie wielu lat. Program Jawor obejmuje docieplenie budynków jednorodzinnych, których powierzchnia docieplana nie przekracza 600 m². Dofinansowanie w ramach powyższego projektu udzielane jest w formie pożyczki, która może podlegać częściowemu umorzeniu.

[easy_image_gallery gallery=”222″]

W dniach 26 – 27.04.2018r. w Zespole Szkół w Piotrkowicach Małych podczas dni otwartych szkoły, na specjalnie do tego przygotowanym torze odbył się „Bieg z przeszkodami o czyste powietrze” oparty na formie „Spartan Race”.

Bieganie, jako codzienny trening i sposób na dbanie zdrowie i kondycję fizyczną, zdobywa coraz większe rzesze zwolenników. Biegają wszyscy: dzieci, młodzież i osoby dorosłe, organizowane są nawet biegi na szpilkach! Nic dziwnego, że Ekodoradca Gminy Koniusza postanowił w ten sposób zainteresować młodzież kwestiami związanymi z jakością powietrza. Nie jest też tajemnicą, że czyste powietrze jest kluczowe dla biegaczy. Wdychanie pyłów i innych zanieczyszczeń zmniejsza wydolność płuc i naraża nas na liczne choroby, w tym nowotworowe. Każda okazja jest dobra, by pracować nas zwiększeniem świadomości społecznej w zakresie jakości powietrza, a organizacja imprez sportowych jest do tego doskonałym środkiem.

Na biegu z przeszkodami o czyste powietrze w Gminie Koniusza nie brakowało ochotników, którzy niezniechęceni trudnościami i wyzwaniami, postanowili sprawdzić się i podjąć wyzwanie. Bieg podzielony był na dwie grupy wiekowe: gimnazjalistów oraz uczniów szkół średnich. Uczestniczyło w nim 40 gimnazjalistów natomiast starsza grupa wiekowa liczyła 60 chętnych. Podczas dwóch dni imprezy, na którą składały się również inne atrakcje organizowane przez uczniów szkoły, w wydarzeniu wzięło udział ok 300 osób! Impreza rozpoczęła się 26 kwietnia o godzinie 10:30 startem uczniów gimnazjów, dystans to 4 km i 15 przeszkód. Natomiast w dniu 27 kwietnia startowali uczniowie ze Zespołu Szkół w Piotrkowicach Małych.

EKODOARDCA Gminy Koniusza zorganizował stoisko promocyjne, gdzie każdy zainteresowany mógł uzyskać kompleksowe informacje dotyczące jakości i ochrony powietrza. Ekodoradca informował również o prowadzonych działaniach ekologicznych oraz programach wymiany kotłów i montażu odnawialnych źródeł energii. Uczestnicy spotkania otrzymali również  pakiety ekologiczne i energooszczędne, które pełniły rolę edukacyjną.

[easy_image_gallery gallery=”575″]

Przeciwnicy przepisów antysmogowych twierdzą, że są one przyczyną wzrostu cen węgla. Ceny węgla rosną na rynkach globalnych, i to jest główną przyczyną, dla której ceny węgla rosną w Polsce. Przykładowo, tona węgla w największym hubie węglowym w Rotterdamie 31.08.2016 kosztowała 56,80 USD, a rok później już ponad 50% więcej. Trudno raczej te globalne zmiany przypisywać wpływowi uchwał anytsmogowych na Śląsku i w Małopolsce.

Zakaz spalania odpadów węglowych

Uchwały antysmogowe zakazują spalania odpadów węglowych – mułów i flotokoncentratów. Prawdą jest że są to paliwa bardzo tanie – kosztujące około 300 zł za tonę. Jednak ich jakość też jest bardzo niska – charakteryzują się bardzo niską wartością opałową. Co to oznacza dla zwykłego Kowalskiego? Oznacza to, że żeby wyprodukować taką samą ilość energii musi zużyć dwa razy więcej paliwa tańszego niż paliwa droższego – bo kluczową kwestią jest właśnie wartość opałowa. W przypadku mułów i flotokoncentratów zawartość popiołu może dochodzić nawet do 50%. A więc połowa tego co wrzucamy do pieca po prostu nie odda żadnej energii.

Inną kwestią jest szkodliwość spalania odpadów węglowych. Ze względu na ich marną jakość, dużą zawartość popiołu, wilgoci, siarki czy chloru, spalanie ich w kotłach domowych powoduje bardzo wysoką emisję pyłu, rakotwórczego benzo(a)pirenu czy silnie toksycznych dioksyn. Z tego względu spalanie mułu i flotokoncentratu w domowych kotłach musi być zakazane. Tak jak zakazane jest spalanie śmieci.

Warto przy tym zaznaczyć, że sprzedaż mułów czy flotokoncentratów była zabroniona przed 2003 rokiem. Później wymogi dotyczące węgla sprzedawanego do gospodarstw domowych uległy rozluźnieniu i przestały być obowiązkowe. W tym samym czasie, ze względu na zmiany technologiczne w produkcji węgla lepszej jakości, kopalnie zaczęły produkować coraz więcej odpadów węglowych.

Uchwały antysmogowe wprowadzają również wymóg stopniowej wymiany kotłów i pieców, które emitują duże ilości zanieczyszczeń, tak zwanych kopciuchów. Na ten cel samorządy oferują dotacje. Ministerstwo Rozwoju zapowiedziało w tym zakresie specjalny program dla najuboższych, wspierający ich w wymianie kotłów i zakupie paliwa. Nowoczesne kotły niskoemisyjne mają bardzo wysoką sprawność – około 85%. Oznacza to, że z każdej jednostki węgla wykorzystywane jest aż 85% energii w nim zawartym. Sprawność kopciuchów to około 55% – co oznacza, że aż 45% energii zawartej w paliwie nie jest wykorzystywana, marnuje się.

Koszty ogrzewania

Koszt ogrzewania odpadem węglowym w starym piecu lub kotle jest praktycznie taki sam jak koszt ogrzewania wysokokalorycznym węglem w kotle nowoczesnym. W skali roku różnica ta to około 250 zł rocznie, czyli około 65 groszy dziennie. Zatem, koszt ogrzewania w przypadku wymiany starego kotła węglowego, na nowy, niskoemisyjny, pozostaje na niemal takim samym poziomie.

Różnica w koszcie ogrzewania między mułem (1390 zł), a węglem dobrej jakości (1438 zł) to 48 zł rocznie czyli 13 groszy dziennie.

Argumentem często podnoszonym przez przeciwników przepisów antysmogowych jest twierdzenie, że węglem palą jedynie ubodzy. Jest to twierdzenie po prostu nieprawdziwe. Jak pokazują dane Instytutu Ekonomii Środowiska, 70% domów jednorodzinnych w Polsce jest ogrzewanych węglem. Oznaczałoby to, że 70% domów jednorodzinnych w Polsce należy do osób ubogich. Skala wykorzystywania węgla do ogrzewania jest znacznie szersza niż skala ubóstwa.

Dane w rozbiciu na grupy dochodowe również pokazują, że węgiel jest w porównywalnym stopniu wykorzystywany przez osoby z niższej jak i wyższej grupy dochodowej. Kotła/pieca węglowego używa aż 66,4% z wyższej grupy dochodowej i 74,9% z niższej grupy dochodowej.

Popyt na węgiel

Kolejnym argumentem podnoszonym przez przeciwników przepisów antysmogowych jest to, że wymuszają one rezygnację z węgla złej jakości, przez co znacznie wzrośnie popyt na węgiel dobrej jakości i polskie kopalnie nie będą w stanie zastąpić tak dużego popytu. Podnoszone jest to jako argument przeciwko zakazywaniu stosowania węgla gorszej jakości.

Powyższe obawy nie są jednak uzasadnione. Popyt na węgiel dobrej jakości nie ulegnie znacznemu wzrostowi z prostego powodu: większość wymian starych kotłów na węgiel to wymiany na inny rodzaj ogrzewania: ciepło sieciowe, gaz, energia elektryczna, pompy ciepła, itp. Przykładowo, w Małopolsce w latach 2013-2015 w jedynie 30% przypadków stare kotły węglowe zostały wymienione na nowoczesne kotły węglowe. W 70% przypadków wymieniono je na źródło ciepła nie oparte o węgiel.

Należy również zaznaczyć, że uchwały antysmogowe zawierają bardzo długie okresy przejściowe, dzięki czemu producenci węgla będą w stanie dostosować się do nowych wymogów. W zależności od województwa te okresy kończą się w 2026-2028 roku. Wymiany na niskoemisyjne kotły będą więc rozłożone na wiele lat.

Wojewódzki Sąd Administracyjny wydał 3 października 2017 roku wyrok w sprawie czterech skarg złożonych na uchwałę Sejmiku Województwa Małopolskiego w sprawie wprowadzenia na obszarze województwa małopolskiego ograniczeń i zakazów w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw.

Skargi dwóch firm prowadzących działalność w zakresie dystrybucji węgla zostały odrzucone ze względu na brak wykazania naruszenia ich interesu prawnego. Przepisy uchwały nie ograniczają bowiem swobody gospodarczej i nie zabraniają sprzedaży urządzeń grzewczych lub paliw stałych.

W przypadku skarg dwóch osób fizycznych, które wykorzystują do ogrzewania pozaklasowe kotły na paliwa stałe, skargi zostały rozpatrzone i oddalone. Wyrok potwierdził, iż uchwała antysmogowa dla Małopolski została przyjęta zgodnie z prawem oraz spełnia wymagania art. 96 ustawy Prawo ochrony środowiska. Sąd podkreślił, że samorządy województw mogą przyjmować ograniczenia w zakresie eksploatacji instalacji i stosowania paliw, gdy wymaga tego sytuacja złej jakości powietrza. Uchwała realizuje konstytucyjne prawo obywateli do życia w czystym środowisku oraz ochrony ich zdrowia. Przepisy obowiązujące w Małopolsce zostały również uznane za zgodne z przepisami unijnymi, gdyż wdrażają europejskie wymagania w zakresie poprawy jakości powietrza.

Uchwała antysmogowa dla Małopolski weszła w życie 1 lipca 2017 roku i wprowadziła zakaz stosowania mułów i flotów węglowych oraz drewna o wilgotności powyżej 20%, a także zakaz eksploatacji nowych kotłów i kominków, które nie spełniają unijnych standardów ekoprojektu. Mieszkańcy Małopolski mają czas do końca 2022 roku na wymianę istniejących kotłów nie spełniających norm emisji oraz do końca 2026 roku w przypadku eksploatacji kotłów 3 lub 4 klasy.

Uchwały antysmogowe zostały przyjęte rownież w województwie śląskim i opolskim, natomiast prace nad przygotowaniem podobnych przepisów trwają w województwach dolnośląskim, mazowieckim, łódzkim i wielkopolskim.

Więcej informacji o uchwale: https://powietrze.malopolska.pl/antysmogowa

Zdjęcie: Marcin Hałat, Wikipedia Commons

Od 2014 roku funkcjonuje nowy mechanizm postępowań kompensacyjnych w przypadku wydawania pozwoleń na emisję gazów lub pyłów do powietrza i pozwoleń zintegrowanych. Umożliwia on ograniczenie emisji pochodzącej z domowych instalacji grzewczych, dzięki czemu angażuje zarówno przedsiębiorstwa, jak i mieszkańców danego obszaru w działania związane z poprawą jakości powietrza.

Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska, postępowanie kompensacyjne przeprowadzane jest w przypadku nowo budowanych lub rozbudowywanych instalacji wprowadzających gazy lub pyły do powietrza, znajdujących się na obszarach, na których zanotowano przekroczenia norm jakości powietrza. Aby uzyskać pozwolenia na emisję, prowadzący instalację zobowiązany jest do redukcji na tym samym obszarze o 30% więcej zanieczyszczeń, jakie zamierza emitować do powietrza. Oznacza to konieczność likwidacji lub ograniczenia innego źródła emisji zlokalizowanego na terenie tej samej lub w wyjątkowych sytuacjach sąsiedniej gminy.

Na terenie województwa małopolskiego wydano już pierwsze pozwolenia na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza w ramach mechanizmu kompensacji z wykorzystaniem domowych instalacji grzewczych. Pierwsze postępowanie kompensacyjne przeprowadzone zostało na terenie miasta Oświęcim. Starosta Oświęcimski wydał taką decyzję dla spółki Alupol Films. Spółka ta dokonała redukcji ilości emitowanego do powietrza pyłu o około 14 kg w skali roku poprzez likwidację pieców kaflowych użytkowanych przez mieszkańców Oświęcimia oraz podłączenie lokalu mieszkaniowego do miejskiej sieci ciepłowniczej. Kolejną decyzję o przeprowadzeniu postępowania kompensacyjnego wydał Starosta Krakowski dla spółki SKANSKA, która zobowiązana została do redukcji ilości pyłu emitowanego do powietrza przez mieszkańców Skawiny o ponad 150 kg w skali roku.

Wykorzystywanie mechanizmu kompensacji w wydawaniu pozwoleń emisyjnych stanowi efektywne rozwiązanie dla terenów rozwijających się i może stanowić wzorzec dla innych gmin i przedsiębiorstw. Umożliwia ono rozwój gospodarczy regionu przy jednoczesnym ograniczaniu niskiej emisji, która jest główną przyczyną złej jakości powietrza w sezonie zimowym.

Przyjęte zostały krajowe przepisy, które wprowadzają wymagania w zakresie emisji zanieczyszczeń z kotłów na paliwa stałe o mocy cieplnej do 500 kW. Opublikowane zostało Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań dla kotłów na paliwo stałe określające parametry emisji dla kotłów wprowadzanych do obrotu i użytkowania. Dotyczy więc ono zarówno urządzeń dopuszczonych do sprzedaży jak również na etapie podłączania do systemu centralnego ogrzewania.

Parametry emisji zanieczyszczeń do powietrza określone w rozporządzeniu odpowiadają wymaganiom klasy 5 według normy PN-EN 303-5:2012:

Jednocześnie jednak zastosowano kilka wyłączeń np. dla kotłów służących tylko do wytwarzania ciepłej wody użytkowej i kotłów na biomasę niedrzewną. Rozporządzenie zakazuje stosowania w konstrukcji kotła rusztu awaryjnego.

Rozporządzenie wchodzi w życie 1 października 2017 r. Przepisy rozporządzenia do kotłów wyprodukowanych, ale niewprowadzonych do obrotu i użytkowania przed jego wejściem w życie będą obowiązywały od 1 lipca 2018 r.

Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań dla kotłów na paliwo stałe

Dnia 14 lipca 2017 r. odbyło się szkolenie dla pracowników CASTORAMY w związku z wejściem w życie uchwały antysmogowej dla Krakowa i Małopolski. W szkoleniu wzięli udział pracownicy zajmujący się sprzedażą urządzeń grzewczych i opału. Na spotkaniu przedstawione zostały wymogi uchwał antysmogowych, które nie dopuszczają od 1 lipca 2017 r. stosowania nowych kotłów lub kominków nie spełniających wymagań ekoprojektu oraz złej jakości opału. Szczegółowo omówione zostały wymagania ekoprojektu dla urządzeń grzewczych na paliwa stałe. Istotnym było, aby pracownicy sklepu dzięki zdobytej wiedzy mogli informować klientów, że eksploatacja nowego kotła, pieca lub kominka, który nie spełnia wymagań ekoprojektu będzie niezgodna z prawem i zagrożona karą finansową ze strony organów kontrolnych. Zakazane jest również stosowanie złej jakości opału. Pracownicy zainteresowani byli również tematem dofinansowania do dostosowania instalacji i wymiany urządzeń grzewczych oraz termomodernizacji budynków. Jak sami podkreślają, chcą nabyć wszelką niezbędną wiedzę, aby w sposób rzetelny i kompleksowy umieć doradzić i odpowiedzieć na wszystkie pytania zadawane przez klientów.

Szkolenie przeprowadzili Pan Tomasz Pietrusiak – Zastępca Dyrektora Departamentu Środowiska UMWM oraz Pan Piotr Łyczko – Kierownik Zespołu ds. Ochrony Powietrza w Departamencie Środowiska UMWM.

Szkolenie było przeprowadzone w ramach realizacji działania „C.2. Centrum Kompetencji” projektu zintegrowanego LIFE „Wdrażanie Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego – Małopolska w zdrowej atmosferze” / LIFE-IP MALOPOLSKA / LIFE14 IPE PL 021

Materiały szkoleniowe:

Uchwały antysmogowe wynikiem działań zmierzających do poprawy jakości powietrza

Wymagania ekoprojektu

Już 1 lipca 2017 roku wchodzą w życie przepisy uchwały antysmogowej dla Małopolski i zacznie obowiązywać zakaz spalania mułów i flotów węglowych oraz biomasy o wilgotności powyżej 20%, natomiast wszystkie nowo eksploatowane kotły, piece i kominki powinny spełniać wymagania ekoprojektu w zakresie emisji zanieczyszczeń i efektywności energetycznej. Kontrola przestrzegania wymogów uchwały należy do zadań gmin, które powinny ją realizować przy pomocy straży miejskich i gminnych lub pracowników urzędów gmin.

Aby przygotować gminy do kontroli i egzekwowania wymagań uchwały, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego zorganizował w dniach 13 i 14 czerwca 2017 roku szkolenie dla pracowników  wszystkich gmin w Małopolsce oraz przedstawicieli straży gminnych i miejskich. Szkolenie obejmowało zagadnienia techniczne związane z konstrukcjami i wymaganiami dla kotłów i ogrzewaczy pomieszczeń, sposobami identyfikacji mułów lub flotów węglowych, pobierania próbek paliwa, a także zagadnienia prawne związane z przygotowywaniem upoważnień do kontroli i procedury ich przeprowadzania. Wykłady poprowadzili specjaliści z Instytutu Chemicznej Przeróbki Węgla w Zabrzu, Instytutu Nafty i Gazu w Krakowie oraz radca prawny fundacji Frank Bold. Doświadczeniami w zakresie prowadzenia kontroli indywidualnych gospodarstw domowych podzielili się również przedstawiciele Straży Miejskiej Miasta Krakowa. Natomiast Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska przedstawił informacje o kontrolach przestrzegania przez gminy obowiązków wynikających z Programu ochrony powietrza.

Tematyka szkolenia

• Wymagania uchwały antysmogowej dla Małopolski – Tomasz Pietrusiak, Zastępca Dyrektora Departamentu Środowiska UMWM.
• Kontrole realizacji przez gminy Programu ochrony powietrza – Ryszard Listwan, Zastępca Małopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska.
• Omówienie rodzajów instalacji dla których wprowadzono ograniczenia – Katarzyna Matuszek, Kierownik Laboratorium Technologii Spalania i Energetyki w Instytucie Chemicznej Przeróbki Węgla w Zabrzu,
  • przedstawienie różnic pomiędzy kotłem automatycznym a ręcznym,
  • prezentacja kotłów automatycznych (różne typy np. z podajnikiem ślimakowym, szufladowym),
  • przedstawienie różnicy pomiędzy kotłami spełniającymi wymagania normy PN-EN 303-5:2012 a ekoprojektu,
  • rodzaje i weryfikacja (odczytanie, interpretacja) dokumentów potwierdzających, że eksploatowane urządzenia grzewcze spełniają wymogi normy PN-EN 303-5:2012 lub ekoprojektu,
  • prezentacja sposobów nielegalnych przeróbek konstrukcyjnych kotłów, montażu dodatkowych elementów w kotle,
  • wskazanie możliwości rozpoznania czy kocioł posiada ruszt awaryjny,
  • prezentacja przykładów nieprawidłowej eksploatacji kotłów, wskazanie złych nawyków, praktyk w tym zakresie,
  • omówienie kwestii obowiązku dokonywania przeglądów kominiarskich oraz negatywnych skutków braku czyszczenia przewodów kominowych.
• Omówienie rodzaju paliw, dla których wprowadzono zakaz stosowania – Łukasz Smędowski, Kierownik Laboratorium Paliw i Węgli Aktywnych w Instytucie Chemicznej Przeróbki Węgla w Zabrzu,
  • przedstawienie sposobów organoleptycznej identyfikacji mułów i flotów węglowych – prezentacja próbek,
  • przedstawienie procedury badania uziarnienia węgla – wskazanie wytycznych jak pobrać próbkę, do jakiego laboratorium wysłać próbkę do badania,
  • przedstawienie wymaganych przy sprzedaży węgla dokumentów potwierdzających parametry paliwa (certyfikat jakościowy, potwierdzenie parametrów na fakturze),
  • przegląd certyfikatów węgla wraz ze sposobem odczytywania informacji w nich zawartych.
• Omówienie zakresu obejmującego eksploatację kominków – Robert Wojtowicz, Kierownik Laboratorium Badań Urządzeń Gazowych i Grzewczych w Instytucie Nafty i Gazu – Państwowy Instytut Badawczy w Krakowie,
  • omówienie kominków otwartych i zamkniętych, ogrzewaczy wolnostojących, typy i różnice między nimi,
  • prezentacja wymogów ekoprojektu dla kominków,
  • rodzaje i weryfikacja dokumentów potwierdzających, że eksploatowany kominek spełnia wymogi ekoprojektu, odczytywanie i interpretacja dokumentów,
  • sprawdzenie wilgotności drewna i prezentacja pomiaru wilgotnościomierzem.
• Aspekt praktyczny prowadzenia kontroli – Andrzej Ryś, kierownik Referatu Kontroli Odpadów, Straż Miejska Miasta Krakowa.
• Aspekt prawny prowadzenia kontroli – Miłosz Jakubowski, Radca Prawny w Fundacji Frank Bold,
  • praktyczne przedstawienie procedury i doświadczeń prowadzenia kontroli spalania paliw na przykładzie miasta Krakowa,
  • przedstawienie zakresu prowadzonej kontroli,
  • wydawanie upoważnienia uprawniającego do przeprowadzenia kontroli,
  • możliwość pobierania próbek popiołu do analizy,
  • sporządzenie protokołu z kontroli,
  • kierowanie wniosków o ukaranie do sądu,
  • wysokość kar finansowych.

Materiały szkoleniowe

Wymagania uchwały antysmogowej dla Małopolski

Wymagania dla kotłów na paliwa stałe

Wymagania dla paliw stałych

Wymagania dla kominków i ogrzewaczy

Praktyczne aspekty kontroli

Prawne aspekty kontroli

Wzór upoważnienia do kontroli

Wzór zawiadomienia o kontroli

Wzór wniosku o ukaranie

Szkolenia odbyły się w ramach realizacji projektu LIFE IP MALOPOLSKA / LIFE14 IPE PL 021 współfinansowanego ze środków LIFE Unii Europejskiej.